از این رو، بنا به گفته روانشناسان، والدین برای تامین امنیت روانی کودکان باید نخست استرس و اضطراب خود را کنترل کنند تا کودکان با دیدن آرامش والدین احساس امنیت کنند. در گام بعدی والدین باید برای سرگرم کردن کودکان در داخل خانه برنامه‌ریزی کنند و به فرزندان خود آموزش بدهند و تفهیم کنند که در شرایط فعلی و با توجه به شیوع ویروس کرونا موقعیت بیرون رفتن از منزل و بازی کردن در فضای پارک امکان‌پذیر نیست و محیط خانه برای آنها امن‌تر است.
بی‌شک برنامه‌ریزی طولانی‌مدت برای کودکان در خانه نیاز به خلاقیت و دانش خانواده دارد که در این میان فعالیت‌های فرهنگی و هنری می‌تواند نقش زیادی در این برنامه‌ریزی و تنوع آن داشته باشد؛ فعالیت‌هایی چون کتابخوانی، قصهگویی، شرکت در مسابقات کتابخوانی مجازی و... در این میان اما قصهگویی می‌تواند بیش از سایر فعالیت‌ها تاثیرگذارتر باشد؛ چراکه کودکان شیفته قصه و قصهگویی هستند و قصه تاثیر عمیقی بر روان، زبان، رفتار و شخصیت آنها دارد.
بنابراین با کمک قصه‌ها می‌توان روان کودکان را از تهدید اخبار منفی کرونا پالایش کرد و دنیای آنها را به کمک خیال‌پردازی موجود در قصه‌ها پر امید و انرژی‌بخش ساخت. در این میان یکی از نهاد‌هایی که تلاش کرده است تا در روزهای شیوع کرونا در کنار والدین قرار بگیرد و آنها را در تامین امنیت روانی کودکان و نوجوانان یاری دهد، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است که با رایگان کردن کتاب‌های الکترونیکی خود دنیایی از داستان‌ها و قصه‌ها را برای خانواده‌ها و کودکان به ارمغان آورده است تا سرزندگی و نشاط در این روزها از خاطر خردسالان و کودکان زدوده نشود.
قصه، ابزاری قدرتمند در مقابله با استرس، ترس و نگرانی بچه‌ها
سمیه رسولی، مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر درباره تاثیر مثبت قصهگویی برای کودکان در روزهای شیوع کرونا در کشور به خبرنگار ایبنا، گفت: کودکانی که از شناخت برخوردارند و نسبت به اطراف و پیرامون خودشان شناخت و اشراف کافی دارند، با شنیدن این اخبار بد و ناگوار ناشی از شیوع کرونا در کشور سریع همانندسازی می‌کنند و بسیار نگران می‌شوند. بنابراین با وجود خبرهای ناگوار بیماری‌های دسته‌جمعی که این روزها همه جا در مورد آن گفت‌وگو می‌شود، با توجه به اینکه نمی‌توان مانع شنیدن این اخبار از سمت کودک شد - چراکه در قرنطینه هستند و تلویزیون یکی از راه‌های سرگرمی آنهاست و اخبار را می‌شنوند یا بزرگترها در مورد آن صحبت می‌کنند - ولی با اطمینان می‌توانم بگویم که می‌توانیم از کودکانمان در برابر آسیب‌های احتمالی این اخبار بد مراقبت کنیم و اثرات منفی این اخبار را به حداقل برسانیم. یکی از این راهکارها متوسل شدن به فرهنگ و هنر و ادب است که قصهگویی یکی از آنهاست. در واقع قصه می‌تواند یک ابزار قدرتمند باشد در مقابله با استرس و ترس و نگرانی بچه‌ها.
وی در ادامه با بیان اینکه قصه در روانشناسی و روان‌درمانی یک ابزار مفید است، افزود: با بهره گرفتن از قصه به‌عنوان ابزاری تشخیصی یا یک ابزار کمک‌کننده می‌توان به افراد کمک کرد تا با ترس‌ها و تردیدها و گاه مشکلات مقابله کنند و یا به یک شناخت صحیح از خود و ترس‌هایشان برسند. بنابراین قصه قابلیت‌های فراوان دارد. بسیار بوده که از قصه به‌عنوان روشی برای آموزش و پرورش کودکان استفاده شده است. قصه آنقدر قابلیت دارد که در رابطه با کودکان، پژوهشگران از آن به‌عنوان ابزاری برای ارزیابی بالینی استفاده کرده‌اند.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر در خصوص نحوه انتخاب قصه‌های مفید برای کودکان توضیح داد: والدین موقع قصه گفتن و یا داستان خواندن و یا حتی هنگام خرید کتاب برای بچه‌ها باید به ظرفیت روانی کودک توجه داشته باشند. گاهی ممکن است قصه انتخاب‌شده به لحاظ محتوا برای کودک مفید و مناسب نباشد. همچنین به احساسات و علایق او نزدیک نباشد، چون می‌دانیم که هر کودکی دارای فضای احساسی و علاقه‌مندی متفاوتی است؛ قصه‌ای که برای کودکان انتخاب می‌شود، باید ساده، کوتاه و جذاب و از همه مهم‌تر امیدبخش باشد زیرا انرژی‌بخشی و امیدبخشی به کودکان تاثیرات مثبت بسیاری را بر جای می‌گذارد.
