به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، انتشارات شیرازه کتاب ما «ایران در آتش؛ از حمله بلشویک‌ها به انزلی تا عهدنامه 1921 ایران و شوروی (مجموعه‌ای از اسناد و گزارش‌ها)» با پژوهش مشترک کاوه بیات و محمود لشگری را منتشر کرد. 

در پشت جلد کتاب می‌خوانیم: «با توفیق بلشویک‌ها در سرکوب نیروهای مخالف و تثبیت نظام برآمده از کودتای اکتبر ۱۹۱۷ پس از چندسال جنگ‌های داخلی ایران بار دیگر با روسیه همسایه شد و درگیر تبعات ناشی از خوی و خصلت مداخله جویانه‌اش که این بار تحت عنوان صدور انقلاب و پیاده کردن نیروهای نظامی در انزلی در بهار ۱۲۹۹ صورت گرفت. اسناد و گزارش‌های گردآمده در این مجموعه علاوه بر ترسیم شمایی از تحولات این حوزه در خلال حضور بلشویک‌ها از تلاش‌های دیپلماتیک ایران برای متقاعد کردن بلشویک‌ها به احضار قوای‌شان از گیلان که در نهایت به صورت امضاء قرارداد مودت ۱۹۲۱ ایران و شوروی صورتی نهایی به خود گرفت، تصویر جامعی به دست می‌دهد.»

اسنادی که در این کتاب آورده شده است، اسناد و گزارش‌هایی است درباره یکی از مهم‌ترین و پرمخاطره‌ترین حوادث تاریخ معاصر ایران، یعنی لشکرکشی بلشویک‌ها به ایران در اواخر بهار 1299 به بهانه اعاده چند کشتی برجای‌مانده از قوای شکست‌خورده ژنرال ضدانقلاب دنیکین در انزلی؛ اقدام آنها برای تبدیل شورش جنگل به یک جمهوری انقلاب و تلاش‌های دیپلماتیک ایران برای متقاعد کردن مسکو به فراخواندن نیروهایش از ایران که در نهایت در چارچوب انعقاد عهدنامه مودت ایران و شوروی در فوریه 1921 صورتی عملی یافت.

با تثبیت حاکمیت بلشویک‌ها بر روسیه و توفیق آنها در اعاده مرزهای روسیه به حدود پیش از جنگ جهانی در اواخر پاییز 1919، ایران بار دیگر با امپراتوری روسیه و بسیاری از خصوصیات پیشین آن، از جمله میل به توسعه‌طلبی و دست‌اندازی به حوزه‌های همسایه روبه‌رو شد. اتخاذ رشته تمهیداتی برای مقابله با تحرکات سیاسی و نظامی روسیه در امتداد مرزهای شمالی کشور به یکی از دغدغه‌های اصلی دولت وقت تبدیل شد.

در سرتاسر زمستان 1920 وثوق‌الدوله در مذاکراتش با وزیرمختار انگلستان سرپرسی ساکس خطر تهاجم روسیه شوروی و لزوم حمایت و پشتیبانی نظامی انگلستان به ایران را خاطرنشان کرد. سرپرسی کاکس ضمن تأیید نگرانی‌های وثوق‌الدوله و مخاطراتی که ایران و هند را تهدید می‌کرد، طی تلگرامی در 21 فوریه 1920 اظهار داشت با آغاز فصل بهار و ذوب‌شدن یخ‌ها ناوگان دریایی روسیه شوروی از ولگا راهی خزر خواهد شد. پاسخ وزارت جنگ بریتانیا دلسردکننده بود؛ آنها گفتند در صورت تهاجم روسیه شوروی به انزلی، قوای نظامی بریتانیا در شمال ایران عقب‌نشینی کند و از مواجهه و تقابل با روس‌ها خودداری کنند.

بنا به گزارش کارگزاری انزلی حوالی ساعت پنج صبح 28 اردیبهشت 1299 متجاوز از سی کشتی جنگی بلشویک اطراف انزلی و غازیان را محاصره، شروع به بمباردمان سخت غازیان نمودند. پس از سه ـ چهار ساعت ژنرال چم‌پین فرمانده نوربرفورث، قوای بریتانیا در شمال ایران، در دارالحکومه آمد و اظهار داشت که «هرگاه در مقابل آنها جنگ کنیم، اهالی غازیان و انزلی تلف شده و به کلی پایمال خواهند شد»؛ اما وزارت جنگ بریتانیا دستور صریح به فرمانده صادر کرده بود که در صورت تجاوز بلشویک‌ها تحت هیچ شرایطی مقاومت نکند و عقب‌نشینی به سمت منجیل کنند.

اسنادی که در این کتاب آورده شده است، اسناد و گزارش‌هایی است درباره یکی از مهم‌ترین و پرمخاطره‌ترین حوادث تاریخ معاصر ایران، یعنی لشکرکشی بلشویک‌ها به ایران در اواخر بهار 1299 به بهانه اعاده چند کشتی برجای‌مانده از قوای شکست‌خورده ژنرال ضدانقلاب دنیکین در انزلی؛ اقدام آنها برای تبدیل شورش جنگل به یک جمهوری انقلاب و تلاش‌های دیپلماتیک ایران برای متقاعدکردن مسکو به فراخواندن نیروهایش از ایران که در نهایت در چارچوب انعقاد عهدنامه مودت ایران و شوروی در فوریه 1921 صورتی عملی یافت.

این اسناد و گزارش‌ها افزون بر ترسیم شمایی از وضعیت کلی مملکت در آن دوره، گوشه‌هایی از این تحولات را نیز پوشش می‌دهد. این اسناد و گزارش‌ها از لحاظ اشتمال بر کل داده‌ها، مجموعه کاملی نیستند؛ چه‌بسا اسناد و گزارش‌هایی که در همان ادوار اولیه شکل‌گیری این بررسی از چشم گردآورندگان دور مانده باشد یا اینکه داده‌های جدیدی در سال‌های اخیر به دست آمده باشد.

انتشارات شیرازه کتاب ما «ایران در آتش؛ از حمله بلشویک‌ها به انزلی تا عهدنامه 1921 ایران و شوروی (مجموعه‌ای از اسناد و گزارش‌ها)» با پژوهش مشترک کاوه بیات و محمود لشگری را در 284 صفحه به بهای 135 هزار تومان منتشر کرد.