به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ به نقل از روابط عمومی بنیاد سعدی، اولین نشست بنیاد سعدی با عنوان «نقش زبان فارسی در سطح بین‌المللی» با اجرای زهرا عامری و حضور شهروز فلاحت پیشه، معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی، حسین دیوسالار، رایزن فرهنگی سابق ایران در ژاپن، حمید مصطفوی، رایزن فرهنگی سابق ایران در گرجستان و کوروش مقتدری، رایزن فرهنگی سابق ایران در استانبول در سرای ملل واقع در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

در ابتدای این نشست، شهروز فلاحت پیشه، معاون بین‌الملل بنیاد سعدی، ضمن برشمردن زحمات نمایندگان فرهنگی ایران در خارج از کشور که نمایندگان بنیاد سعدی در آن کشور هستند، حضورشان را فرصت مغتنمی برای توسعه زبان فارسی در آن کشورها دانست و با اشاره به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به عنوان دستگاه مدیریت نمایندگی‌های فرهنگی در خارج از کشور، همکاری این سازمان با بنیاد سعدی را از موجبات فرصت‌سازی برای آموزش زبان فارسی در خارج از ایران برشمرد.

وی با اشاره به فلسفه تأسیس بنیاد سعدی و خدمات این بنیاد طی یک دهه گذشته، چهار حوزه آموزش زبان فارسی، تربیت مدرس زبان فارسی، تأمین منابع استاندارد آموزش زبان فارسی و برگزاری آزمون‌های استاندارد زبان فارسی را خلاصه ارزشمندی از داشته‌های بنیاد سعدی برای عرضه در حوزه بین‌الملل دانست.

فلاحت پیشه با اشاره به ظرفیت ایرانیان مقیم خارج از کشور، داشته‌های بنیاد سعدی را قابل عرضه برای این عزیزان دانست و از تمامی آنها دعوت کرد که در مسیر توسعه و گسترش زبان فارسی در خارج از مرزهای مادری بنیاد سعدی را پشتیبان خود بدانند.
 
«قدرت زبان فارسی در قالب یکی از مهم‌ترین قدرت‌های نرم ارکان دیپلماسی عمومی ایران و کارکرد این زبان به عنوان پلی برای ورود غیرفارسی‌زبانان و خارجی‌ها به جهان ایرانی» از دیگر مواردی بود که معاون امور بین‌الملل در سخنان خود به آن اشاره کرد.

معرفی فعالیت‌های اخیر بنیاد، به‌خصوص همکاری بنیاد با شبکه بین‌المللی سحر در ساخت مجموعه برنامه‌های آموزش زبان فارسی که قابلیت پخش از شبکه‌های برون‌مرزی کشور را دارد و نیز تدوین کتاب‌های آموزش زبان فارسی ویژه مدارس در خارج از کشور و مدارسی که زبان فارسی به عنوان زبان دوم یا سوم محسوب می‌شود و نیز ظرفیت‌های آموزش مجازی بنیاد از دیگر نکات طرح‌شده از سوی وی در این جلسه بود.


اگر نتوانیم ویژگی‌های فرهنگی خود را بشناسیم، موفق نمی‌شویم
در ادامه این نشست، حمید مصطفوی، رایزن فرهنگی سابق ایران در گرجستان درباره نقش زبان فارسی در حوزه بین‌الملل گفت: من حدود سه دوره مأموریت در حوزه آسیای مرکزی و قفقاز از طرف سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی داشتم.

مصطفوی افزود: دیپلماسی فرهنگی همواره به دنبال یک تصویر واقعی از کشور در میان افکار عمومی مردم و ملت‌های خارجی است و دیپلماسی فرهنگی کارامد باید بتواند در راستای تبیین و ترویج ارزش‌های تمدنی کشورمان با استفاده از ابزارهای فرهنگی مناسب این مأموریت را انجام دهد.

رایزن فرهنگی سابق ایران در گرجستان خاطرنشان کرد: برای داشتن دیپلماسی موفق نیازمند دو مؤلفه شناساندن و شناختن هستیم و مادامی که نتوانیم ظرفیت‌ها و ویژگی‌های فرهنگی خود را بشناسیم، نمی‌توانیم موفق شویم.

