به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، محمد درویش جمعه در نشست رونمایی از کتاب «پایداری ایرانی» که در کافه کتاب آفتاب برگزار شد، گفت: پایداری ایرانی زمانی تحقق مییابد که به تکثر فرهنگی و فکری مردم احترام گذاشته شود. اگر ایرانی احساس کند صدایش شنیده میشود، حتی اگر در دورترین نقطه جهان باشد، برای خدمت به کشور بازمیگردد. ما نیازمند دولتی هستیم که به شهروندان احترام بگذارد، آزادی بیان و اینترنت آزاد را تضمین کند و با صدور فرمان عفو عمومی، به همه ایرانیان اجازه دهد آزادانه به کشور بازگردند و خدمت کنند.
وی تأکید کرد: ایران زمانی پایدار میشود که خرد، شفافیت و اعتماد متقابل جایگزین ترس و تبعیض شود. این مسیر نه از بیرون، بلکه از درون جامعه ایرانی آغاز میشود.
استقبال چشمگیر از «پایداری ایرانی» در شرایط افت مطالعه
درویش گفت: در روزگاری که میانگین مطالعه در کشور کاهش یافته و ناشران با مشکلات اقتصادی و خطر ورشکستگی مواجهاند، خوشبختانه کتاب پایداری ایرانی با استقبال چشمگیری روبهرو شده است.
وی ابراز کرد: ناشر ابتدا پیشنهاد چاپ تنها ۱۰۰ نسخه را داده بود، اما در چاپ نخست هزار نسخه منتشر شد که همگی به فروش رفت و در چاپ دوم نیز بیش از نیمی از نسخهها پیشفروش شده است. این استقبال نشانهای روشن از عشق مردم به ایران و مفهوم پایداری است.
این فعال محیط زیست افزود: این اشتیاق مردمی نشان میدهد که میتوانیم بار دیگر شور و حرارت ایران را زنده کنیم و به پایداری درخشانی که سزاوار آن است، دست یابیم.
نویسنده «پایداری ایرانی» گفت: دکتر بهشتی با طرح پرسش بنیادین «ایرانی کیست و ایران کجاست» دغدغهای مشترک با ما دارد و من از او بسیار آموختهام. همچنین دکتر مومنی که عمر خود را صرف توسعه و پایداری ایران کرده، یکی از فصول کتاب را نوشته است. از حمید طراوتی نیز سپاسگزارم که اندیشههای نوین زیستمحیطی جهان را با زبانی شیوا به فارسی ترجمه کرده و سهم بزرگی در ترویج دانش محیطزیست در کشور دارد.
درویش با اشاره به مشارکت گروهی در تدوین کتاب اظهار داشت: در نگارش پایداری ایرانی، ۱۷ نفر از استادان و پژوهشگران برجسته کشور همکاری داشتهاند.
رشد انرژیهای تجدیدپذیر
این کنشگر محیطزیست با اشاره به تحولات مثبت در زمینه انرژیهای نو گفت: در گفتوگویی با دکتر مظفری، استاندار خراسان رضوی، مطلع شدم که تاکنون سههزار و ۵۰۰ مگاوات قرارداد انرژی خورشیدی در استان منعقد شده و بیش از ۲۵۰ مگاوات آن به بهرهبرداری رسیده است. همچنین ۸۵۰ مگاوات نیروگاه بادی در مناطق نشتیفان و خواف در حال احداث است. بادهای ۱۲۰ روزه که زمانی تهدید بودند، امروز به فرصتی برای توسعه پایدار تبدیل شدهاند.
وی تأکید کرد: این روند محدود به خراسان نیست؛ در سراسر ایران حرکت بهسمت انرژیهای پاک با شتابی چشمگیر در حال گسترش است. نیروگاههای خورشیدی و بادی میتوانند جایگزینی مؤثر برای نیروگاههای حرارتی باشند که مصرف آب بالایی دارند و به ناترازی منابع آبی دامن میزنند.
