روایتی خواندنی از حیاتی‌ترین مولکول جهان

با وجود آنکه نشانه‌های وجود اکسیژن در سیاره زمین به سه میلیارد سال پیش بازمی‌گردد، اما 600 میلیون سال پیش زمین در یک اتفاق شگفت‌انگیز به نام «اکسایش بزرگ» سطوح اکسیژن جوی خود را به شکل چشمگیری افزایش داده و موجب شده هوایی را به وجود بیاورد که امروز تنفسش می‌کنیم.

خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): در بدو تشکیل منظومه شمسی سه سیاره به نام‌های زهره (مرکوری)، زمین و مریخ (مارس) شباهت‌های بسیاری از نظر ویژگی‌های طبیعی داشتند؛ هر سه جزو سیارات خاکی بودند که به میزان‌های متفاوتی دارای مولکول‌هایی از جمله دی‌اکسید کربن، نیتروژن و اکسیژن بودند. اما بعد از گذر از یک دوره نسبتا طولانی اتفاقی هیجان‌انگیر در یکی از این سیارات می‌افتد؛ 600 میلیون سال پیش در‌کره زمین رویدادی با عنوان «اکسایش بزرگ» اتفاق می‌افتد که شکل‌دهنده سطوح اکسیژن جوی است. البته زمین‌شناسان به تازگی دریافته‌اند که قدمت وجود اکسیژن در کره خاکی ما به سه میلیارد سال پیش بازمی‌گردد؛ اما آن زمان میزان غلظت هوا به گونه‌ای نبوده است که موجودات بیشتری بتوانند تنفسش کنند. 
 
اگرچه تصور حتی دقایقی بدون اکسیژن برای همه ما دشوار است، اما تا دویست سال پیش کسی پی به وجود این مولکول حیات‌بخش نبرده بود. در واقع قدمت کشف مولکول اکسیژن بیش از دویست سال نیست. درست سال 1773 بود که برای نخستین بار دانشمندی سوئدی به نام  ویلهام شیله پی به وجود اکسیژن در کره زمین برد و آن را کشف کرد. وی اکسیژن را هوای آتشین نامید زیرا فهمید که مواد به خوبی در آن می‌سوزند. شیله در این باره کتابی نوشت که تا سال 1777 منتشر نشد.
 
 
 
اکسیژن؛ کشف شیله یا پریستلی
کشف مولکول اکسیژن توسط شیله تا دو سال ناشناخته باقی ماند. تا اینکه جوزف پریستلی در انگلستان بدون آگاهی از یافته این دانشمند سوئدی، اکسیژن را کشف کرد و در سال 1775 میلادی در نشست عمومی فرهنگستان علوم سلطنتی انگلستان گزارش خود را از این کشف ارائه داد. به همین دلیل است که کشف اکسیژن را به پریستلی نسبت می‌دهند، اما درنهایت این لاوازیه بود که نام اکسیژن را بر حیاتی‌ترین مولکول جهان نامید و ما امروز آن را به این نام در کتاب‌ها و مقالات می‌خوانیم.
 
 در این گزارش به معرفی چند کتاب خواندنی از سراسر جهان پرداخته‌ایم.

 کتاب شیله در سال 1777 میلادی چاپ شد. سایت علمی فیزیولوژی physiology درباره این اثر می‌نویسد؛ «شیله در تنها کتاب خود با عنوان «رساله شیمیایی در هوا و آتش» روند کشف تاریخ اکسیژن را برای جهانیان توصیف می‌کند. این کتاب در پاییز 1775 نوشته شده بود و در اوایل سال 1776 به برگمن ارسال شد. با این وجود، تا سال 1777 منتشر نشد. یعنی 2 سال پس از انتشار نخستین کشف اکسیژن. ترجمه انگلیسی کتاب شیله توسط J. R. Forster در سال 1780 انجام شد.»

 
سایت physiology  در ادامه نوشته است؛ «این کتاب با مطالعه‌ای آغاز می‌شود که نشان می‌دهد هوای اتمسفری کره زمین از دو نوع مولکول ساخته شده است. یکی هوایی است که ما به عنوان اکسیژن می‌شناسیم که در این اثر نویسنده عنوان هوای آتش را به آن داده است و دوم مطالعه مربوط به هوایی است که شیله آن را هوای ناپاک می‌خواند و مولکول هوایی است که ما به آن عنوان نیتروژن یا ازت می‌نهیم. بخش اعظمی از کتاب به خواص آتش و نور اختصاص یافته است.»
 
مولکولی که جهان را ساخت
دیگر کتابی که می‌توان در این گزارش به آن اشاره کرد، اثری است با عنوان «اکسیژن مولکولی که جهان را ساخت» نوشته نیک لین. goodreads درباره این اثر اینگونه نوشته است؛ «نویسنده در این اثر خواننده را به سفری جالب توجه سوق می‌دهد زیرا او روش‌های غیرمنتظره‌ای را که اکسیژن باعث تحول زندگی و مرگ شده است، کشف می‌کند. وی نشان می‌دهد که چگونه اکسیژن زیربنای پیچیدگی بیولوژیکی، تولد فتوسنتز، تکامل ناگهانی حیوانات، نیاز به دو جنس، پیر شدن سریع حیوانات مانند گوسفند و زندگی شگفت‌آور و طولانی خفاش‌ها و پرندگان شده است.
 
 
در واقع کتاب «اکسیژن مولکولی که جهان را ساخت» چشم‌اندازهای تازه‌ای را در مورد زندگی و مرگ و میر خودمان ارائه می‌دهد.»
 
در کشورمان چه می‌گذرد؟
در ادامه نگاهی به کتاب‌های تازه منتشر شده درباره اکسیژن در نشر ایران می‌اندازیم. کتاب «اصول اکسیژن درمانی» نوشته لیلا سادات کهنگی نوعی راهنمای عملی و علمی برای پرستاران، پزشکان و دانشجویان است. این اثر مجموعه‌ای است که با هدف ارائه انواع روش‌های ذخیره، انتقال، ارائه صحیح اکسیژن به بیمار، مرطوب‌سازی، پایش اکسیژن درمانی و تهویه غیر تهاجمی تدوین شده است تا بتواند گامی در جهت آگاهی بخشی هر چه بیشتر به فراهم کنندگان مراقبت‌های بهداشتی و درمانی از قبیل پرستاران و پزشکان باشد و متعاقب آن بکارگیری صحیح اکسیژن درمانی را آموزش می‌دهد.
 
کتاب «اصول اکسیژن درمانی» از سوی انتشارات جامع‌نگر در سال جاری روانه بازار کتاب شده است.
 
بدن خود را پر از اکسیژن کنید
از دیگر آثاری که می‌توان به آن اشاره کرد «بدن خود را پر از اکسیزن کنید: درمانی برای دنیای آلوده ما» است. این اثر نوشته  اد مک کیب با ترجمه لادن شریعت‌زاده رازهای اکسیژن درمانی تایید شده‌ای را برای بهبود زندگی شما فاش می‌کند. کتاب «بدن خود را پر از اکسیزن کنید: درمانی برای دنیای آلوده ما» که پرفروش‌ترین کتاب در حوزه درمان‌های مرتبط با اکسیژن است، ضمن معرفی و آموزش اکسیژن درمانی، کمک می‌کند تا با استفاده از آن سطح سلامت خود، خانواده‌، دوستان و حتی دیگر افراد جامعه را بالا ببرید.


«بدن خود را پر از اکسیزن کنید: درمانی برای دنیای آلوده ما» از سوی انتشارات نسل نواندیش در 647 صفحه منتشر شده است.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها