به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مراسم رونمایی از پوستر «اخلاق در رسانه» که نقطه شروع برنامههای صدسالگی روزنامه اطلاعات است، سهشنبه ۲۵ شهریور در موسسه روزنامه اطلاعات برگزار شد.
در این مراسم که با حضور چهرههای برجستهای از حوزه فرهنگ، رسانه و ارتباطات همراه بود، سیدرضا صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، حجتالاسلام عبدالرضا ایزدپناه، نماینده رهبر انقلاب در مجموعه روزنامه اطلاعات، همایون امیرزاده، مدیرعامل موسسه اطلاعات، باقر ساروخانی و محمدمهدی فرغانی، اساتید ارتباطات، نیکنام حسینیپور، رئیس مرکز روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدرضا نوروزپور، معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علیرضا خانی، سردبیر روزنامه اطلاعات، جلال رفیع، نویسنده و روزنامهنگار، حمید سیدی مدیر انتشارات و دبیر رویداد ملی یکصدمین سال انتشار روزنامه اطلاعات و فرزندان زندهیاد سید محمود دعایی حضور داشتند.
در ابتدای برنامه، حمید سیدی به اهداف تعیین شده برای صدسالگی روزنامه اطلاعات پرداخت و عنوان کرد: اهدافی برای صدسالگی در نظر گرفتهایم و طرح اجرایی نیز ارائه شده است. برخی از این اهداف عبارتند از؛ مرور تاریخی و روایتگری روزنامه «اطلاعات» در صد سال گذشته، تدوین تاریخ شفاهی موسسه به صورت علمی و قابل استناد، جلب مشارکت جامعه نخبگانی ایران در رویداد صدسالگی روزنامه و همچنین طرح گفتمان نوین روزنامه «اطلاعات» در فضای جدید. برخی از اعضای این خانواده تجربه فعالیت در حدود سه نسل، پدربزرگ، پدر و فرزند را در روزنامه «اطلاعات» داشتهاند. فعالیتهای آنان در سراسر کشور، از جمله استانها، سرپرستیها و نمایندگیها، نشان میدهد که این مجموعه به واقع یک خانواده فرهنگی است که میتوان آن را به عنوان یک سرمایه ارزشمند در نظر گرفت.
او ادامه داد: برنامههای پیشبینیشده تا صدسالگی روزنامه شامل انتشار کتابهایی به مناسبت این رویداد است که بر اساس محتوای روزنامه تهیه میشوند و زیر نظر سردبیر منتشر خواهند شد. این کتابها از جمله کتاب قرن روزنامه اطلاعات به عنوان آثار اصلی ما در این مناسبت در نظر گرفته شدهاند. همچنین، تدوین تاریخ شفاهی موسسه آغاز شده و گفتوگوهایی با پیشکسوتان موسسه در جریان است. در بخش آفرینشهای هنری و دیجیتال، پروژههایی همچون دیجیتالسازی مکتوبات از جمله مجلات منتشرشده در سالهای گذشته و فراهم کردن دسترسی فناوری به این آثار، طراحی موزه و بهروزرسانی آرشیو موسسه در دستور کار قرار دارند. همانطور که مشاهده و راهنماییهای شما نیز نشان داد، این برنامهها در طول ماههای آینده با تایید و حمایت معاونت امور رسانهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اجرا خواهند شد.
خدمت به مردم، شعار روزنامه اطلاعات است
حجتالاسلام ایزدپناه، نماینده رهبری در مجموعه روزنامه اطلاعات، در ابتدا با یاد و خاطرهای از سید محمود دعائی، با اشاره به شعار و رسالت فعالیتهای روزنامه اطلاعات گفت: گفتمان روزنامه متناسب با بزرگان و با اخلاق و سیره مردم سید دعایی، گفتمانی است که به کاهش رنج مردم میپردازد؛ چه رنجی که از جهل ناشی میشود، چه ناشی از عدم سواد رسانهای و همه اینها بدون کارشناسی و تخصص برای مردم مشکلآفرین است. روزنامه تلاش میکند هم نشان دهد و هم پیامرسان باشد. انشاءالله این گفتمان در راستای معیشت، گسترش دموکراسی، رفتارهای اداری و اخلاق اداری و پاسخگویی به مردم ادامه خواهد یافت. ما سالها با شعار «خدمت به مردم، احترام به مردم، کرامت مردم» فعالیت کردیم و با مشکلات بسیاری روبرو شدیم، ولی همچنان در مسیر خدمت ثابتقدم بودهایم.