وی افزود: شاید یکی از ویژگی‌های زبان و ادبیات فارسی ما در خارج از کشور گستردگی حوزه جغرافیایی آن است. بیشتر کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز مسلمان هستند و وقتی به نسخ خطی مراجعه کنیم، ریشه‌های فرهنگی زبان فارسی را مشاهده خواهیم کرد.

مصطفوی یادآوری کرد: بخش آموزش و همکاری‌های مراکز آموزشی، فرهنگی و علمی ستون فقرات روابط فرهنگی شناخته می‌شود که می‌تواند موجب موفقیت ما در دیپلماسی فرهنگی باشد.

رایزن فرهنگی سابق ایران در گرجستان تشریح کرد: زبان فارسی در کشورهای آسیای میانه و قفقاز باید در دو مقطع زمانی قبل از استقلال و بعد از استقلال بررسی شود. وقتی به گذشته نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که برای کاهش نفوذ زبان فارسی در این کشورها، الفبا را تغییر دادند و این موجب قطع ارتباط نسل‌ها با میراث مکتوب شد و از سال ۱۹۴۰ به بعد زبان روسی در این منطقه به عنوان زبان رسمی شناخته شد و این سیاست‌ها در راستای دین زدایی و کم کردن حوزه نفوذ ایران تا ۱۹۹۰ ادامه داشت. این کشورها وقتی مستقل شدند، نیازهای مالی بسیاری داشتند و به همین دلیل به کشورهای غربی گرایش پیدا کردند و به لحاظ سیاسی هم مشکلاتی پدید آمد، البته که این موارد موجب کاهش علاقه به زبان فارسی در این کشورها نشد چراکه علت نفوذ زبان فارسی در این مناطق به دلیل ادبیات و فرهنگ غنی فارسی است.

مصطفوی خاطرنشان کرد: ما در ترکمنستان به دلیل محدودیت در ارتباطات دانشگاهی و فرهنگی الگوی منحصر به فردی داشتیم و شاید بیش از ۸۰ درصد فعالیت ما در این کشورها در حوزه زبان و ادبیات فارسی است و شاید قبلاً تعداد استادان به سه نفر نمی‌رسید، اما حالا تعداد استادان به ۱۸ نفر رسیده است و این یک الگوی بالقوه محسوب می‌شود.

وی درباره ظرفیت بالقوه زبان فارسی در کشور ازبکستان تشریح کرد: این کشور نیز ۳۱ میلیون جمعیت و ظرفیت بالایی برای آموزش زبان فارسی دارد و در این کشور دوبرابر تاجیکستان تاجیکی داریم. همچنین ۳۳۰ مدرسه به زبان فارسی تاجیکی آموزش می‌دهند، اما هیچ منابع درسی ندارد و حمایتی از آنها نمی‌شود.

رایزن فرهنگی سابق ایران در گرجستان ادامه داد: تنها در انستیوی شرق‌شناسی ازبکستان بیش از ۷۰ هزار جلد کتاب فارسی داریم و این نشان‌دهنده نفوذ حوزه زبان و ادبیات فارسی در این کشورهاست. یکی از حوزه‌هایی که نیاز به حمایت دارد، مربوط به ایران‌شناسان، شاعران و مترجمان هستند که نیازمند حمایت و هدایت و برنامه‌ریزی هستند.

ترویج زبان فارسی وظیفه ملی است، نه سازمانی
در ادامه، حسین دیوسالار، رایزن فرهنگی سابق ایران در ژاپن با بیان اینکه در فیلیپین و ژاپن رایزن فرهنگی بودم، گفت: مهم‌ترین بخش افتخارات مأموریتی من زبان فارسی است و اصلاً زبان فارسی وظیفه سازمانی نیست، بلکه ملی است و همه ما تعلقی به زبان فارسی داریم.

دیوسالار با اشاره به اینکه در تعریف قدرت نرم، برای هدف‌گذاری در زمینه دیپلماسی، بحث زبان مطرح می‌شود و کره و ژاپن به این موضوع توجه ویژه دارند، تشریح کرد: بنیادهای ساساگاوا ژاپن در زمینه آموزش زبان ژاپنی فعال است و در کشور خودمان هم در بنیاد سعدی و دیگر مراکز مانند دانشکده مطالعات جهان، زبان فارسی تدریس می‌شود.

