به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در این کتاب از عاملیت ناخودآگاه و بالقوه زبان در آثار ادبی سخن رفته است. به عنوان نمونه در «مرغ آمین» آمین مقلوب «نیما»ست یا در پایان شعر «دیدار در شب» فروغ «و یک صدا که در افق سرد/ فریاد زد/ خداحافظ» افق مقلوب «قفا»ست. روح او را پشت سرگذاشته و در حال دور شدن است. در اساطیر مرگ چند قدم پشت انسان در طرف شانه چپ ایستاده است.
منظور سیروس شمیسا از نام‌گذاری اثر جدیدش به «جادوی زبان» این نیست که کلام بزرگان تا چه اندازه زیبا و ساحر و افسون‌کننده است و خواننده را مسحور زیبایی خود می‌کند. واژه علاوه بر معانی مختلف و داشتن مترادفات و متضادها به لحاظ ظاهر نیز مانند ابدال و تحریف و قلب و امثال اینها یک لغت نیست هاله‌ای از لغات است با اشکال و معانی متفاوت که گاهی در هم پیچیده می‌شوند و در ذهن مفاهیم عجیب و دور از انتظاری ایجاد می‌کنند و ما به آن جادوی زبان می‌گوییم.
جادوی زبان با ابزار مختلفی که دارد (ایهام تناسب، ایهام تضاد، روابط بینامتنی و غیره) در دل متن حاضر متن غایب را می‌سازد که چه بسا عمیق‌تر از متن بالفعل است.
شمیسا در بخشی از پیشگفتار خود بر این کتاب چنین نوشته است: «حقیقت این است که بسیاری از مطالب این کتاب همراه با نمونه‌های بیشتر در کتاب‌های دیگر من هم به نحوی آمده است، لذا چندان به مقدمات نپرداختم یا مطالب را طول و تفصیل ندادم، عمده هدف من این بود که مفهوم کلی جادوی زبان را که باعث ارتباطات متعددی در بین کلمات – چه پنهان و چه آشکار – می‌شود، توضیح دهم. متن ادبی متنی است مبتنی بر تداعی معانی‌های دور و دراز که با گذشت زمان مقداری از آن تداعی‌ها محو می‌شود، اما تداعی‌های جدیدی به آن افزوده می‌شود مثل دیوان حافظ یا بوف کور هدایت. اگر خواننده با این مفهوم آشنا شود خود کارکرد جادوی زبان را در متون ادبی، مذهبی و عرفانی اصیل خواهد دید و شواهد متعددی نیز خواهد یافت. بدین ترتیب مقصود من از جادوی زبان این نیست که کلام بزرگان تا چه حد زیبا، ساحر و افسون کننده است و خواننده را محسور زیبایی خود می‌کند.»
کتاب جادوی زبان 11 فصل شامل «کلیات»، «بدیع»، «کلمات محتمل الضدین»، «ریشه لغات»، «شعبده بازی‌های زبانی»، «تصادفات زبانی»، «خاطره پنهان» و «ناخودآگاه متون»، «گزینش»، «جادوی زبان در شعر فروغ»، «زبان روح» و«انواع جمله» را دربردارد.
روح (ناخودآگاه) در شعر و رویا و اسطوره با زبان کهن و بدوی تشبیه و استعاره و سمبل و قلب و ادغام و پارادوکس با ما سخن می‌گوید. این زبان معمولا در پشت یا لابه‌لای زبان به ظاهر منطقی پنهان است یا بهتر است بگوییم با آن آمیخته و همراه است و بنابراین در وهله اول جلب‌نظر نمی‌کند مگر برای کسی که به این مطلب حساس باشد و بر اثر ممارست قادر به تعقیب و دریافت این زبان پنهان یا به قول اریک فروم زبان فراموش شده باشد. یونگ توضیح داده است که ناخودآگاه جمعی اصلاتا و بالذات باستانی و کهن است و از گذشته‌های دور به ما ارث رسیده است.
نشر قطره کتاب «جادوی زبان» اثر سیروس شمیسا را با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۲۵۰ صفحه و بهای ۱۰۲ هزار تومان منتشر کرده است.
چهارشنبه ۲۰ مهر ۱۴۰۱ - ۲۳:۰۰
نظر شما