بحران آب مشهد و ضرورت مطالبهگری مردمی
درویش در ادامه با اشاره به وضعیت آب در مشهد گفت: شهر مشهد روزانه حدود ۱۲ هزار لیتر در ثانیه آب مصرف میکند، اما تنها هزار لیتر در ثانیه آن تصفیه میشود. چگونه ممکن است دومین شهر ثروتمند کشور بودجه لازم برای احداث تصفیهخانه نداشته باشد؟
درویش افزود: در بندرعباس، پس از سه دهه، ورود فاضلاب به خلیج فارس متوقف شده است. بنابراین در شهری مانند مشهد، که از ظرفیت بالاتری برخوردار است، حل مشکل فاضلاب امری کاملاً ممکن است.
گسترش مدنیت در ایران نشانهای از مسئولیت پذیری اجتماعی است
همچنین محمد بهشتی، رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی نیزبا تأکید بر اهمیت توجه جامعه به مسائل زیستمحیطی، نقش تاریخی ایرانیان در حفظ تعادل میان انسان و طبیعت را تشریح و راهکارهای احیای پایداری را مطرح کرد.
وی به افزایش توجه جامعه ایران به مسائل محیطزیستی اشاره کرد و گفت: مدنیت در ایران با سرعت و عمق چشمگیری در حال گسترش است و برگزاری جلساتی همچون رونمایی کتاب امروز نشانهای از این تحول است.
بهشتی افزود: امروز دیگر دغدغه محیطزیست محدود به عدهای معدود نیست و جامعه بهصورت گسترده و مسئولانه در این عرصه حضور یافته است.
وی تأکید کرد: به مرحلهای رسیدهایم که مردم نه تنها دغدغه دارند، بلکه نسبت به مسائل زیستمحیطی احساس مسئولیت میکنند. این نشانه رشد مدنیت در کشور است و جامعه ایران به سمت درک عمیقتر از پیوند میان فرهنگ، طبیعت و تمدن حرکت میکند.
سه الگوی رابطه تمدنها با طبیعت م
حمد بهشتی در تحلیل تطبیقی میان تمدنها گفت: تمدنهای جهان را میتوان بر اساس نوع تصرفشان در طبیعت به سه دسته تقسیم کرد، تمدن اروپایی با سلطه قهری، تمدن آسیای شرقی با تصرف ظاهری و تمدن ایرانی با تصرف جوهری.
وی به سه الگوی مواجهه تمدنها با طبیعت اشاره کرد و گفت: در تمدن اروپایی، طبیعت باید تحت سلطه انسان باشد. در این نگاه، طبیعت بکر جایی ندارد و همه عناصر طبیعی باید مصنوعی و هندسی شوند.
بهشتی بیان کرد: در تمدن شرقی، طبیعت در محضر انسان حاضر است، اما تغییر ماهوی نمیکند. باغ چینی نمونهای از این نگاه است که طبیعت در مقیاس کوچک بازسازی شده و کنترل میشود.
وی گفت: تمدن ایرانی، طبیعت با انسان همزیستی دارد و رابطهای مبتنی بر احترام متقابل برقرار است. باغ ایرانی نمادی از تعادل میان انسان و طبیعت است، جایی که آب، درخت، خاک و باد با نظم و احترام در کنار هم حضور دارند.
نگاه ایرانی به طبیعت؛ همزیستی و احترام متقابل
بهشتی تأکید کرد: در سنت ایرانی، طبیعت نه دشمن انسان است و نه عنصری برای تسلط یافتن. باغ ایرانی نشانهای از درک عمیق انسان ایرانی از هستی است. انسان، طبیعت را مظهر جمال الهی میبیند و نه عنصری برای تصرف و کنترل.
بهشتی ابراز کرد: در فرهنگ ایرانی، تصرف در طبیعت، تصرفی جوهری است، یعنی انسان با شناخت و احترام، گوهر طبیعی را آشکار میکند و نه ظاهر آن را تغییر میدهد.
