سیدعباس حسینی‌نیک، مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با بیان اینکه بازار کتاب در ایران یک بازار نسبتا محدود و ضعیف است، گفت: زبان ما فارسی است و از آنجایی که فارسی زبان بین‌المللی محسوب نمی‌شود و محدود به کشور خودمان یا یکی دو کشور همسایه است، بازار کتاب‌های فارسی ضعیف و محدود است.
وی افزود: البته باید گفت که در مجموع حوزه انتشارات وابستگی شدید به زبان دارد و محدود به داخل کشور است؛ از سوی دیگر در داخل کشور هم اقتصاد با مشکل روبه‌رو شده و به همان نسبت، مشکل‌های اقتصادی بر فعالیت‌های علمی و فرهنگی هم افزوده شده است.
حسینی‌نیک با بیان اینکه در شرایط دشوار اقتصادی نخستين کالایی که از سبد خرید مردم حذف می‌شود و حذف شده؛ کتاب است، عنوان کرد: در این میان فرقی نمی‌کند که این کتاب در چه حوزه‌ای منتشر می‌شود؛ دانشگاهی، کودک یا عمومی؛ مهم تبعاتی است که این موضوع به‌دنبال دارد. حذف کتاب از سبد خرید مردم باعث بی‌رونقی و کم‌رونقی حوزه کتاب می‌شود و همه جامعه نشر از آن متضرر می‌شوند.
مدیر انتشارات مجد با اشاره به پیوسته بودن زنجیره صنعت چاپ و نشر و آسیب‌های آن در صورت قطع زنجیره، گفت: وقتی در حوزه نشر از کتابی صحبت می‌کنیم، صحبت از پدیدآورنده‌ای به میان است که امید دارد کتابش منتشر شود و حق‌التالیف یا حق‌الترجمه دریافت کند و از سوی دیگر آن نویسنده انتظار دارد که اثرش بر فرهنگ کشور تاثیر بگذارد.
وی تاکید کرد: در بخش دیگر ماجرا، ناشران هم امید دارند کتاب‌شان توزیع شود و به فروش برسد و بر جامعه تاثیر فرهنگی داشته باشد؛ همچنین از طریق آثار، درآمد مادی هم داشته باشند تا بخشی از آن به پدیدآورنده پرداخت شود. هرچند نباید در این میان از نقش عوامل فنی چاپ نیز که امید دارند کتاب‌های ناشران مورد استقبال واقع شود و تیراژ داشته باشد، غافل ماند.
حسینی‌نیک درباره آثار مشکل‌های اقتصادی بر بخش‌‌های دیگر چرخه نشر، ادامه داد: باید بدانیم که شبکه توزیع و پخش نیز امید دارند که کتاب منتشر شده، مورد استقبال جامعه واقع شود و کتابفروشان با فروش آن درآمد کسب کنند تا بتوانند کتاب‌های بیشتری توزیع کنند و در نهایت نیز خریداران و مخاطبان کتاب انتظار دارند چرخ‌های صنعت نشر به درستی بچرخد و در هر نقطه‌ای از کشور به کتاب دسترسی داشته باشند.
گرانی کتاب و مشکل معیشت
مدیر انتشارات مجد همچنین درباره افزایش قیمت کتاب و اهمیت آن گفت: در این میان عمده کاغذ مصرفی کتاب از خارج وارد می‌شود و در اصل وارداتی است. نرخ ارز نیز به دلیل وضعیت و شرایط اقتصادی نوسان دارد و به دلار و ارز وابسته است. در این شرایط با مشکل تامین مواد اولیه تولید کتاب یعنی کاغذ، مقوا و زینک مواجه می‌شویم.
حسینی‌نیک افزود: از آنجایی که قیمت کاغذ نسبت به دو سال پیش بیش از هفت برابر شده است، مشخص نیست که قیمت‌گذاری کتاب چگونه باید انجام شود تا هم ناشر سود کند و هم پدیدآورنده حق‌التالیف بگیرد، از سوی دیگر مخاطبان هم بتوانند آن را خریداری کنند.