انتقال قصه‌های بومی و محلی از نسلی به نسل دیگر، باعث پیوند میان نسل‌ها می‌شود
این قصه‌گوی باتجربه و برتر کشوری در ادامه نیز با اشاره به اهمیت قصه‌های بومی و محلی در تامین امنیت روانی کودکان تصریح کرد: قصه‌های بومی و محلی روایتی از فرهنگ مردمان پیشین سرزمین ما، آداب و رسوم و سنت‌های آنهاست و انتقال این قصه‌ها از نسلی به نسل دیگر باعث پیوند میان نسل‌ها می‌شود. درواقع ما با قصهگویی، به کودکانی که شنونده این قصه‌ها هستند، فرصتی برای شناخت هویت ملی خود می‌دهیم. معمولا همه قصه‌های قدیمی که ما از زبان پدر بزرگ‌ها و مادربزرگ‌های‌مان شنیده‌ایم، پُر است از سختی‌هایی که به آسانی می‌رسند. پر از مشکلاتی که با خرد و اندیشه‌ورزی حل می‌شوند. پر است از اشک‌هایی که آخرش لبخند است و در نهایت یک پایان خوش ماجرا. در قصه‌های بومی سر بی‌گناه بالای دار نمی‌رود و حق همیشه پیروز است. این یعنی امید به عدالت و پیروزیِ همیشگی حقیقت و امیدبه آینده. کودکان ما از قصه‌های بومی محلی چیزهای زیادی می‌آموزند. عنصر امیدبخشی در همه قصه‌های محلی وجود دارد.
رسولی با بیان اینکه در ایام قرنطینه والدین می‌توانند قصه‌گوهای خوبی برای فرزندان خود باشند، ادامه داد: همه ما در زمان کودکی خود پای قصه‌های پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها یا پدرها و مادرهایمان نشسته‌ایم و از شنیدن قصه‌ها لذت برده‌ایم، حالا به‌عنوان یک والد و گاه به‌عنوان یک مربی باید این لذت را به کودکانمان بچشانیم. نباید قطع‌کننده این زنجیره انتقال فرهنگ باشیم. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سال‌هاست که به این راز مهم پی برده است که زنده ماندن فرهنگ فولکلور و مخصوصا قصه‌ها در بیان مکرر آنهاست. بنابراین با راه‌اندازی جشنواره بین‌المللی قصهگویی دست به کار حفظ این گنجینه عظیم شده است. در استان بوشهر نیز با وجود گنجینه غنی داستان‌ها و قصه‌های بومی مربیان کانون پرورش فکری نقش موثری در انتقال این میراث ماندگار و گسترش هنر قصهگویی در سطح جامعه دارند که در این میان، پدرها و مادرها هم می‌توانند نقش موثری داشته باشند.
وی در پاسخ به این پرسش که نحوه روایت قصه‌گو چقدر در جذب توجه کودک به قصه مهم است؟، گفت: این ویژگی بسیار مهم و البته دشوار است. در قصهگویی تنها ابزاری که یک قصه‌گو در دست دارد تا بتواند کودک را با خود همراه و همگام کند، «کلام» است. قصه‌گو باید با واژه‌ها حرف بزند و روایت کند، باید صحنه‌سازی کند، باید زمان و مکان را تعیین کند، باید احساسات را منتقل کند و البته از زبان بدن کمک بگیرد تا بتواند قصه را با جذابیت بالا برای کودک و یا نوجوان و گاهی بزرگسال روایت کند. فراموش نکنیم که بهره‌گیری از صدای رسا، روان سخن گفتن، استفاده از لحن مناسب، کاربرد صحیح و ماهرانه واژگان، سعی در یکنواخت نشدن صدا در جریان قصهگویی، همه از ضروریات قصهگویی است. به اینجا که می‌رسم ناچارم بگویم واقعا قصهگویی یک هنر است.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر همچنین در خصوص نقش قصه‌ها در پالایش ذهن کودکان از ترس از کرونا توضیح داد: کافی است قصه‌ای انتخاب کنیم که به کودک بفهماند با رعایت مسائل بهداشتی و مراقبت از خود و دیگران چطور می‌تواند این روزهای سخت را پشت سر بگذارد و به او امید بدهیم که روزهای خوب در راه است؛ قصه تنها مختص کودکان نیست و امیدبخشی و تمنای زندگی هم تنها برای کودکان ضروری به نظر نمی‌رسد بلکه از واجبات زندگی هر انسانی است. بنابراین می‌توان از ظرفیت قصه و قصهگویی برای همه انسان‌ها در همه رده‌های سنی در روزهای قرنطینه استفاده کرد.
