روز دوشنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی میزبان جناب سید علی کاشفی خوانساری نویسنده و پژوهشگر حوزه ادبیات کودک و نوجوان بود. این جلسه که به همت مجمع کتابخانه های تخصصی استان قم (مکتا) برگزار گردید، با حضور اساتید، مدیران و کارشناسان کتابخانه ها ادامه یافت که طی آن از جناب آقای کاشفی سوالاتی پیرامون حوزه ادبیات کودک و نوجوان پرسیده شد.
سید علی کاشفی همچنین نویسنده کتاب آیت الله بروجردی (برای نوجوانان) بود که این کتاب توسط انتشارات مدرسه در سال ۱۳۸۵ منتشر گردید، ایشان در این نشست ضمن ابراز خرسندی از حضور در کتابخانه منتصب به حضرت آیت الله العظمی بروجردی و نقل خاطراتی از ایشان به توضیح و تشریح این کتاب پرداخت و تاکید کرد که بخاطر علقه شخصی و حسی که به طور غیرمستقیم به آیت الله داشتند این کار را انجام داده
وی ضمن تأکید بر شخصیت و جایگاه آقای بروجردی که همیشه در طول تاریخ جایگاه منحصربه فرد و مورد توجهی بوده است به این نکته اشاره کرد که امروزه به دلایل مختلف، بررسی و مرور عقاید و رفتار و نگاههای خاص ایشان راجع به مسائل و حوزه های مختلف، موضوعیت پیدا کرده است.
ایشان درباره ویژگی نوشتن متون مذهبی و دینی برای کودک و نوجوان خاطرنشان کرد؛ از آنجایی که ادبیات کودک و نوجوان ذاتاً یک بحث میان رشته ایست، نوشتن برای کودکان تخصص ویژه ای می طلبد، ادبیات کودک، بخصوص در حوزه دین و مذهب همچون سه ضلع یک مثلث است که افرادی که به این حوزه وارد می شوند، هرکدام از یکی از این سه ضلع وارد می شوند و تقدم با یکی از این سه حوزه است، در طول تاریخ هم هر چیزی که در حوزه دین برای کودکان نوشته شده، بُعد دینی آن پررنگ تر بوده است و این خاص ایران و اسلام نیست، در دنیا چنین بوده است. چنانکه می بینیم متون باقی مانده از دوره زرتشت و پیش از اسلام هم در ایران باستان توسط روحانیان زرتشتی با هدف آموزش دین به کودکان نوشته شده است و همین اتفاق در تمدنهای دیگر هم روی داده است و در تمدن اسلامی هم به همین صورت پیش رفته است.
وی با تأکید بر اینکه قطعاً دین چیز محترم و ارزشمندی است، خاطرنشان کرد: بنده فکر می کنم شرط موفقیت در این زمینه و برای تأثیرگذاری بیشتر باید از ضلع کودک وارد شد و اگر اولویت را به کودک بدهند، اثر موفق تر خواهد شد و در زمینه آموزش یا علاقمندی کودکان به دین موثر تر خواهد بود.
همچنین در خصوص تفاوت نسل کودکان امروز با کودکان دیروز افزود: هر نویسنده کودک باید این تفاوت دیدگاه و ارزشهای کودکان امروز با نسل گذشته را در نوشته های خود لحاظ کند و دغدغه های اکنون کودک امروز را در نوشتن داستان و رمان یا حتی متن دینی و مذهبی در نظر بگیرد.
وی اضافه کرد: به طور کلی در دنیای مدرن، ادبیات کودک، زاییده تفسیر دنیا از نگاه یک اخلاق لیبرال است که پس از صنعتی شدن جهان شکل می گیرد؛ این تلقی که کودکان معصوم اند و باید محافظت شوند، پیشتر به این شدت و پررنگی وجود نداشته است. در مقطعی جهان، تصمیم می گیرد که کودکان را از بزرگسالان تفکیک کند و آثار خاصی برای آنها پدید آورد که امروزه به آن ادبیات کودک گفته می شود و این حاصل ظهور چاپ در دنیای مدرن است که تفاوت بین کودک و بزرگسال توانایی خواندن متون بود. اما امروزه با ظهور تلویزیون و رسانه های مدرن و شبکه های اجتماعی، مرز بین کودک و بزرگسال در دنیای پست مدرن از بین رفته است، هر چند که در جوامع سنتی در همه جای دنیا نیز هنوز بر پایداری این مرزها و جدا نگه داشتن دنیای کودکان از بزرگسالان پافشاری می کنند، اما از طرف دیگر این روند در حال پیشروی است.
این پژوهشگر حوزه ادبیات کودک و نوجوان در بخش دیگری از سخنان خود به این نکته مهم اشاره کرد که در جامعه پیشامدرن، سواد، یک پیشامد و یک تخصص غیرعمومی برای خواص بوده است و متون دشوار گذشته که در مکتبخانه ها به کودک آموزش داده می شد، اگرچه از سطح محتوایی بالاتری نسبت به آثار موجود برخوردار بودند، ولی نمی توان کتمان کرد که برای اکثریت قریب به اتفاق مردم جامعه نه تنها قابل فهم نبوده، چه بسا رماننده هم بوده است. البته که نمی توان تاثیر ناخودآگاه این متون را در یادگیری کودک نادیده گرفت و اقلیتی همچنان این نظر را دارند که ریشه برخی از مشکلات جامعه ما، حتی مشکلات اخلاقی، بخاطر قطع ارتباط نسلهای جدید با متون کهن است و بیسوادی نسل جدید ناشی از آن چیزی است که ما آن را «ادبیات کودک» می نامیم.
او در پایان ایشان عنوان کرد که بهر حال هر کدام از این نظرات بحثهای تخصصی است که طرفداران خاص خود را دارد و باید متخصصین جنبه های مختلف آن را بررسی کنند.
در بخش دیگری از این دیدار سید علی کاشفی خوانساری از بخشهای مختلف کتابخانه شخصی آیت الله العظمی بروجردی دیدن کرد.
نظر شما