غلامرضا امیرخانی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره تهیه فهرستگان مشترک از منابع کتاب‌شناسی دانشگاهی با همکاری کتابخانه ملی اظهار کرد: کتابخانه ملی ایران از آن‌جا که به‌طور خودکار اطلاعات همه کتاب‌های منتشرشده در ایران را در بانک کتاب‌شناسی خود دارد، طبیعی است که اطلاعات به کتابخانه‌های دانشگاهی راه پیدا می‌کند.
وی افزود: در عمل، استانداردهای کتابخانه ملی در حوزه کتابداری را دانشگاه‌های کشور پذیرفته‌اند و در انتخاب رده‌بندی، موضوعات، نمایه‌سازی و کلیدواژه از این روش جمع‌آوری داده استفاده می‌کنند. این هماهنگی موجب می‌شود کار انتقال داده‌ها راحت‌تر انجام شود.
امیرخانی درباره «شابکا» (شماره استاندارد بین‌المللی کتابخانه‌ها) در کتابخانه ملی ایران گفت: خوشبختانه کتابخانه‌های دانشگاهی نیز از شابکا استفاده می‌کنند؛ در واقع کتابخانه ملی در این بخش، همه اطلاعات کتاب‌شناسی کتابخانه‌های دانشگاهی و همچنین اطلاعات سایر کتابخانه‌ها را تجمیع و دسته‌بندی می‌کند. در گذشته به مجموع اطلاعات داده‌های کتاب‌شناختی کتاب‌ها و منابع کتابخانه‌های دانشگاهی، فهرستگان می‌گفتند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با اشاره به اینکه مشابه تهیه «فهرستگان» یا بانک اطلاعات کتاب‌شناسی را سال‌ها پیش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درباره نشریات با تشکیل کنسرسیوم انجام داد، عنوان کرد: این کنسرسیوم در ارتباط با خرید نشریات خارجی از سوی دانشگاه‌ها شکل گرفت تا از دوباره‌کاری برای تهیه نشریات خارجی که اغلب گران‌قیمت بودند جلوگیری شود و یک هماهنگی در بخش خرید نشریات میان کتابخانه‌ها ایجاد شود؛ یعنی اگر یک نسخه گران‌قیمت را کتابخانه دانشگاه تهران خریداری کرده، کتابخانه دانشگاه شهید بهشتی آن را خریداری نکند. به‌عبارت دیگر، تقسیم‌کاری باشد تا از طریق این همکاری، خریدها هدفمند و تأمین منابع مهم از طریق مبادلات کتابخانه‌ای انجام شود؛ هرچند این انسجام هنوز وجود ندارد.
وی افزود: از آخرین وضعیت کنسرسیوم اطلاع ندارم که چقدر پیشرفت داشته است یا به فعالیت خود ادامه می‌دهد یا خیر. در یک زمانی، کتابخانه ملی برای همکاری با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای تهیه منابع خارجی اعلام آمادگی کرد اما وزارت علوم استقبال نکرد؛ در حالی که کتابخانه ملی می‌تواند با هماهنگی وزارت علوم در حوزه خرید منابع خارجی همکاری خوبی داشته باشد.
آماده همکاری با دانشگاه تهران برای تهیه منابع کتاب‌شناسی هستیم
امیرخانی با اشاره به اینکه کتابخانه ملی می‌تواند با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، خریدهای سازمان‌دهی‌شده‌ای داشته باشد، گفت: پیشنهاد اینکه دانشگاه تهران در این زمینه پیشگام شود، ایده خوبی است و کتابخانه ملی مایل به همکاری در زمینه تبادل اطلاعات کتاب‌شناسی است. همچنین در زمینه خرید منابع خارجی و نشریات نیز می‌توان با همکاری کتابخانه ملی صرفه‌جویی ارزی زیادی داشت.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اظهار کرد: دانشگاه تهران به‌عنوان مهم‌ترین دانشگاه کشور و دارای بزرگ‌ترین کتابخانه دانشگاهی، می‌تواند در این کار پیشگام شود. ایجاد هماهنگی ایده خوبی است؛ البته با توجه به فضای دیجیتال، این تبادل داده راحت‌تر اتفاق می‌افتد.
اتمام دیجیتال‌سازی ملاک موفقیت آرشیوها نیست
امیرخانی در پاسخ به این پرسش درباره شاخص‌های برتری کتابخانه ملی در دیجیتال‌سازی اسناد در مقایسه با مراکز آرشیوی دنیا با وجود مسائل سخت‌افزاری در ایران، بیان کرد: اینکه از این نظر جلوتر هستیم، نه بودنش و امتیازش موجب افتخار است و نه نبودش موجب سرافکندگی. آرشیوهای بزرگ دنیا مانند آرشیو دولتی مسکو را ببینید؛ درصد اندکی از حجم میلیاردی اسناد این مرکز دیجیتال‌سازی شده است. البته نمی‌خواهم بگویم ما برای این آرشیوها الگو هستیم یا آن‌ها برای ما الگو هستند.
