به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) مراسم بزرگداشت غلامحسین ابراهیمی دینانی شامگاه سه‌شنبه (5 دی‌ماه) همزمان با زادروز وی، در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

حسن بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در ابتدای این نشست با بیان اینکه نقش استاد دینانی در تحلیل موقعیت اجتماعی و همگانی کردن فلسفه بسیار مهم است، گفت: فلسفه میل به استقلال دارد چون فلسفه بما هو وجود سر و کار دارد و نیازمند عقل‌های سنگین است و عامه مردم از مباحث فلسفی صرف دوری می‌کنند.

وی ادامه داد: فلسفه برای رشد باید به میان مردم بیاید و یکی از بزرگ‌ترین کارهایی که استاد از طریق صدا و سیما و برنامه معرفت در شبکه چهار سیما انجام داده‌اند این است که فلسفه را به زبان شیرین آمیخته با حکمت همگانی کرده‌اند. تمامی تقسیماتی که در فلسفه وجود دارد اعم از مشائی، اشراقی و ... اعتباری است. دکتر دینانی فلسفه را همگانی کرده و لذت فلسفه را به مردم چشانده‌ است.
 
بلخاری با بیان اینکه هیچ فیلسوفی را نمی‌شناسم که به اندازه استاد دینانی از مقام حضرت عقل دفاع کرده باشد عنوان کرد: مسئله عقل به قدری در حیات بشر مهم  است که جوهر انسان است اگرچه عقل در ۱۳۰۰ سال گذشته همواره محترم نبوده و از سوی عرفا مورد حمله بوده است.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی گفت: اهتمام دینانی در دفاع از عقل از یک وجه قرآنی دارد. باید بدانید که عقل اگر عقل است موید شریعت است چون عامل درک شریعت عقل است.
   
دینانی با سقراط قابل مقایسه است

غلامرضا اعوانی، عضو هئیت علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه دینانی را نمی‌توان با کانت و هگل مقایسه کرد، گفت: به نظرم ایشان با سقراط قابل مقایسه است زیرا روش سقراطی دارد. چون سقراط هیچ گاه ادعا نمی‌کرد چیزی را که نمی‌داند، می‌داند! از سوی دیگر روش سقراطی پرسش و گفت‌وگو و روش دینانی نیز روش سقراطی است.
 
به گفته وی، می‌توان استاد دینانی را فیلسوف پرسش خواند و ایشان کتابی را به عنوان فلسفه پرسش نوشته‌اند. فلسفه پرسش‌های اساسی و نخستین است که در هیچ علمی مطرح نمی‌شود. مسائل فلسفه در هیچ علمی قابل طرح نیست. می‌توان دینانی را فیلسوف پرسش و گفت‌وگو دانست. همچنین دینانی کتاب‌هایی هم درباره دیالوگ دارد که این نیز برگرفته از روش سقراطی است.
 
اعوانی با بیان اینکه دینانی استاد بزرگی داشته افزود: علامه‌ طباطبائی از اساتید ایشان خصوصیات برجسته‌ای داشته است. به طور مثال استاد طباطبائی(ره) مسائل بسیاری را درباره غرب نمی‌دانست اما افرادی مانند کربن و نصر را دعوت می‌کرد و از ایشان سوال می‌کرد و با این کار دریچه‌ای را رو به مسایل خارج باز می‌کرد.
 
این استاد فلسفه به خصوصیت کتابخوانی دینانی هم اشاره کرد و گفت: ایشان هر جا کتابی را می‌دید می‌خواند. وی در خواندن کتاب بسیار دقیق است و هر کتاب بی ارزشی را نمی‌خواند. دلیل این مسئله کتاب‌هایی است که نوشته است. فرهنگ ایرانی جایگاه حکمت است. شما این حکمت را در هیچ جایی در جهان اسلام پیدا نمی‌کنید. شما در مالزی یک دپارتمان فلسفه ندارید و به جای آن اصول عقاید تدریس می‌کنند. بزرگانی در ایران بودند که فلسفه را نجات داده‌اند. یکی از این افراد خواجه نصیرالدین طوسی است که استاد دینانی درباره او کتاب نوشته است و خواجه نصیر کسی است که در دوره خود فلسفه را نجات داده است.
 
اعوانی با تاکید بر اینکه دینانی مقام فلسفه را حفظ کرده‌ گفت: فلسفه در ایشان زندگی می‌کند و مسائل فلسفی در وی زنده است، به همین دلیل اگر کتاب‌های او را نگاه کنید می‌بینید مسائل گوناگون در سنت اسلامی و جدید در آن مطرح شده است چون تمام فلاسفه بزرگ یک پا در گذشته و یک پا در حال دارند و دکتر دینانی هم چنین هستند.
 
اعوانی در پایان گفت: یکی دیگر از خصوصیات دینانی، تحصیل در دانشگاه و حوزه است. همچنین ایشان شاگردان زیادی تربیت کرده‌ و استاد خوب استادی است که شاگردان زیاد و خوبی را تربیت کند.
 
