به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، احمد محیط طباطبایی، رئیس ایکوم ایران (کمیته ملی موزه‌ها) در نشست کمیته ملی موزه‌ها و در آستانه روز جهانی موزه (۲۸ اردیبهشت) از انتقال موزه ملی قرآن از کاخ مرمر به سعدآباد و تصمیم برای جابه‌جایی موزه آب از سعدآباد به پردیسان، انتقاد کرد گفت: یکی از بدترین اخبار برای حوزه موزه‌داری تعطیلی یک موزه است. گاهی موزه‌های خصوصی به دلیل مسائل اقتصادی و عدم همراهی نهادهای عمومی مانند شهرداری و دولت تعطیل می‌شوند. گاهی نیز موزه‌های دولتی که بخش‌های مهمی از میراث مردم را در اختیار دارند، تعطیل می‌شوند. اما شاید از همه بدتر این است که یک موزه ملی تعطیل یا جابه‌جا شود.
او گفت: در دوره‌ای مرحوم کازرونی که از وزارت مسکن و شهرسازی به ریاست سازمان میراث فرهنگی منصوب شد، خدمات شایانی انجام داد. کار برجسته او این بود که میراث فرهنگی را به‌صورت پژوهشگاه درآورد. اما یکی از موزه‌های معروف و قدیمی تهران به نام موزه هنرهای تزئینی در خیابان کریم خان تهران را تعطیل کرد و اشیای این موزه را به موزه تزئینی اصفهان انتقال داد. موزه منحل نشد، بلکه به‌طور کامل انتقال یافت. بخش عمده‌ای از آثارش به اصفهان و بخشی به موزه میرعماد رفت. این نقطه ضعف کار او به حساب می‌آید و سایه روی کارهای خوب او انداخت.
رئیس ایکوم ایران افزود: پس از او موسوی به مدت ۹ ماه مدیر سازمان شد. او اشتباهات و خطاهای مدیران قبلی را جبران کرد. انتقال مجدد سازمان میراث فرهنگی از شیراز و انتقال سازمان صنایع دستی از اصفهان به تهران و مهم‌تر از همه بازگشایی مجدد موزه‌های میرعماد، بهزاد و هنرهای ملی در بهارستان از جمله اقدامات او بود.
وی درباره انتقال موزه ملی قرآن کریم به سعدآباد گفت: موزه ملی قرآن کریم در خیابان ولیعصر، تقاطع امام خمینی، در ضلع جنوبی کاخ مرمر قرار دارد این موزه در مکان فرهنگسرای موزه نگارستان به وجود آمد. در زمان حیات شادروان حبیبی، نام قرآن را برای این موزه گذاشتند و اعتبار بسیار عالی از دولت وقت گرفتند تا این موزه دایر شود. موزه قرآن در یک مکان جغرافیایی مهم و در مجاورت چند نهاد مهم حاکمیتی است قرار بود به پیشنهاد مرحوم حبیبی مهمانان ریاست جمهوری از هنر قرآن کریم در این موزه بازدید کنند.
رئیس ایکوم ایران بیان کرد: این موزه از معدود موزه‌هایی است که به‌صورت هیئت امنایی اداره شد. رئیس آن نیز آقای مسجدجامعی بود. در آن دوره، رابطه بسیار خوبی بین نهادهای مختلف قرآنی کشور به وجود آمد. موزه فعال بود و در زمان‌های مختلف از جمله اعیاد و رویدادهای مذهبی واکنش نشان می‌داد و موجب جمع‌آوری قرآن‌های تاریخی نیز می‌شد. در طول این سال‌ها مسائل مختلفی باعث شد که این موزه مشکلات بازدید داشته باشد به همین دلیل به سعدآباد منتقل خواهد شد. درحالی که بهتر بود این موزه یک موزه تخصصی باشد. می‌شد مشکلات را حل کرد ولی شاید راه حل ساده‌تر این بود که موزه از آنجا جمع آوری و به سعدآباد برود.