وی افزود: آرشیو بریتانیا را جست‌وجو کنید. اسناد جدید، خیلی کم دیجیتال‌سازی شده است اما آنچه در مراکز مهم آرشیو دنیا اتفاق می‌افتد این است که بر اساس درخواست و اولویت، اسناد را دیجیتال‌سازی می‌کنند تا فرآیند پژوهش و تحقیق متوقف نشود. مهم این است که دیجیتال‌سازی در کم‌ترین زمان ممکن انجام شود و در اختیار مخاطب قرار بگیرد.
امیرخانی با بیان اینکه مراکز آرشیوی دنیا تمهیدات دیگری برای استفاده از اسناد توسط پژوهشگران و محققان پیش‌بینی می‌کنند، گفت: مثلاً آرشیو کتابخانه بریتانیا برای مراجعه‌کنندگان حضوری، اصل پرونده سند را نیز در اختیار قرار می‌دهد و متقاضی می‌تواند نسخه‌ها را اسکن کند. اینکه وضعیت‌مان در زمینه در اختیار قرار دادن سند به محققان خوب است یا خیر، نمی‌توانم ادعایی کنم؛ البته در گذشته همیشه نسبت به زمان در اختیار گذاشتن سند به پژوهشگران انتقاد داشتم و معتقدم این واگذاری سند باید در کم‌ترین زمان ممکن انجام شود.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره فعالیت‌های اندیشگاه کتابخانه ملی، برنامه‌ها و شورای سیاست‌گذاری این بخش گفت: برنامه «صد کتاب ماندگار قرن» که مرتب در حال برگزاری است، ۲۱ اردیبهشت‌ماه با محوریت کتاب «غلط ننویسیم» مرحوم ابوالحسن نجفی با حضور سه کارشناس برگزار شد. این برنامه هر یکشنبه، به شکل یک هفته در میان است.
امیرخانی درباره برنامه‌ریزی برای توسعه برنامه‌های اندیشگاه کتابخانه ملی افزود: عجله‌ای برای برگزاری رویدادهای اندیشگاه نداریم؛ رویدادهای این بخش در حال حاضر بسیار کم است زیرا در حال برنامه‌ریزی برای تدارک برنامه‌هایی در شأن کتابخانه ملی هستیم.
وی افزود: شورای راهبری اندیشگاه کتابخانه ملی اعضای حقوقی و حقیقی دارد و مرتب تشکیل جلسه می‌دهد. اعضای حقیقی شامل دکتر معصومی همدانی، دکتر جعفری جزی و دکتر علی‌اصغر محمدخانی هستند که موجب اتفاقات خوبی شده‌اند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: یکی از این اتفاقات خوبی که قرار است در عرصه بین‌الملل در خردادماه شاهد باشیم، برگزاری آیین بزرگداشت صد و نوزدهمین سالگرد درگذشت «هنریک ایبسن» نمایشنامه‌نویس بزرگ نروژی با همکاری سفارت نروژ و کتابخانه ملی است. همچنین قرار است همکاری‌هایی با فرانسه، یونان، اتریش و برخی کشورهای دیگر در بخش برنامه‌های بین‌المللی داشته باشیم که همه این برنامه‌ها در اندیشگاه کتابخانه ملی تصویب می‌شود.
برگزاری بزرگداشت نظامی گنجوی در مسکو
امیرخانی درباره سفر به روسیه و دستاوردهای آن، و اینکه آیا این سفر قرار است به رفت‌وبرگشت کارشناسان روسی و ایرانی منجر شود یا خیر، گفت: در سفر مسکو یک‌سری تبادلات در حوزه حفظ آثار و میراث مکتوب کشور و برگزاری رویدادهای مشترک میان دو کشور منعقد شد. ان‌شاءالله ۱۷ خردادماه نخستین رویداد مشترک کتابخانه ملی ایران و روسیه با محوریت بزرگداشت الکساندر پوشکین، شاعر نامدار روس، برگزار می‌شود. متقابلاً بزرگداشت نظامی گنجوی نیز در مسکو برگزار خواهد شد. برنامه‌ای نیز با همکاری کشور گرجستان داشتیم که ۱۹ اردیبهشت‌ماه با حضور هیئتی از دانشگاه قفقاز با محوریت رونمایی از کتابی درباره تاریخ گرجستان برگزار شد.
به گزارش ایبنا، سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا ۲۷ اردیبهشت‌ماه ادامه دارد.
نظر شما