محمد شريفي با بيان اين مطلب به خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) گفت: در تأليف کتاب مرجع، نکته بسيار اساسی و حساس، مدخليابی است. اگر مدخلهای يک کتاب مرجع مشخص شده باشند، میتوان گفت نيمی از کار انجام شده است.
مولف كتاب «گفتهها و نكتهها» خاطرنشان كرد: من به تجربه دريافتم که انتشار مقالات بلند در فرهنگنامهها جايز نيست زيرا مخاطب و خواننده آن بايد زمان بسياري را براي يافتن مطلب مورد نظر خود صرف كند.
وي به نمونهاي در اين زمينه اشاره كرد و گفت: مولفان فرهنگنامه در چندين جلد به حروف «الفبا» ميپردازند و تا به پايان حرف «ي» برسد زمان بسياري ميبرد و نميتوان از مطالب آن به خوبي بهرهمند شد. همچنين شايد به عمر زندگي پژوهشگري كه ميخواهد از فرهنگنامه به طور كامل استفاده كند، نرسد!
وي به نكته ديگر اشاره كرد و گفت: نکته ديگر، تعيين گستره کار و حجم مقالات است. تصور میکنم معقول و منطقی آن است که ما بنا را بر گسترهای بگذاريم که تأليف آن حداکثر در طول يک نسل به انجام برسد و بعد در صورت نياز آن را گسترش بدهيم.
مولف «دايرهالمعارف دانش بشر» به نمونهاي در اين باره اشاره كرد و گفت: دانشنامه بريتانيكا كه ارزشمندترين دانشنامهها بهشمار ميآيد در ابتدا 3 جلد بوده و بعد به تدريج به حجم آن افزوده شده تا به وضعيت کنونی درآمده است. هم اکنون ما چندين دانشنامه در زمينههای گوناگون داريم كه در چند جلد به حروف اول الفبا پرداختهاند و راهی بس دراز در پيش دارند تا به پايان حرف «ي» برسند.
وي به حجم مقالات فرهنگنامهها اشاره كرد و گفت: حجم مقالات بايد بر اساس معيارهايي تعيين شود تا ضمن رعايت ايجاز و اختصار، مطالب مورد نياز جستوجوگر در اختيارش قرار گيرد و اضافه بر آن حذف شود زيرا جستوجوگر يا مخاطب فرهنگنامهها اكثرا دانشجويان، پژوهشگران و علاقهمندانند و طبعا اگر كسي به اطلاعات عميقتر و گستردهتري نياز داشته باشد، بايد به منابع تخصصيتر در آن زمينه مراجعه كند.
شريفي به فرهنگنامههاي يك جلدي اشاره كرد و يادآور شد: اگر فرهنگنامهها در ابتداي كار، يك جلدي ارايه شوند بهتر است زيرا كل مطالب در يك جلد در اختيار پژوهشگر و محقق قرار ميگيرد و در ويرايشهاي بعدي ميتوان كار را گستردهتر كرد.
وي به نوع نگارش، در يك جلدي بودن دانشنامهها اشاره كرد و گفت: من براي نگارش دانشنامه كوشش ميكنم كه كتاب چند جلدي نشود و در اين راه از انواع روشها از نوع قلم و صفحهبندی كتاب گرفته تا فشردگي مقالات و حتی عبارات بهره گرفتهام.
اين ويراستار حوزه نشر خاطرنشان كرد: حجم مقالات در فرهنگنامهها بر اساس ارايه ضروريترين اطلاعات براي مخاطب عام تعيين ميشود ولي اين مسأله درخور تفكر است كه حجم مقالات به هيچ وجه نشان دهنده اهميت موضوع مقاله و جايگاه آن در حوزههاي مختلف نيست.
وي به ويرايش بعدي فرهنگنامهها اشاره كرد و گفت: بازتاب کتاب و فرهنگنامه به نظرات استفادهکنندگان كتاب بستگي دارد و بر اين اساس بايد براي ويراستهای بعدی كتاب تصميم گرفت و به جنبههاي مختلف آن پرداخت.
وي به پويا بودن دانشنامهها اشاره كرد و گفت: مولف دانشنامه و فرهنگنامه بايد به پويايي آن بينديشد زيرا اگر چنين اثري پويايي نداشته باشد و بهروز نباشد و موضوعات جديد را دنبال نكند به مرور زمان از کارآيياش کاسته خواهد شد. مولف بايد مقالاتي را براي ويرايش چاپهاي بعدي كتاب آماده و به فرهنگنامه اضافه كند و اين روند همچنان بايد ادامه داشته باشد تا پويايي آن حفظ شود.
اين پژوهشگر و محقق به معيار سني نويسندگان مقاله در دانشنامهها اشاره كرد و گفت: معيار سني نويسندگان، مورخان، باستانشناسان، شاعران و... در فرهنگنامهها بسيار مهم است اگر در فرهنگنامهاي نويسندگان مقالات آن بيش از 50 سال داشته باشند بايد در ويراستهاي بعدي سنين افراد را كمي جلوتر بکشم تا اشخاص و آثار ديگري از نسل جوان را وارد فرهنگنامهها و دانشنامهها كنيم.
مؤلف كتاب «فرهنگ ادبيات فارسي» زاده مهر 1345 تهران است و سالهاست كه به عنوان كتابپرداز و ويراستار حرفهاي در حوزه نشر فعاليت دارد. پيش از اين كتاب «گفتهها و نكتهها» را تأليف و توسط انتشارات توتيا منتشر كرده و همچنين تأليف بخشهايي از «دايرهالمعارف دانش بشر» را نيز عهدهدار بوده است.
چهارشنبه ۱۳ خرداد ۱۳۸۸ - ۱۰:۵۷
نظر شما