به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، لخته شدن خون در جریان های وریدی بدن جزو آن دسته از بیماری‌هایی است که ممکن است آسیب‌های جدی و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد چرا که انسداد جریان خون ممکن است منجر به آسیب‌های جدی از جمله سکته‌های ریوی شود. در دنیای پزشکی به این اتفاق ترومبوز و به افرادی که به آن مبتلا می‌شوند هم ترومبوفیلیا می‌گویند. بنا بر آمارها، یکی از علل اصلی مرگ و میر ناشی از بیماری‌های جسمی در دنیای مدرن امروز، ترومبوز است. در واقع امروزه با وجود سبک زندگی ماشینی و کاهش تحرک در میان مردم سراسر جهان، لخته شدن خون در رگ‌ها به عنوان یکی از عوامل اصلی مرگ و میر شناخته می‌شود. با این حال، به گفته بسیاری از پزشکان، برخی افراد از نظر جسمی استعداد بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند. به این معنا که بدن آن‌ها تمایل بیشتری به تشکیل لخته دارد و مستعد لخته شدن خون است. به همین دلیل، در شرایط فعلی و با توجه به سبک زندگی رایج، اهمیت بسیاری دارد که برای این افراد فرایندهای پیشگیرانه اجرا شود یا در صورت بروز بیماری، بتوان ترومبوز را سریع تشخیص داد و درمان را آغاز کرد.

کتاب «Laboratory Investigations of Thrombophilia» به سرویراستاری یک پژوهشگر ایرانی مرجعی تشخیصی است که به پزشکان و پژوهشگران کمک می‌کند تا بر طبق مهمترین مستندات علمی بتوانند مسیرهای سریع‌تری را برای تشخیص و درمان به موقع برای بیمارانشان انتخاب کنند. گفتنی است، این اثر این اثر با همکاری متخصصان داخلی و خارجی تدوین شده است و از سوی انتشارات اشپرینگر به چاپ رسید.

اکبر درگلاله، سرویراستار این اثر، در گفت‌وگو با ایبنا با اشاره به اهمیت تشخیص این بیماری گفت: فرایند تشخیص ترومبوفیلیا دارای چند بعد است. بخشی از این فرایند به صورت بالینی و از طریق ارزیابی‌های تصویربرداری انجام می‌شود اما بخش اصلی آن از طریق آزمایشگاه‌های مولکولی یا هماتولوژی شناخته و تشخیص داده می‌شود.

وی افزود: در این کتاب بر تشخیص آزمایشگاهی ترومبوفیلیا تمرکز کرده‌ایم. علت اصلی این تمرکز به چالش‌های عمده‌ای که دنیای سلامت با آن روبه‌رو است و نمونه‌های متعددی که در ایران وجود دارد، برمی‌گردد.

درگلاله با اشاره به اینکه بیماری ترومبوز در دوران پاندومی کووید ۱۹ بیش از هر زمان دیگری شایع شده بود، گفت: با توجه به اینکه در دوران پاندومی کووید ۱۹ درصد زیادی از مردم دنیا دچار لختگی خون می‌شدند و همین لخته شدن یکی از علل اصلی مرگ و میر در آن سال‌ها بود، انجمن بین‌المللی ترومبوز و هموستاز دستورالعملی را صادر کرد تا دانشمندان به صورت تخصصی بر روی درمان لخته‌های خونی ناشی از کووید ۱۹ متمرکز شوند.

‌

نقش سبک زندگی در ابتلا به ترومبوز
به گفته بسیاری از پژوهشگران، عدم تحرک، نشستن‌های طولانی مدت، سبک زندگی ماشینی و افزایش وزن، بدن افراد را مستعد ترومبوز یا همان لختگی خون می‌کند. به همین دلیل باید پیش از گسترش بیشتر این بیماری در جوامع، فرایندهای شناسایی از طریق آزمایش‌های غربالگری انجام شود تا اطلاعات دقیقی از آمار افرادی که مستعد این بیماری هستند به دست آید.

