به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ بر اساس اطلاعات و آماری که در «آینه نشر ایران» ویژه بهار 1401 منتشر شده است، با وجود تمرکز ناشران کمک‌آموزشی بر تألیف مطالب برای کودکان و نوجوانان، باز هم شاهد کمترین رشد نشر این موضوع در بین موضوعات دیگر هستیم. بنابر این اطلاعات، در بهار امسال، 1841 عنوان کتاب منتشر شده که نسبت‌به سه ماهه نخست سال گذشته، 10 درصد افزایش یافته است؛ اما در بحث شمارگان کل کتاب‌ها، تعداد یک میلیون و 828 هزار و 590 نسخه ثبت شده است که بیانگر 15 درصد کاهش و میانگین شمارگان نیز با 998 جلد، بیانگر 24 درصد کاهش است.

این آمار وقتی تأمل‌برانگیزتر می‌شود که ما با میانگین قیمت یک جلد کتاب مواجه می‌شویم؛ از 756 هزار ریال در بهار 1400 به 1121 هزار ریال در بهار امسال رسیده که به معنی افزایش 48 درصدی آن است. شاید حالا بتوانیم بهتر کاهش شمارگان کتاب‌ها را بررسی کنیم. باتوجه به افزایش قیمت کتاب که بر هر موضوعی در بازار نشر اثر گذاشته، شمارگان کتاب‌های کمک‌آموزشی نیز کم شده و قدرت خرید خانواده‌ها پایین آمده است.

در بخش بعدی، آماری نیز درباره ناشرانی که بیشترین تعداد کتاب چاپ اولی در بهار امسال داشته‌اند و جزو پرکارترین‌ها در موضوع کمک‌آموزشی بوده‌اند منتشر شده است که حاوی نکات جالب‌توجهی برای مؤلفان و صاحب‌نظران این حوزه است؛ اعداد و ارقامی که به ما نشان می‌دهد برای آموزش بیشتر و بهتر مطالب درسی و تخصصی، به زبان و بیان داخلی نیاز داریم نه خارجی. برای مثال: اولین ناشر پرکار در این فهرست 68 عنوان کتاب چاپ ‌اولی داشته است که همه تألیفی بوده‌اند و هیچ اثر ترجمه در آن دیده نمی‌شود، همچنین دومین ناشر با 53 عنوان کتاب که تنها یک عنوان آن ترجمه است، سومین ناشر با 30 عنوان کتاب که همه به قلم مدرسان و مؤلفان داخلی هستند و چهارمین ناشر نیز با 30 عنوان کتاب که البته پنج عنوان آن ترجمه است و یک عنوان آن چاپ مجدد و پنجمین ناشر پرکار که 28 عنوان کتاب در کارنامه فعالیت بهارانه خود دارد و باز هم همه تألیفی‌اند. این آمار جالب‌توجه برای بیستمین ناشر پرکار نیز صدق می‌کند؛ انتشار 10 عنوان کتاب چاپ اولی که نه ترجمه در آن دیده می‌شود و نه چاپ مجدد.

معیار بعدی بررسی‌شده برای تعیین وضعیت نشر کتاب «کمک‌آموزشی» در بهار 1401، نسبت جنسیتی مؤلفان و مترجمان آثار است که بیانگر حضور پررنگ‌تر آقایان پدیدآورنده مانند نویسنده، گردآورنده، شاعر، مصحح و ... نسبت‌به خانم‌هاست و حتی آقایان مترجم، نسبت‌به خانم‌هایی که می‌توانند در این حوزه ترجمه کنند. آمار نشان می‌دهد که در بین مؤلفان، 13071 نفر آن‌ها آقا هستند و 5941 نفرشان خانم؛ یعنی 68 درصد مؤلفان‌‌مان مرد هستند و 32 درصد خانم. اینکه چرا آقایان تقریبا بیش از دوبرابر خانم‌ها در این حوزه فعال‌اند و به نگارش، گردآوردی، تصحیح و غیره می‌پردازند جای سوال دارد و می‌توان در این‌باره تحقیق و بررسی‌های بیشتری انجام داد که بتوان دلایل این امر را پیدا کرد و اگر مانعی بر سر راه خانم‌های مؤلف است برطرف شود. در این مسئله، نسبت جنسیتی مترجمان نیز بررسی شده است که نشان می‌دهد 58 درصد آن‌ها یعنی 2998 نفر مرد هستند و 42 درصد یعنی 2098 نفرشان زن، که البته فاصله‌اش آن‌قدر نیست که مانند نسبت جنسیتی مؤلفان متعجب شویم و برایمان سوال پیش بیاید.

در پایان...
آمار و ارقامی که درباره وضعیت نشر کتاب در موضوع «کمک‌آموزشی» منتشر شده، بیانگر این است که ناشران و فعالان این حوزه باتوجه به تعداد عناوین و شمارگان کتابی که منتشر کرده‌اند تنها توانسته‌اند شاهد 10 درصدی رشد این موضوع نسبت‌به بهار 1400 باشند؛ مقداری که کمترین رشد در بین موضوعات دیگر بوده است. البته که این کمترین رشد نیز، درنهایت منجر به سهم 7 درصدی کتاب‌های «کمک‌آموزشی» در بین سایر موضوعات شده است. سهمی که چندان هم بد نیست؛ زیرا هنوز بالاتر از موضوعاتی مانند «فلسفه و روان‌شناسی»، «تاریخ و جغرافیا» و «هنر» است.