او افزود: یک روز ممکن است دو ساعت کار طول بکشد، یک پروژه ۴۰ روز، شش ماه یا یک سال، و اگر شخصی تمام سود شرکتش را بخواهد، مشکلات زیادی دارد. با این حال، گفتمان روزنامه به این مسائل توجه دارد و از سوی دیگر، با استفاده از نهجالبلاغه آغاز شد تا وفاداری و اصول اخلاقی که کلیدی در روزگار ماست، حفظ شود. اگر این اصول نبود، امروز بسیاری از نعمتها در دسترس ما نبود. ما همچنین دبیرخانهای در ریاست جمهوری برای پیگیری گفتمان وفاق تشکیل دادهایم و در روزنامه ستاد مربوطه نیز ایجاد شده است. هدف این است که مشترکات جمعآوری شود و اقدامات در راستای همافزایی وفاق پیش برود. انشاءالله مجموعه کتابها و انتشارات ما در خدمت فرهنگ و ارتقای سطح فرهنگی جامعه قرار گیرد و حضور شما برکات بسیاری برای کارهای جدید داشته باشد.
تاثیر فضای مجازی در افزایش صعودی مخاطبین اطلاعات
همایون امیرزاده، مدیرعامل موسسه اطلاعات، جزئیاتی از عملکرد موسسه اطلاعات را تشریح کرد و گفت: مجموعه روزنامه اطلاعات، بیش از یک میلیون و چهارصد هزار جلد کتاب تولید کرده است. وقتی این اعداد را با سه سال قبل مقایسه میکنیم، متوجه تغییر چشمگیری در عملکردمان میشویم. این میزان تولید، شروع اتفاقات بزرگتر است. به مواردی از توانمندیهای فنی و تلاشهای دوستان در این مجموعه اشاره میکنم؛ مورد اول، شکستن پوستهها، نه به این معنا که لباس قبلی مناسب نبوده است، بلکه به معنای نگاهی نو به فناوری و تلاش برای رقابتپذیری در بازار و تلاش برای تثبیت جایگاه خودمان در آغاز صد ساله دوم.
او ادامه داد: دومین عملکرد ما، این است که امروز در برابر صد سال تاریخ زنده ایران گفتوگو میکنیم و در آستانه صدمین سال حضور این مجموعه هستیم. همچنین نگاه ما به سمت بازار و جایگاه واقعی خود در آن تغییر کرده است. با تلاشهای سرپرست مجموعه، حجتالاسلام ایزدپناه، روحیه تحولگرایی و دگرگونی بسیاری از شئونات مجموعه با سرعت و جدیت آغاز شده است. امروز ما در رسانهای حضور داریم که بزرگترین باشگاه طرفداران سنتی خود را دارد، یعنی مشترکین ما، شامل افرادی از ۶۰ سال تا ۸۰ و ۹۰ سال است. اگرچه نگران هستیم که سن مخاطبان ما بالای ۷۰ تا ۸۰ سال است، اما خوشحالی ما در این است که با مدد فضای مجازی و اطلاعات آنلاین، از دو سال گذشته، ماهانه بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون مخاطب داریم که این رقم قابل توجه است.
محمدرضا نوروزپور در آیین بزرگداشت صدسالگی روزنامه «اطلاعات»، با تبریک این مناسبت گفت: «صدسالگی یک روزنامه تنها یک عدد نیست، بلکه نشاندهنده عمر یک موجود زنده و حیاتبخش است؛ نهادی فرهنگی که توانسته است از بسیاری از کشورهای منطقه خاورمیانه عمر بیشتری داشته باشد و همچنان پابرجا بماند.»
