سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ پیمان شوقی نویسنده کتاب «تجربه نگاری فیلم اول» برای رونمایی کتابش به غرفه انتشارات امیرکبیر در سیو ششمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران آمد. او تجربه ۳۰ سال ژورنالیسم سینمایی را دارد و مصاحبههای متعددی با فیلمسازان مختلف، دست اندرکاران و سیاستگزاران سینما داشته است. تجربههای مختلف او در حوزههای هنری راهگشای او در نوشتن کتاب «تجربه نگاری فیلم اول» است.
کتاب «تجربه نگاری فیلم اول» درباره چیست و چرا تصمیم به نگارش این کتاب گرفتید؟
این کتاب مجموعه مصاحبههایی است که با ۱۴ کارگردان نامدار سینمای ایران درباره اولین فیلمشان است. در این کتاب درباره سختیها، مشکلات و نکات مثبت و منفی و تجربههایی که در فیلم اولشان داشتهاند صحبت شده است. مجموعه این مصاحبهها دوباره بازنویسی و تألیف شده تا هم مختصر شود و هم کاستیهایی که هنگام مصاحبه پیش میآید برطرف شود. زمان زیادی برای این کار صرف شده تا هم چیزی از قلم نیفتد و هم گفتهای تحریف نشود و در عین حال آنچه ما در ضمیر آنها بوده کاملاً منتقل شود. یکی دو بار هم برای روانخوانی این کتاب کار شده و روی تک تک کلمات و جملات کار کردهام و با توجه به اینکه مخاطبش فیلمسازان، دانشجویان و هنرجویان سینما هستند، سعی کردهام متن ساده و قابل فهمی در اختیارشان قرار دهم.
کارگردانانی را که با آنها مصاحبه کردهاید نام میبرید؟
همه را حضور ذهن ندارم ولی بهرام توکلی، شهرام مکری، منیر قیدی و برادران ارک از افرادی بودند که با آنها مصاحبه داشتیم.
ایده نوشتن این کتاب چطور به ذهنتان رسید؟
۲۰ سال پیش انتشارات هرمس کتابی با عنوان «فیلم اول من» منتشر کرد که درآن کتاب با هشت کارگردان معروف جهان درباره فیلمهای اولشان صحبت شده بود و این ایده از همان موقع به ذهنم رسید ولی فکر نمی کردم خودم آن را انجام دهم. فکر می کردم چقدر خوب است کسی در سینمای ایران این کار را انجام دهد. کتابی که گفتم بسیار خواندنی است و با وجود گذشت ۳۰ سال از اولین انتشارش در جهان، ارزش خواندن دارد، نکات آموزنده زیادی را مطرح میکند و جز پرفروشهای نشر هرمس است و در این سالها چندین بار تجدید چاپ شدهاست.
این ایده مدت ها در ذهنم بود تا سال های ۹۷،۹۸ مدیر انتشارات انجمن سینمای جوان از من ایده کتاب مفید برای هنرجویان خواست. من این ایده را با ایشان در میان گذاشتم و در انجمن تصویب شد منتها در طول کار نکتهای به ایده اولیه اضافه شد، اینکه با توجه به لیست اولیهای که درآورده بودیم، اکثر افراد لیست از دانش آموختههای انجمن سینمای جوان بودند و من کنجکاو شدم و بررسی کردم بیش از ۹۰ درصد از فعالان امروز در سینما در همه سطوح از دانش آموختگان انجمن سینمای جوان هستند و با توجه به اینکه خودم هم عضو انجمن بودم به نظرم آمد که چقدر حیف است تا الان هیچ تاریخنگاری چه به صورت شفاهی و چه به صورت تحقیق میدانی راجع به تاریخچه انجمن سینمای جوان نداشتیم. این شد که با خودم عهد کردم ضمن مصاحبه با این کارگردانان راجع به سوابقشان گفتوگو کنم به اینکه چگونه فیلمساز شدهاند هم بپردازم که عملاً بتوانیم تاریخچهای از انجمن سینمای جوان در دفاتر مختلف داشته باشیم. این اتفاق خوشبختانه محقق شد و البته جای خالی یک کتاب که صرفاً در این باره باشد را پر نمیکند ولی چون خودم را به نوعی از لحاظ معنوی و علمی مدیون انجمن سینمای جوان میدانستم، سعی کردم این ادای دین در کنار هدف اصلی کتاب اتفاق بیفتد.
در انجام مصاحبهها به مشکل برنخوردید؟
زمانی که کار را شروع کردم، تجربه ۳۰ سال ژورنالیسم سینمایی را داشتم و مصاحبههای متعددی با فیلمسازان مختلف، دست اندرکاران و سیاستگزاران سینما داشته و چهره کمابیش شناخته شدهای در این حوزه بودم. همچنین چند دوره هم کاندید جوایز مطبوعات شده و در بیشتر مجلات معتبر کار کرده بودم که همه اینها یک شناخت اولیهای از من را برای کارگردانانی که با آنها مصاحبه کرده ام به وجود آورد و خیلی مشکلی برای انجام مصاحبهها نداشتم.
تنها مشکل این بود که مصاحبه ها را بعد از پایان کرونا شروع کردیم و خیلی از افرادی که در لیست ما بودند سر پروژه بودند و وقتی برای مصاحبه نداشتند. برای مثال یکی از کسانی که واقعاً دلم سوخت نتوانستیم با او مصاحبه کنیم و جایش در کتاب خالی است، نرگس آبیار است. یکی دو نفر هم از ایران مهاجرت کرده بودند و چند نفر هم تمایل به حضور در پروژه دولتی نداشتند و با توجه به اینکه تمام این افراد جزو کارگردانان مطرح سینما هستند، بسیار حیف شد که در کتاب حضور ندارند و جای خالی آنها در کتاب جزو نقیصههای آن محسوب میشود که امیدوارم اگر شخص دیگری خواست این کار را ادامه دهد بتواند جای خالی این افراد را پر کند.
سختی های کار برای تألیف کتاب چه بود؟
تقریباً اشرافی روی وضعیت کلی سینمای ایران و آموزش سینما دارم و خیلی از دوستان نزدیک من یا استاد دانشگاه هستند و یا از اساتید دفتر انجمن سینمای جوان هستند و مرتب بازخوردها را میگیرم. همچنین سینمای ایران را رصد میکنم چون حرفه من است. به همین دلیل کاستیها را می دانم چیست و صنعت سینما را هم میشناسم. به قول جواد میرهاشمی درباره مشکلات و راهکارهای مشکلات تئوری دارم و به همین خاطر نیاز زیادی به تحقیق نداشتم ولی کاری که باید میکردم، این بود که باید تمام فیلمهای اول این فیلمسازان را پیدا میکردم. این کار سختی بود چون فیلمهای اول آنها کار مطرح و شناخته شدهای نیست یا اینکه فیلمهای اولشان در فضای مجازی در دسترس نبود و خودشان هم کپی باکیفیتی از کارشان نداشتند و پیدا کردن این فیلم ها بخش سخت کار بود.
نظر شما