وی با بیان اینکه قدمت روابط ایران و ژاپن بیش از هزار و ۳۰۰ سال است، گفت: البته عمر روابط رسمی ما به ۹۰ سال می‌رسد و قدمت آموزش زبان فارسی در ژاپن نیز همین مقدار است.

رایزن فرهنگی سابق ایران در ژاپن با اشاره به اینکه مؤلفه زبان فارسی در تعاملات فرهنگی ما تأثیرگذار است و شاید مربوط به اتحاد آسیایی باشد، افزود: ژاپن تمایل به رهبری چنین اتحادی دارد و به همین دلیل می‌خواهد شناخت بیشتری از کشورهای منطقه داشته باشد. بنابراین؛ منطقه شرق آسیا شاید یکی از مناطقی باشد که بتوانیم درباره مؤلفه زبان فارسی صحبت و اقدام کنیم.

وی درباره علاقه ژاپنی‌ها به یادگیری زبان فارسی توضیح داد: اگر شخصیت ژاپنی‌ها را بررسی کنیم، می‌بینیم که به شدت به مطالعه علاقه‌مند هستند. زبان فارسی آورده زیادی برای ژاپنی‌ها ندارد و فقط علاقه‌مندی به فرهنگ و تمدن ایران موجب دنبال‌کردن موضوع آموزش زبان فارسی در جهان می‌شود.

دیوسالار تأکید کرد: بنیاد سعدی باعث شد در طول مأموریت‌مان به بیش از هزار و ۷۰ نفر زبان فارسی را آموزش دهیم و در ژاپن این گرایش باید با گذر از موانع و آسیب‌ها فراهم شود.

وی با بیان اینکه ما در حوزه آموزشی در خارج از کشور نقص‌هایی داریم که همه مربوط به بودجه نمی‌شود، افزود: ما هم در تأمین محتوا و هم پشتیبانی آموزش مستمر، انقطاع داریم و نیازمند ایجاد ساختارهایی که بسته به اشخاص نباشد، هستیم.

زبان فارسی نوعی افسونگری دارد
در ادامه، کوروش مقتدری، رایزن فرهنگی سابق ایران در استانبول گفت: زبان فارسی یک نوع افسونگری دارد که وقتی خارج از مرزهای ایران باشید، این افسونگری را احساس می‌کنید.

مقتدری افزود: توسعه آموزش زبان فارسی فراتر از وظایف یک سازمان و یک نهاد است و گسترش زبان فارسی در خارج از کشور نیازمند یک عزم ملی است.

مقتدری با بیان اینکه دو مرکز در زمینه آموزش زبان فارسی در ترکیه داریم، افزود: درباره حضور زبان فارسی در کشورهایی شبیه ترکیه مقالات متعددی نوشته شده و با حمایت‌های بنیاد سعدی امروز دو مرکز آموزش زبان فارسی داریم که اولی در شهر آنکارا است که نزدیک به ۳۵ سال سابقه دارد و شاید بیش از هزاران‌نفر زبان فارسی را آنجا آموزش دیدند.

وی با اشاره به اینکه در کشور ترکیه علاقه‌مندان به زبان فارسی کم نیستند، افزود: حدود پنج دپارتمان رسمی زبان و ادبیات فارسی داریم که قدیمی‌ترین آن در دانشکده تاریخ و جغرافیای آنکاراست و اولین‌بار مطالعات شرق‌شناسی در دانشگاه استانبول شروع شد و ابتدا زبان فارسی و عربی باهم بود و حالا بیش از ۲۰ سال است که این دپارتمان‌ها جدا شده است.

رایزن فرهنگی ایران در استانبول عنوان کرد: امروز در پنج دانشگاه ترکیه، کرسی رسمی زبان و ادبیات فارسی داریم و نزدیک به ۵۰۰ دانشجو از مقطع کارشناسی تا دکترا در دانشگاه استانبول داریم.

وی در پایان گفت: ما در حوزه اعزام مدرسان برای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان خلأهایی داریم و برای پرکردن این خلأ نیازمند مدرسان متخصص در این حوزه، بخصوص در کشورهایی که مراکز زبان فارسی دارند، هستیم.
 

سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از 21 تا 31 اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ با شعار «با کتاب سلامتیم» در دو بخش حضوری در مصلای امام خمینی (ره) و مجازی در سامانه ketab.ir برگزار می‌شود.