درگلاله در این باره گفت: با تشخیص و بررسی دقیق المان‌های مرتبط می‌توان اقداماتی پیشگیرانه انجام داد. این اقدامات شامل اصلاح سبک زندگی و در برخی موارد استفاده از داروها می‌شود. بنابراین تمام تمرکز ما در این کتاب بر آن بوده است که بتوانیم راهکارهای پیشگیرانه را ارزیابی و بررسی کنیم. در واقع این کتاب راهنمایی است برای متخصصان تا بتوانند تشخیص و شناسایی دقیق‌تری از افرادی که در معرض ابتلا به این بیماری هستند داشته باشند.

به گفته این پژوهشگر حوزه هماتولوژی، بی‌شک سرعت در تشخیص می‌تواند بیمار را از مرگ یا از عوارض شدید این بیماری نجات دهد. در واقع این کتاب یک راهنمای کاربردی برای پزشکان است.

وی افزود: این کتاب یک مرجع بین‌المللی است که تمام پزشکان و متخصصان هماتولوژی و آنکولوژی می‌توانند از آن به عنوان یک منبع معتبر استفاده کنند. با توجه به اینکه منابع به‌کاررفته در این اثر محدود به ایران نیست، خوانندگان می‌توانند اطلاعات وسیع‌تری از شرایط این بیماری در دیگر نقاط جهان نیز به دست آورند.

سرویراستار کتاب Laboratory Investigations of Thrombophilia با اشاره به اهمیت داده‌های درج شده در کتاب گفت: در کتاب‌های مرجع، اساس بر این است که مطالب بر مبنای شواهد علمی و مستندات معتبر تدوین شود. به همین دلیل بخشی از پژوهش‌ها را خودمان انجام دادیم و بخش دیگری را از پژوهش‌هایی که در کشورهای توسعه‌یافته یا در حال توسعه صورت گرفته بود، گردآوری و استفاده کردیم. هدف این بود که پزشکان و متخصصانی که از این کتاب بهره می‌برند، دید واقع‌بینانه‌تر و دقیق‌تری نسبت به محتوای علمی و نمونه‌های موردی داشته باشند تا بتوانند تشخیص‌های مطمئن‌تر و موثرتری ارائه دهند.

درگلاله گفت: این کتاب عمدتاً بر رویکرد تشخیصی متمرکز است و به بررسی روش‌های تشخیص آزمایشگاهی و بالینی ترومبوز می‌پردازد تا بتوان بیماری را در مراحل ابتدایی شناسایی کرد و در صورت ابتلا، روند درمان را تسریع بخشید.

وی با اشاره به اهمیت تدوین و تالیف کتاب درباره بیماری‌هایی که در ایران نمونه‌های ابتلا به آن تا حد زیادی مشاهده می‌شود گفت: بی‌شک وضعیت تولید محتوای تخصصی در این حوزه نسبت به سال‌های قبل تغییر کرده است. برای مثال، در حوزه لوکمی یا سرطان، کارنامه خوبی از نظر تألیف کتاب و رشد علمی داریم و توانسته‌ایم با آنچه امروز در دنیا رخ می‌دهد همراه شویم. کتاب‌های این حوزه از نظر علمی با آثار منتشرشده در کشورهای توسعه‌یافته برابری می‌کند.

تولید علم در گرو امکانات پژوهشی

وی افزود: همچنین در حوزه کم‌خونی‌ها، آنمی‌ها و طب انتقال خون نیز پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم، اما در حوزه انعقاد خون یا ترومبوز که کتاب حاضر به آن اختصاص دارد، تا حدی کم‌کار بوده‌ایم. هرچند در این زمینه نیز نسبت به گذشته رشد قابل توجهی دیده می‌شود. از آنجا که آزمایشگاه‌های تخصصی مرتبط با این بیماری‌ها در کشور بسیار محدود هستند، این کمبود در تولید محتوای علمی و انجام پژوهش‌های مستند نیز اثرگذار بوده است. به همین دلیل تعداد کتاب‌های منتشرشده در این زمینه در ایران بسیار اندک است.