به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين اثر حاوي اطلاعات كلي و اوليه درباره كتابخانه‌هاي مساجد تحت پوشش دبيرخانه ستاد است كه بر اساس آخرين آمار ارسالي دبيرخانه‌هاي استاني و براي شناساندن اين نوع كتابخانه‌ها به جامعه و بر مبناي وظيفه اطلاع‌رساني دقيق، تنظيم شده است.
بر اساس مطالب اين كتاب، كتابخانه از ديرباز به عنوان كانون جمع‌آوري منابع مكتوب فرهنگي، علمي، مذهبي و اشاعه اطلاعات سازمان يافته در ميان تمدن‌هاي مختلف مطرح بوده است. پيشرفت‌هاي سريع جوامع انساني و نيز افزايش تجربيات و دانش بشري، ايجاد و گسترش كتابخانه‌ها را امري ضروري و بديهي ساخته است.
با توجه به تاكيد دين مبين اسلام به امر دانش‌اندوزي و به قيد درآوردن دانش از طريق نوشتن، ضرورت وجود مكان‌هايي براي ضبط و نگهداري اين نوشته‌ها كه به كتاب تبديل شدند، باعث ايجاد مكان‌هايي به نام كتابخانه شد. بديهي است مساجد به عنوان يك مركز مهم تجمعات مردم در حكومت اسلامي مي‌توانستند عهده‌دار اين وظيفه باشند و بدين ترتيب كتابخانه‌هايي ايجاد شدند كه در تمام ادوار تمدن اسلامي از اهميت فراواني برخوردار بوده‌اند و همواره نقش به‌سزايي در ارتقاي سطح فرهنگ و دانش جامعه اسلامي داشته‌اند.
اين کتاب تاكيد دارد كه تعيين تاريخ تاسيس نخستين كتابخانه مسجد كار دشواري است. بر حسب اسناد موجود، در ايران و در قرن دوم هجري 600 كتابخانه مسجد فعال بودند. بنابراين مي‌توان استنباط كرد كتابخانه‌هاي مساجد طي قرن دوم هجري به وجود آمدند و تا قرن نهم با قوت به فعاليت خويش ادامه دادند. اوج كتابخانه‌سازي در كنار مساجد يا ايجاد كتابخانه در مساجد ايران، به دوره سامانيان برمي‌گردد. آن زمان در شهرهايي مثل بخارا، ري و بعدها قم، مشهد، يزد و تبريز كتابخانه‌هاي مناسب با مخازن غني به وجود آمدند. در تهران نيز به ويژه در زمان قاجار، در مساجد كتابخانه ايجاد كردند. تنها ركودي كه در تاريخ كتابخانه‌هاي مساجد وجود دارد، به قرن نهم و حمله مغولان به ايران برمي‌گردد. در اين قرن، بسياري از مسلمانان با اين انديشه كه موضوعات غير مذهبي با اعتقادات ديني منافات دارد، بسياري از كتاب‌ها را از مجموعه كتابخانه‌هاي مساجد خارج كردند.
بي‌مبالاتي، غفلت و ناداني برخي، بي‌توجهي به ميراث فرهنگي، كشمكش‌هاي داخلي، آشوب‌هاي غير نظامي و فرقه‌اي، نفوذ مخالفان ساير فرقه‌هاي اسلامي به كتابخانه‌ها و پاشيدن بذر نفاق، وجود تنفر و انزجار ساير فرقه‌ها نسبت به شيعيان و كشمكش‌هاي مذهبي، اعمال خشونت از سوي قدرت‌‌هاي بيگانه نسبت به جهان اسلام و تاراج متون و دست نوشته‌هاي موجود در كتابخانه‌هاي اسلامي، از جمله عواملي بودند كه باعث شدند بسياري از كتابخانه‌هاي مساجد از بين بروند.