وی با بیان اینکه همین موضوع سبب شده است تا شرایط اقتصادی کتاب سخت شود، عنوان کرد: در این زمینه فکر می‌کنم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند کاغذ را تحت پوشش یارانه‌ای قرار دهد و چتر حمایتی را همچنان بر کاغذ نگه دارد تا کاغذ ارزان قیمت‌تر نسبت به وضع موجود توزیع کند و نشر کشور دوام و امیدی برای بقا داشته باشند.
حسینی‌نیک یادآور شد: اصلا قابل تفکیک نیست که خارج شدن کتاب از سبد خرید مردم در کدام بخش اتفاق می‌افتد؛ مهم این است که کتاب از سبد خرید خارج می‌شود. به‌عنوان مثال در بخش کتاب عمومی مردم کتاب را به اجبار خریداری نمی‌کنند و طبیعتا زودتر از بقیه بخش‌ها از سبد خرید خارج می‌شود، زیرا اجباری در خرید آن نیست و یک موضوع فرهنگی است.
وی درباره بخش دیگر کتاب‌ها، گفت: اگرچه خریداری برخی کتاب‌های دانشگاهی و آموزشی اجبار دانشگاه و سیستم آموزشی است و حتما باید خریداری شود، اما آفت کار در این بخش آن است که وقتی کتاب گران می‌شود، فایل پی‌دی‌اف و آثار تکثیر شده غیرقانونی این آثار به شدت رواج پیدا می‌کند و برخی کتاب‌های درسی و دانشگاهی از سبد مردم خارج می‌شود و این لطمه به نشر دانشگاهی است.
حسینی‌نیک با بیان اینکه بخش عمده کتاب‌های دانشگاهی آثار علمی محض هستند و اجباری بر خریداری آن‌ها نیست، یادآور شد: وضعیت این کتاب‌ها نیز مشابه کتاب‌های عمومی است و اگرچه کارکرد علمی دارد ولی در شرایط اقتصادی نامطلوب از سبد خرید حذف می‌شوند.
وی به ویژگی کتاب‌های کودک و نوجوان اشاره کرد و گفت: اصولا ویترین کتاب‌های کودک و نوجوان یک ویترین محدود است و کمتر کتابفروشی در سطح کشور کتاب کودک دارند و بیشتر ناشران علاقه دارند نمایشگاه و فروشگاه‌های بزرگ کودک و نوجوان تاسیس شود تا کتاب‌های‌شان فروخته شود.
حسینی‌نیک با بیان اینکه در این حوزه هم اگرچه مردم خودشان اهل مطالعه نباشند اما حاضرند برای رشد فرهنگی و علمی فرزندان خود هزینه کنند و این یک حسن برای بخش کودکان است، ادامه داد: اما باید بدانیم وقتی شرایط اقتصادی سخت می‌شود، کتاب‌ها گران می‌شوند و کتاب خوب هم کمتر تولید می‌شود. از سوی دیگر شبکه ضعیف توزیع ناکارآمدتر خواهد شد و کتاب به خوبی در سطح جامعه و کشور توزیع نمی‌شود.
به گفته وی، زمانی که کتاب گران می‌شود طبقه کارگر و کارمند امکان خرید کتاب متعدد برای کودکان ندارند و کتاب‌های کودک نیز به این شکل از سبد خرید مردم خارج می‌شود، هرچند امیدوارم این شرایط دوام پیدا نکند و به‌زودی با تدابیر دولت در حوزه کاغذ و سایر حمایت شاهد تغییر وضعیت اقتصادی به خصوص در حوزه فرهنگ باشیم.
حسینی‌نیک با بیان اینکه وقتی در جامعه شرایط اقتصادی سخت باشد مردم احساس نیاز به منابع علمی و فرهنگی نمی‌کنند، تاکید کرد: این موضوع سبب می‌شود کم‌کم جامعه به سمتی برود که احساس نیاز به منابع علمی و فرهنگی تحت‌الشعاع نابسامانی‌های اقتصادی قرار گیرد و ممکن است در سال‌های آینده با مشکلات علمی و فرهنگی متعددی روبه‌رو شویم، زیرا تاثیر منابع کنش‌گران فرهنگی بر جامعه آنی نیست و تاثیر آن‌ها چند سال طول می‌کشد تا قابل مشاهده باشد.
یکشنبه ۶ مرداد ۱۳۹۸ - ۰۹:۱۷
نظر شما