او با تأکید بر ضرورت پرداختن به اخلاق رسانهای در شرایط امروز افزود: «امروز در جهانی زندگی میکنیم که رسانهها با انواع بیاخلاقی مواجهاند؛ از فیکنیوزها و جنگ روایتها گرفته تا عملیات روانی شبهرسانهها و شبکههایی که در پوشش رسانهای، عملاً کارکردهای شبهتروریستی دارند. در چنین فضایی، بیش از هر زمان دیگر نیازمند گفتوگو درباره اخلاق رسانهای هستیم. اگر بخواهیم اخلاق رسانهای را بشناسیم، باید به مصداق رجوع کنیم؛ به باور من، بهترین مصداق آن روزنامه اطلاعات و شخصیت مرحوم حجتالاسلام سید محمود دعایی است.»
نوروزپور در ادامه، دعایی را «نماد روزنامهنگاری فضیلتگرا» معرفی کرد و توضیح داد: «در نظریههای اخلاق، وظیفهگرایی بر حقیقتگویی بیپرده تأکید دارد، حتی اگر پیامدهای تلخ به همراه داشته باشد. پیامدگرایی بر سنجش نتایج تأکید میکند، هرچند ممکن است به محافظهکاری یا سانسور بینجامد. اما روزنامهنگاری فضیلتگرا، حقیقت را با حفظ کرامت انسانی و در چارچوب حکمت بیان میکند؛ همان چیزی که در شخصیت و مدیریت رسانهای مرحوم دعایی متجلی بود.»
او افزود: «در طول بیش از چهار دهه مدیریت ایشان بر روزنامه اطلاعات، هرگز تیتری منتشر نشد که دل کسی را بیازارد یا جامعهای را ملتهب سازد. او حقیقت را بیان میکرد، اما نه با پردهدری و توهین، و نه با محافظهکاری و پنهانکاری؛ بلکه با میانهروی، رواداری و توجه به شأن انسانی. این همان روزنامهنگاری فضیلتگراست که امروز ما به آن بیش از همیشه نیازمندیم.»
نوروزپور در پایان خاطرنشان کرد: «اگر بتوانیم راه و روش سید محمود دعایی را پاس بداریم و روزنامهنگاری فضیلتگرا را گسترش دهیم، به اخلاق رسانهای دست یافتهایم؛ اخلاقی که مانع از سقوط رسانهها به ورطه باجگیری خبری، نفرتپراکنی و التهابآفرینی میشود و در عین حال، آزادی بیان را با مسئولیت اجتماعی همراه میکند.
دولت با اخلاق، جامعه با اخلاق میسازد
سیدرضا صالحی امیری، وزیر میراث و گردشگری، به لزوم اخلاقی بودن جوامع برای حفظ و بقای آنها گفت: هر آنچه تا امروز خواندیم، نوشتیم، گفتیم، تلفظ کردیم و تدریس کردهایم، با جامعه در دو ساحت مواجه بوده است: جامعه اخلاقگرا و محور بصیرتگرا و جامعه غیر اخلاقی. ما تلاش کردیم قانون را جایگزین اخلاق کنیم، اما طی دعوای گذشته دیدیم که قانون نتوانست مرزهای اخلاقی را صیانت کند. مرزهای انسان از جنس بایدهاست، در حالی که اخلاق از جنس باورهاست. یادم هست که حدود یک دهه پیش، در سفر رسمی به سوئیس، در حاشیه رودخانه شهر برن، یک ساختمان کوچک توجه مرا جلب کرد که بسیار قدیمی و کهن بود. دیدم نوشته شده بود که این ساختمان، اولین پارلمان دانشآموزی این شهر است، یعنی اکنون ۱۲۰ سال قدمت دارد. بنابراین، پایههای اخلاق باید در مدرسه، خانواده و جامعه بنیان گذاشته شود.
او افزود: این مثلث تولید و آموزش اخلاق است: خانواده، مدرسه و جامعه. در هر سه دچار چالش اخلاقی هستیم. ارتباط اخلاق با هویت، انسانیت، فضیلت و معرفت، رابطهای وسیع و تداومبخش حیات جامعه است. بقای جامعه بدون اخلاق ناممکن است. آسیبهای اجتماعی، اخلاقی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ما امروز ناشی از افول اخلاق است؛ از طلاق، حاشیهنشینی، خشونت، اعتیاد و فساد تا ناامنی و شکاف طبقاتی. اگر در اقتصاد شکاف گستردهای میان فقیر و ثروتمند وجود دارد، ناشی از فروپاشی اخلاق است. در حوزه سیاسی، پدیدههایی مانند انتقام و افشاگری و در حوزه فرهنگی، فاصله گرفتن از ارزشهای بنیادین، همگی ناشی از فقدان اخلاق است. بنابراین جامعه بدون اخلاق به سمت فروپاشی میرود، گرچه انسانها زنده باشند، ولی زیست فرهنگی و اخلاقی نخواهند داشت.