بعد از مغول و به ويژه از زمان صفويه كه مساجد رونق دوباره‌اي يافتند، كتابخانه‌هاي مساجد نيز آرام آرام شكل گرفتند. اين روند تا پيروزي انقلاب اسلامي(1357) به كندي ادامه يافت، اما پس از آن، مساجد كه نقطه قوت ايجاد و شكل‌گيري انقلاب بودند، نقطه شروع دور تازه‌اي از اصلاحات فرهنگي و آموزشي شدند. به اين ترتيب و به سبب گستردگي مساجد در كشور و اقبال عموم مردم و به ويژه جوانان به اين مكان مقدس، كتابخانه‌هاي مساجد نيز در مناطق مختلف كشور از مناطق محروم و روستاهاي دور افتاده تا پايتخت گسترده شدند. همزمان با اقبال عمومي، دولت نيز با ايجاد سازمان‌هاي مختلفي براي رونق فعاليت آنها اقدامات گسترده‌اي انجام داد، از جمله اين سازمان‌ها مي‌توان از ستاد عالي هماهنگي و نظارت بر كانون‌هاي فرهنگي و هنري مساجد نام برد كه توليت كتابخانه‌هاي مساجد را بر عهده دارد.
در بخشی از مقدمه کتاب آمده است: «بعد از انقلاب و تا سال 1374 هيچ‌گونه آماري مبني بر تعداد و چگونگي ايجاد كتابخانه‌هاي مساجد وجود ندارد. پس از انقلاب، به سبب علاقه‌مندي جوانان و شرايط خاص آن دوران، كتاب‌هاي كوچك مذهبي، سياسي و انقلابي در بين جوانان دست به دست گشته و در نهايت در قفسه‌هاي كوچكي در مساجد آرام مي‌گرفتند. در همين زمان كه اين كتابخانه‌هاي كوچك در مساجد شكل مي‌گرفت، توجه به علم و فرهنگ و توجه به توسعه فرهنگي در جامعه سبب شد كتابخانه‌هاي بسياري در دانشگاه‌ها، سازمان‌ها، مدارس، شهرداري‌ها و وزارتخانه‌هاي مختلف شكل بگيرند. جواناني كه تا چندي قبل در مساجد و كتابخانه‌هاي وابسته گرد هم مي‌آمدند، به سوي مراكز علمي و فرهنگي ديگر متمايل شدند. از سوي ديگر دشمن كه در صدد دور كردن جوانان از اهداف متعالي انقلاب اسلامي بود، برنامه‌هاي خود را بر محور مسجد گريزي جوانان تنظيم كرد و قصد داشت تا از درون به نظام اسلامي خدشه وارد كند. بر همين اساس، رهبر معظم انقلاب اسلامي با بيان شبيخون فرهنگي دشمن، به مردم و دولت هشدار دادند كه متوجه برنامه‌هاي فريبكارانه آنها باشند.
پس از هشدار خردمندانه رهبر معظم انقلاب اسلامي، ستاد عالي كانون‌هاي فرهنگي و هنري به منظور احياء نقش واقعي مساجد و مقابله با تهاجم فرهنگي دشمن ايجاد شد. در تاريخ 18/12/1371، شوراي عالي انقلاب فرهنگي در جلسه شماره 302 خود، تشكيل "ستاد عالي هماهنگي و نظارت بر كانون‌هاي فرهنگي و هنري مساجد كشور" را تصويب كرد. از جمله وظايف اين ستاد مي‌توان به تجهيز كتابخانه مساجد و برقراري كلاس‌هاي فرهنگي و هنري اشاره كرد.»
در انتهاي اين اثر، عكس‌هاي رنگي بعضي از كتابخانه‌هاي مساجد كشور نيز به چاپ رسيده اند.
چاپ نخست كتاب «كتابخانه‌هاي مساجد ايران(شناسنامه كتابخانه‌هاي مساجد كشور)» در شمارگان 3000 نسخه و در 404 صفحه راهي بازار نشر شد.
پنجشنبه ۲۹ مرداد ۱۳۸۸ - ۱۳:۱۱
نظر شما