وی افزود: این موزه یکی از مهمترین موزه‌های با ارزش به لحاظ آثار هنری، ولی یکی از ناموفق‌ترین موزه‌ها به نسبت کاخ‌های سبز، ملت، آشپزخانه، موزه میرعماد است و موزه میرعماد بازدیدکننده کمی دارد. در هر مجموعه‌ای تجانس موزه، زیرساخت و آثار مهم است. امیدوارم موزه قرآن به سرنوشت موزه میرعماد دچار نشود. اکنون موزه قرآن به موزه آب سعدآباد منتقل خواهد شد. موزه آب در مجموعه سعدآباد از سال ۱۳۷۵ به‌طور موقت دایر شد. اما بعدها به علت نسبت آب با سعدآباد، تعداد قنوات و نوعی از آبیاری سنتی که بحث محیط‌زیست را در سعدآباد داشت و حالا مدیریت مجموعه تلاش کرد که این موزه باقی بماند و وزارت نیرو نیز همکاری خود را در این زمینه اعلام کند. اما به تازگی شنیدیم که خود وزارت نیرو هم نمی‌خواهد که موزه را داشته باشد و می‌خواهند که به مجموعه پردیسان منتقل کنند حالا امیدواریم موزه‌های قدیمی همچنان به حیات خود ادامه دهند و شاهد افتتاح و تولد موزه‌های جدید باشیم. مشکلات مادی و اجتماعی یا مسائل مختلف وجود دارد که باعث می‌شود یک موزه در خطر قرار بگیرد این موضوع در بخش خصوصی قابل درک است اما در حوزه موزه‌های دولتی می‌توان این مشکلات را بهتر حل کرد.
نشست «کتابخانه و موزه» در روز جهانی موزه
سید احمد محیط طباطبایی، رئیس کمیته ملی ایکوم ایران در آستانه روز جهانی موزه‌ها به تشریح برنامه‌های این روز و اهمیت موزه‌ها در جامعه پرداخت و با اشاره به اینکه روز جهانی موزه‌ها در ۱۸ مه هر سال برگزار می‌شود، گفت: در این روز، محور خاصی برای فعالیت موزه‌ها تعیین می‌شود که در سطح جهانی مورد توجه قرار می‌گیرد. محور فعالیت‌های امسال، که از ابتدای دی‌ماه آغاز شده و تا دی‌ماه ۱۴۰۴ ادامه خواهد داشت، بر اساس جایگاه و نقش موزه‌ها در جوامع در حال تغییر سریع است. این محور شامل سه بخش اصلی مخاطب جوانان، مخاطب فناوری و علوم، و مخاطب میراث، با تأکید ویژه بر میراث ناملموس می‌شود.
محیط طباطبایی در ادامه به چالش‌های جهانی مانند تغییرات اقلیمی، گرمایش زمین، جنگ‌ها و مسائل صلح و همزیستی میان کشورها اشاره کرد و گفت: این موضوعات اساسی، توجه ویژه‌ای را از سوی موزه‌ها می‌طلبد تا در راستای آگاهی‌بخشی و آموزش عمومی در این زمینه‌ها فعالیت کنند. سال گذشته بیشترین حضور را در فضای مجازی داشته است، برگزاری رویدادهایی مانند دوشنبه‌های ایکوم و همکاری با نهادهای علمی مانند پژوهشگاه میراث فرهنگی، از جمله اقدامات ما در این راستا بوده است. همچنین، با مجموعه‌هایی مانند موزه‌های بنیاد مستضعفان نیز همکاری‌هایی داشته‌ایم.
وی درباره آئین موزه برتر، گفت: این آئین به معنای برتری یک موزه بر دیگری نیست، بلکه هدف آن تقدیر از موزه‌هایی است که در جهت پایداری اجتماعی فعالیت می‌کنند. در سال‌های گذشته، توجه ویژه‌ای به موزه‌های کودک و نهادهای مرتبط با کودکان مانند کانون پرورش فکری شده است. برنامه‌های ویژه‌ای در روز جهانی موزه‌ها در ایران برگزار می‌شود. در روز دوم خرداد، نشست «فعالان حوزه کودک در موزه‌ها» در کاخ موزه نیاوران برگزار می‌شود. همچنین، در روز سوم خرداد، نشست معلولین و موزه‌ها در موزه فرش برگزار خواهد شد. در روز ۲۸ اردیبهشت نیز نمایشگاهی در خانه هنرمندان با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار می‌شود.
محیط طباطبایی گفت: یکی از برنامه‌های مهم ما در سال‌های اخیر، توجه ویژه به مخاطبان کودک و نوجوان بوده است. در گذشته، موزه‌ها کمتر به این گروه‌ها توجه می‌کردند، اما اکنون شاهد راه‌اندازی موزه‌های تخصصی کودک مانند موزه عروسک‌های ملل و موزه خیمه‌شب‌بازی هستیم. یکی از برنامه‌های ما در سال جاری، مناسب‌سازی موزه‌ها برای افراد با نیازهای خاص است. در گذشته، بیشتر تمرکز بر روی معلولیت‌های حرکتی بود، اما اکنون به سایر گروه‌های معلولیت مانند نابینایان و ناشنوایان نیز توجه می‌شود. برای همین، در روز سوم خرداد، نشست معلولین و موزه‌ها را در موزه فرش ایران برگزار خواهیم کرد.