وزیر میراث و گردشگری، به نقش رسانهها در نهادینه کردن اخلاق در جامعه اشاره و بیان کرد: ایران یعنی جامعهای انسانمحور، نه صرفاً کالبد شهرها، فضاها، معماری، اقتصاد، جادهها، ماشینها یا هواپیماها. انسان محوریت دارد و وقتی انسان بد اخلاق باشد، جامعه ایران گمشدهای خواهد داشت. بازگشت به احیای ارزشها و هنجارهای اخلاقی ضروری است. زیست جامعهای که فاقد فرهنگ و اخلاق است، انسانها در آن فاقد احساس هستند، درد و رنج دیگران را احساس نمیکنند و شکاف طبقاتی و عدم همدلی در آن گسترده میشود. رسانهها باید نقش اول را ایفا کنند و با تولید محتوای اخلاقمحور، فیلم، سریال، کلیپ، شعر و ادبیات، اخلاق را ترویج کنند. آموزش و پرورش باید از حجم محفوظات بیحاصل فاصله بگیرد و عناصر اخلاقی را در جامعه نهادینه کند. نمادسازی اخلاق در جامعه اهمیت ویژهای دارد. انسانهای بسیاری در جامعه ما هستند که نماد اخلاقاند، اما یا در حاشیهاند یا کمتر شناخته شدهاند.
صالحی، ادامه داد: نماد اخلاق در رسانه ایران، قطعاً سید محمود دعائی است. دعایی و آیتالله هاشمی بنیانگذاران رفاه و اخلاق بودهاند و قلمشان پرچم وفاق، همدلی، همدردی و اخلاقمداری را در جامعه و رسانه برافراشته است. این پرچم ایران است که در دلش اخلاق و هویت زیست میکند. ای کاش چنین پرچمی در مقابل هر پرچمی که دستگاهها برای خود میسازند، بر میز مدیران، معلمان و اساتید ما بود تا بدانیم که اخلاق را بیاموزیم و پاس داریم.
وزیر میراث و گردشگری، از مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، به عنوان نمونهای از انسان اخلاقی یاد کرد و گفت: معتقدم دولت با اخلاق، جامعه با اخلاق میسازد. من از دکتر پزشکیان که انسانی اخلاقی هستند، صمیمانه تشکر میکنم؛ او نمونه بارز اخلاق است. یک مثال ساده از دوران کودکی ایشان در مهاباد و ارومیه، بیانگر عمق اخلاق است؛ او در دوران تحصیل، به رغم شرایط سخت، همواره صفات اخلاقی خود را حفظ کرده است. انسان اخلاقی باید پرچمدار فضیلت، معرفت، انسانیت و هویت باشد تا جامعه اخلاقی شکل بگیرد. استراتژی دولت، تامین زیست شرافتمندانه و عزتمندانه برای مردم است. تعلق من به آیتالله هاشمی و آقای دعایی نه صرفاً از باب علاقه شخصی، بلکه به دلیل ارزشهای اسطورهای و اخلاقی ایشان است.
سیدرضا صالحی امیری، وزیر میراث و گردشگری، در پایان اظهار کرد: حضور سید محمود دعائی در این روزنامه و ساختمان، نه به دلیل کالبد یا محیط، بلکه به دلیل شخصیت اخلاقی او است که همچون آهنربا ما را جذب میکند. همکاران عزیز در اطلاعات، قدر این محیط و اخلاق حاکم بر آن را بدانند. تقدس آن باید حفظ شود تا این ساختار همچنان سرآمد باشد. به همین دلیل امروز پیشنهاد کردم که یک موزه با نام «تاریخ مطبوعات ایران» با محوریت روزنامه «اطلاعات» شکل بگیرد تا در ظرف موزههای تخصصی کشور، این ظرفیت به گردشگران داخلی و خارجی معرفی شود.
نظر شما