به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، عصمت مومنی، معاون کتابخانه ملی ایران و نماینده سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در نشست جهانی «ایفلا»، در یادداشتی مهمترین موضوعات مطرح شده در این نشست جهانی را تشریح کرده است. متن یادداشت به این شرح است:
سه موضوع اصلی
همان‌طور که انتظار می‌رفت، هوش مصنوعی (AI) موضوع غالب در نشست جهانی بود »ایفلا» بود. کسانی که خارج از این رشته بودند مکرراً مشاهده کردند که کتابداران «بخشی از گفت‌وگو نیستند»، «در میز نیستند»، «شرکت‌کنندگان اقلیت»، «بازیکنان کوچک» هستند. بحث‌های زیادی انجام شد و بعد از پیش خبر مبنی بر حضور بنده در اجلاس ایفلا، سعی کردم هر شب تا دیروقت بیدار باشم و جلسات از پیش تعیین شده را مرور کنم و یادداشت‌های خودم را تحت عنوان خبر روز اول، دوم و سوم و چهارم و به‌عنوان خبر روز پنجم نگاهی به پوسترهای ارائه شده را ارسال کنم.
موضوع هوش مصنوعی و خطرات آن، بعد از جلسات با برخی از شرکت‌کنندگان از کشورهای مختلف در لابی اجلاس مورد صحبت قرار می‌گرفت و تاکید بر این نکته می‌شود که ما باید در دانشگاه بر بحث‌های هوش مصنوعی پافشاری کنیم و در مقابل ورود این پدیده ضروری، واکنش فعال داشته باشیم . ما نه تنها توسط حرفه‌مندان کامپیوتر کنار گذاشته می‌شویم و همچنین ما این خطر را داریم که نتوانیم ورودی مورد نیاز را در مورد زمان و چگونگی مرتبط بودن با دانش ارائه کنیم. زیرا اطلاعات و دانش فقط می‌توانند با سرعت مرتبط حرکت کنند. افرادی که مالک مدیریت اطلاعات هستند، جهان را نیز هدایت می‌کنند. مالک و هدایت‌کننده اطلاعات و دانش در عصر هوش مصنوعی چه کسی خواهد بود؟ آیا هوش مصنوعی یک نیروی دموکراتیک خواهد بود یا قدرت بیشتری را در چند شرکت متمرکز خواهد کرد؟
پس از تسویه حق عضویت در ایفلا مجوز شرکت در مجمع عمومی به بنده داده شد و جالب بود که در این مجمع رای‌گیری به صورت آنلاین در جلسه انجام می‌شد. تصمیم به برگزاری IFLA WLIC 2024 در کشور امارات متحده عربی. دبی گفت‌وگوهای زیادی صورت گرفت. جلسات کاری گروه‌های مختلف ایفلا بر این موضوع بود که آیا اعضا در ایفلای 2024 در دبی شرکت خواهند کرد یا خیر؟ گروه‌های کوچکی در سالن نمایشگاه و در مراسم اختتامیه برگزار شد. اعضا سؤال‌هایی را از هیات‌مدیره می‌پرسیدند انتخاب این مکان را به‌عنوان نقض منشور اخلاقی سال 2012 ایفلا را زیرسؤال بردند.
دیدگاه‌های جایگزین نیز به اشتراک گذاشته شد نظرات موافق و مخالف طرح نکاتی ازجمله این که اخذ روادید برای سفر به یک مکان کنفرانس اروپایی یا آمریکای شمالی می‌تواند به اندازه سه ماه دستمزد هزینه داشته باشد و برخی می‌گفتند که ایفلای منطقه‌ای تنها فرصتی است که می‌توانند شرکت کنند، بنابراین دیدگاه‌ها یکسان نبود. در مجمع عمومی یک پیشنهاد غافلگیرکننده به تصویب رسید که مجمع در تاریخ و مکان جداگانه ای از کنفرانس برگزار شود و به نظر می‌رسید طرح این پیشنهاد بی‌سابقه است. چون دبی به ایران نزدیک بود من هم در رای‌گیری که شرکت کرده بودم علامت مثبت را می‌زدم و امیدوارم سال آینده کتابداران و متخصصین و حرفه‌مندان از ایران امکان شرکت داشته باشند. با تمام فراز و فرود دبی به‌عنوان محل بعدی پذیرفته شده بود جالب است که بدانید بسیاری از کشورهای آفریقایی و آسیایی تمایل داشتند که اجلاس بعدی در دبی برگزار شود و وقتی رای‌گیری انجام شد شور و هیجان زیادی در سالن دیده می‌شد.
تمرکز مردم و جامعه در مقابل فناوری
موضوع سوم مورد بحث در جلسات ایفلا تمرکز بر مردم و جامعه در مقابل فناوری بود که چندین نشست پی در پی شنیده می‌شد. برخی تاکید کردند که« f2f» در مقابل« p2p » در عصر هوش مصنوعی اهمیت بیشتری دارد و برخی بر نیاز فزاینده به همکاری با سازمان‌های اجتماعی در مقابل دسترسی مستقیم به افراد تأکید داشتند.