وی در خصوص برنامه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در روزهای شیوع کرونا توضیح داد: با توجه به آموزشی بودن مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، طبق مصوبه وزارت بهداشت این مراکز فعلا تعطیل هستند اما از دید ما آموزش هرگز تعطیل نمی‌شود. هدف کانون برای کودکان و نوجوانان «دانایی و توانایی» است. بنابراین با استفاده از ظرفیت فضای مجازی طرح ملی پیک امید مجازی راه‌اندازی شده است که از طریق آن اکثریت فعالیت‌های فرهنگی، هنری و ادبی به کودکان و نوجوانان آموزش داده می‌شود. کودکان می‌توانند از طریق هشتگ‌های #در_دل_دارم_امید و یا #پیک_امید_مجازی، در شبکه‌های اجتماعی آن را بیابند و یا از طریث صفحه‌های کانون پرورش فکری آن را دنبال کنند.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر ادامه داد: خوشبختانه طرح‌های ارسالی از سوی همکاران ما در استان در طرح ملی پیک امید مجازی به‌صورت گسترده در سطح کشور در حال انعکاس است که همزمان با کمک دفتر امور اجتماعی استانداری مجری «طرح نشاط در خانه» برای کودکان و خانواده‌هایی هستیم که در قرنطینه خانگی به سر می‌برند و در این خصوص کلیپ‌های تهیه‌شده در دسترس همگان قرار گرفته است.
رسولی ادامه داد: همچنین با مشارکت سازمان مردم‌نهاد «نیمدری سبز» فراخوان هنری «نمایشخانه» را برای تمام کودکان و نوجوانان علاقه‌مند به هنر نمایش منتشر کردیم که علاقه‌مندان می‌توانند با نمایش‌های غیرحرفه‌ای اما خلاقانه‌‌ی ضبط‌شده در منزل در این فراخوان شرکت کنند. افزون بر آن، در این ایام با همکاری سازمان جمعیت امام علی (ع) برای کودکان کار طرح توزیع کتاب را داریم که در این روزها آنها بتوانند اوقات خود را با کتاب بگذرانند و کمتر بیرون باشند. با سمن‌های مختلف برای مقابله با کرونا همکاری‌هایی را در حوزه کودک و نوجوان در برنامه‌هایی مثل مسابقه کتابخوانی، عکاسی و... داشته‌ایم تا بتوانیم این روزهای سخت را از تهدید به فرصت تبدیل کنیم.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر در پایان یادآور شد: در این مدت که شیوع ویروس کرونا در وضعیت فعالیت ادارات و مدارس تغییرات زیادی ایجاد کرده است و کودکان در قرنطینه‌های خانگی به‌سر می‌برند و خانه‌نشین شده‌اند، مسلما به دلیل اینکه زمان طولانی‌تری را در خانه می‌مانند، کِسِل و بی‌حوصله می‌شوند و تحمل این شرایط برای کودکان که انرژی بیشتری نسبت به بزرگترها دارند، سخت‌تر است. بنابراین از خانواده‌ها خواهش می‌کنم با توجه به توصیه‌های نهادهای مربوطه درباره ویروس کرونا و ماندن در خانه برای حفظ سلامتی خود و فرزندانشان با همراهی با پیک امید مجازی کانون پرورش فکری به کودکانشان کمک کنند تا برای کسب تجارب هنری در محیط امن خانه گام بردارند. امیدواریم که با کمک هم بتوانیم روزهای مفرح و شادی را برای کودکان در خانه فراهم کنیم و با هم به تماشای روزهای سرشار از سلامتی و شادابی آینده بنشینیم.
نظر شما