وی افزود: همین نگاه، پایداری فرهنگی ایران را در طول تاریخ حفظ کرده و باعث شده تمدن ایرانی میان نیازهای انسانی و ظرفیتهای طبیعی تعادل برقرار کند. این ویژگی را باید جوهر مدنیت ایرانی دانست که امروز نیز در حال احیا و گسترش است.
مدنیت؛ زیربنای پایداری ایران
بهشتی با تأکید بر نقش فرهنگ در توسعه پایدار گفت: پایداری ایرانی بدون توجه به ریشههای فرهنگی و مدنی معنا پیدا نمیکند. هر جا مردم با آگاهی و احترام به طبیعت و یکدیگر رفتار کردهاند، ایران توانسته است درخشان بماند.
وی ادامه داد: مدنیت، زیربنای پایداری ایران است و اگر امروز شاهد شکلگیری دوباره روح مسئولیتپذیری و همزیستی در جامعه هستیم، باید آن را جدی بگیریم و از آن پاسداری کنیم.
هنر و نقوش ایرانی بازتاب همزیستی
بهشتی افزود: نگاه ایرانی به طبیعت در هنر نیز بازتاب یافته است. در نقاشیها، پرنده زنده است و گل ریشه در خاک دارد، برخلاف هنر اروپایی که طبیعت بیجان را نمایش میدهد.
وی همچنین به نقشهای اسلیمی اشاره کرد: نقوش ایرانی بازنمایی مادی گیاه نیستند، بلکه حقیقت و گوهر آن را نشان میدهند. این نگاه، همزیستی انسان با طبیعت و تصرف جوهری را آشکار میکند.
درختان کهنسال؛ نماد پیوستگی انسان و طبیعت
رئیس پیشین سازمان میراث فرهنگی با اشاره به جایگاه درختان کهنسال در ایران گفت: این درختان نه تنها بخشی از طبیعت، بلکه بخشی از حافظه فرهنگی و معنوی مردم هستند. ایرانیان با درختان کهنسال همچون همخانه و همنفس خود برخورد میکنند.
وی گفت: در غرب، درختان کهنسال تنها در مناطقی یافت میشوند که از دسترس انسان دور ماندهاند. در شرق آسیا، این درختان جنبه تقدس کیهانی دارند. اما در ایران، اغلب درختان توسط مردم کاشته شده و برای احترام و معنویت حفظ میشوند.
بازاندیشی نسبت انسان و طبیعت
بهشتی با اشاره به وضعیت امروز محیطزیست ایران گفت: محیطزیست کشور بهشدت در معرض تهدید است و برای نجات آن باید به همان نگاه اصیل ایرانی بازگردیم؛ نگاهی که طبیعت را موجودی زنده و محترم میداند.
وی به تغییر رفتار ایرانیان از دهه ۱۳۳۵ اشاره کرد و گفت: از آن زمان، انسان ایرانی رفتارهای تهاجمی نسبت به طبیعت را آغاز کرد و این به یک عادت عمومی تبدیل شد. حتی در مصرف بیرویه آب و انرژی نیز این رفتار شکارگرانه ادامه یافته است.
بهشتی با نقد توسعه پایدار در غرب گفت: هدف اصلی آنها حفظ خودشان است، نه محیطزیست. توسعه پایدار بیشتر هشدار به خودشان است تا پایبندی به اخلاق زیستمحیطی.
وی افزود: راه نجات ایران، بازگشت به سرشت فرهنگی خود و احیای اهلیت ایرانی است؛ سرشتی که بر پرستاری از زمین و احترام به طبیعت استوار است.
بهشتی گفت: از سال ۱۳۳۵ تاکنون تنها حدود هفتاد سال گذشته است. هنوز از خاطره طبیعی خود دور نشدهایم و میتوانیم بازگردیم. باید دوباره تعریف کنیم که چگونه با طبیعت زندگی کنیم؛ نه با نگاه شکارگر، بلکه با نگاهی که زمین و انسان در کنار هم زیست کنند. اگر این بازگشت رخ دهد، آیندهای روشن برای ایران و زمین متصور است.
نظر شما