وی افزود: روز ۲۸ اردیبهشت همزمان با روز جهانی موزه‌ها مراسم سالیانه تقدیر از موزه‌ها از ساعت ۵ تا ۸ شب برگزار می‌شود. در کنارش یک نمایشگاه محیطی داریم که موضوع آن آشنایی با یک سال فعالیت کمیته است. همزمان با آن یک نمایشگاه مشترک بین ما و پژوهشگاه میراث فرهنگی در بخش هنرهای ملی برپا می‌شود. انجمن مجموعه‌داران ایران با همکاری ایکوم و سایر نهادهای فرهنگی، نشست تخصصی در روز یک‌شنبه، ۱۷ اردیبهشت، در خانه اندیشمندان برگزار می‌کند. در این نشست، فعالان حوزه مجموعه‌داری و موزه‌داری به بحث و تبادل نظر درباره چالش‌ها و فرصت‌های موجود در این حوزه خواهند پرداخت. همچنین از تاریخ ۱۸ تا ۲۸ اردیبهشت، مجموعه‌ای از سازهای موسیقی ایرانی و خارجی با عنوان «مکتب‌خانه یحیی» در فرهنگسرای نیاوران به نمایش گذاشته می‌شود. این نمایشگاه توسط آقای مازیار حیدری، مجموعه‌دار فعال، در سالن ۲ فرهنگسرای نیاوران برگزار می‌شود.
رئیس کمیته ملی ایکوم ایران گفت: روز ۲۸ اردیبهشت نمایشگاه‌های مختلف در موزه‌های تهران به مناسبت روز جهانی موزه برگزار می‌شود. در روز ۲۹ اردیبهشت موزه اتومبیل با همکاری بنیاد مستضعفان نمایشگاهی از مجموعه خودروهای تاریخی خود را ارائه می‌دهد. روز ۳۰ اردیبهشت در خانه اندیشمندان، برنامه‌ای با موضوع گردشگری برگزار می‌شود و در روز ۳۱ اردیبهشت نشست تخصصی با موضوع «معماری و موزه» با حضور کارشناسان این حوزه برگزار خواهد شد. در موزه پوشاک سعدآباد، نمایشگاهی از سوزن‌دوزی و آینه‌کاری‌های بلوچ توسط زنان بلوچ در تاریخ ۲۸ اردیبهشت برپا می‌شود. همچنین، در باغ موزه نگارستان، برنامه‌ای با موضوع «ترویج علم و موزه‌ها» در تالار روح‌الامینی برگزار می‌شود.
وی درباره برنامه‌های ویژه خردادماه نیز گفت: روز اول خرداد در موزه ملی ایران، برنامه‌ای با عنوان «سفر در میراث فرهنگی» با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار می‌شود. در روز ششم خرداد جشنواره «چشم هفتم» در موزه سینما با نمایش آثار ویدئویی مرتبط با میراث فرهنگی برگزار خواهد شد. روز هشتم خرداد در اردبیل، نکوداشتی به مناسبت یاد و خاطره دکتر حاجی‌زاده با همکاری میراث فرهنگی و موزه‌ها برگزار می‌شود و روز ۱۰ خرداد نشست تخصصی با عنوان «کتابخانه و موزه» در خانه اندیشمندان برپا می‌شود. همچنین در روز ۱۷ خرداد، همزمان با چهلمین روز درگذشتگان حادثه بندرعباس، مراسمی با همکاری مجله بخارا در فرهنگسرای نیاوران برگزار می‌شود. در این مراسم، یاد و خاطره درگذشتگان این حادثه گرامی داشته خواهد شد.
محیط طباطبایی در پایان سخنانش گفت: موزه‌ها نه تنها محل نگهداری آثار تاریخی هستند، بلکه نقش مهمی در آموزش و ارتقای فرهنگ جامعه دارند. امیدواریم با برنامه‌های در دست اجرا، بتوانیم این نقش را به‌خوبی ایفا کنیم و موزه‌ها را به فضایی پویا و جذاب برای تمامی اقشار جامعه تبدیل کنیم.
نظر شما