موضوعات تکمیلی
نکته مهم و قابل تامل موضوعات مورد بحث درباره هوش مصنوعی بود که شامل وضعیت فعلی هوش مصنوعی- نه شریک و نه رقیب-، آیا هوش مصنوعی به هدایت اطلاعات و دانش در جهت مثبت تر کمک خواهدکرد؟، ما کاربر هوش مصنوعی نیستیم - این یک دانش آموز نامرتب است-، ما معلمان آن هستیم، - نقش ما این نیست که هوش مصنوعی یا هر فناوری جدیدی را مشکل‌ساز کنیم- ، نیازی به هراس وجود ندارد- هوش مصنوعی خطاپذیر است-، و انسان‌ها نیز چنین هستند، هوش مصنوعی فقط باید از نظر آماری کمتر از انسان خطاپذیر باشد تا مفید باشد، صرفه جویی در هزینه به عنوان یک موضوع مطرح در به حداکثر رساندن کارایی با استفاده از هوش مصنوعی، کتابداری همگام با تغییرات نیست می‌شد.
همچنین موضوعات دیگری چون هوش مصنوعی به‌عنوان یک تخصص جدید برای کتابداران گفت و گو شد، خدمات کاملاً جدید، برنامه های کاربردی کتابخانه و گردش کار و نقش های کتابخانه، چالش موجود در استفاده از هوش مصنوعی این مطرح شد که هوش مصنوعی اخلاق ذاتی ندارد، آمادگی کارکنان کتابخانه در مسئولیت‌پذیری قدرت هوش مصنوعی و دموکراسی، چگونه می‌توانیم اشتباهات را در زمانی که به طور فزاینده‌ای به هوش مصنوعی در مقابل توسعه دانش خود متکی هستیم، تشخیص دهیم؟،
مسائل اخلاقی از جمله این که دانستن منبع(های) ورودی خروجی هوش مصنوعی و از همه مهمتر در نشست اخلاق علم گفته شد که اخلاق همگام با نوآوری نیست، حق کپی رایت و استفاده نادرست از هوش مصنوعی، آیا خروجی هوش مصنوعی دارای حق چاپ است؟، هوش مصنوعی و تأثیر بر عادات خواندن، خلاقیت و تفکر انتقادی، تأثیر بر بازدیدهای کاربران؛ کاهش تعامل شخصی، با توجه به ورود این فناوری بهتر است کتابداران فهرستی از ابزارهای مفید هوش مصنوعی را تنظیم کنند و به کاربران کمک کنیم تا در یک فناوری جدید حرکت کنند، در نهایت در نسست‌های متعدد ایفلا گفته می‌شد که رویکرد ما نسبت به هوش مصنوعی باید مثبت، خوش‌بینانه، حرفه‌ای، هدایت‌شده و براساس اخلاق و متعهد به توانمندسازی کاربران باشد مطرح شد.
ارزیابی اثرات کتابخانه در جامعه
در این اجلاس در چندین جلسه در مورد ارزیابی تاثیر کتابخانه‌ها در جامعه شرکت کردم که برخی از مطالب را نیز به اشتراک می‌گذارم: شناسایی اینکه چگونه یک کتابخانه کمک می‌کند و می‌تواند باعث ایجاد تفاوت در زندگی مردم شود، ارتباط با ارزش‌های مردم و جامعه نیاز به بینش، روش‌شناسی جدید، شناخت جامعه دارد. شنیدن روایت‌های مردمی می‌تواند به این پاسخ دهد، معیارهای ارزشی کتابخانه و جامعه در بسیاری از کتابخانه بیان شد مثلا در یک کتابخانه چهار بعد اصلی ارزش برای کتابخانه از جمله کتابخانه به عنوان پناهگاه، انتقال دهنده معتبر دانش؛ منبع روشنگری؛ منبع دیدگاه‌های انتقادی زندگی و در یک مطالعه کتابخانه‌ای بریتانیا تاکید بر چهار بعد تاثیر بر احساس و جامعه با تفکر انتقادی و خلاق و همچنین اجتماعی، مطالعه در کتابخانه دانمارکی، کتابخانه را مکانی برای تجربه با هم بودن منبع خلاقیت و اعتماد به یکدیگر دانست. در جمع بندی به نظر می‌رسد ارزیابی تاثیر کتابخانه در جامعه بیشتر توسط کتابخانه‌های عمومی و کتابخانه‌های ملی استفاده می‌شود.
اهداف توسعه پایدار
در نهایت، SDG یک موضوع رایج بود و استفاده از آنها به عنوان یک رابط، برای گردهم آوردن ذی‌نفعان ملی با منافع مشترک جهانی، در بسیاری از کشورها اهداف ملی توسعه پایدار را با فعالیت‌های کتابخانه‌ایی گره خورده بود که ازجمله کشور دانمارک و استرالیا گزارش‌های مبسوطی در این زمینه ارائه کردند.
دوشنبه ۶ شهریور ۱۴۰۲ - ۱۱:۱۰
نظر شما