دینانی با ولع مطالبش را به جوانان تفهیم می‌کند

نجفقلی حبیبی دیگر سخنران این مراسم با اشاره به سابقه آشنایی خود با دکتر دینانی از سال ۱۳۴۵ تا کنون گفت: ایشان نوشتن آثار زیادشان را مرهون مطالعه عمیق‌شان هستند و لقب فیلسوف برای ایشان شایسته است چون در حوزه فلسفه آثار زیادی را تولید کرده و از حوزه فلسفه دفاع کرده است. دفاع از فلسفه تسلط، دانش و اعتقاد می‌خواهد که دینانی هر سه ویژگی را دارد. از سوی دیگر صدها نفر در طی این سال‌ها از ایشان استفاده کرده‌اند.
 
وی ادامه داد: کارهای علمی که ایشان کرده‌اند بسیار ارزشمند است. وی حکمای تاریخی را زنده کرده و ابهام را زدوده‌اند. استاد دینانی قدرت بیان خوب و روشنی دارد و تسلیم چیزی که قبول ندارد نمی‌‌شود.

حبیبی با بیان اینکه ما امروز قدر آثار ایشان را نمی‌دانیم، گفت: دینانی در حدود 35 جلد کتاب و مقالات متعددی را نوشته‌ و درباره سهروردی مطالعه زیادی داشته‌ است. من هم توفیق تصحیح برخی از کارهای سهروردی را داشته‌ام. ایشان چند بار به من اعتراض کرده‌ و بیان کرده‌اند که چرا من محافظه‌کاری می‌کنم. ایشان معتقدند که سهروردی اندیشه ایران باستان را زنده کرده و باید حق سهروردی را بیان کرد. دینانی اندیشه ایران باستان را احیا کرده‌ و به‌‌نظر وی سهروردی فیلسوف نور است.
 
وی یادآور شد: در این سال‌ها که ما دچار نوعی فقر هستیم با اینکه مهد فلسفه است ما دچار کمبودهایی هستیم. در این سال‌ها هر وقت نیاز به حضور بین‌المللی داشته است ایشان به همراه دکتر اعوانی و آیت‌الله محقق داماد حضور داشته‌اند و از نعمت‌های بین‌المللی فلسفه ایران هستند. اگر این بزرگان از بین ما رفتند قدر ایشان را خواهیم دانست.
 
این استاد فلسفه در پایان گفت: دینانی با حرص و ولع تلاش می‌کند مطالبش را به جوانان تفهیم کند و خوشحالم که نسل جوان ما هم از ایشان استقبال می‌کند.
 
فیلسوف معنایابی و معناشکاری

منوچهر صدوقی‌سها نیز در ادامه این نشست دینانی را فیلسوف معنایابی و معناشکاری خواند و گفت: جامعه فلسفی ما متاسفانه بیشتر به نقل قول اختصاص یافته است. فیلسوف و حکیم باید معناشکار باشد و استاد دینانی در واقع معناشکار هستند. ایشان در کتاب قواعد فلسفی به خوبی این کار را کرده است.
 
وی ادامه داد: دینانی از ارکان حوزه فلسفی تهران است. حوزه فلسفه تهران در ۱۲۳۷ هجری قمری تاسیس شده و وارد قرن سوم عمر خود شده است. این حوزه به مبادی پرداخته است و اولین کسی که قواعد فلسفی را جمع کرده است مرحوم هیدجی است. بعدا میرزا مهدی آشتیانی قواعدی را جمع می‌کند که از بین می‌رود. کتابی که دکتر دینانی با عنوان قواعد کلی فلسفه اسلامی نوشته‌اند به صورت مبسوط به قواعد فلسفی اختصاص یافته و در طول تاریخ سابقه فلسفه ما بی‌سابقه است و همین کافی است که ایشان را به عنوان فیلسوف موسس در تاریخ فلسفه اسلامی بخوانیم.

صدوقی‌سها تصریح کرد: دکتر دینانی اسلامی‌ترین نظریه درباره معاد را در فلسفه اسلامی مطرح کرده‌ و روی مسائل اساسی و بنیادی دست گذاشته‌ است. ایشان کتابی با عنوان وجود رابطی دارد و من با قاطعیت می‌توانم بگویم تصور ایشان درباره مسئله ربط به استاد حکیم باز می‌گردد.
 
دینانی عاشق زبان فارسی است

سیداحمد خضری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز در ادامه این نشست با بیان اینکه مقام علمی دینانی رو به تزاید است گفت: دکتر دینانی از جنس نور است. اگر بنا باشد از سوی دانشگاه تهران به عنوان نماد آموزش عالی در خصوص ایشان سخن بگویم باید بگویم آنچه استاد ما را بر صدر نشانده است این است که ایشان تحصیلات دانشگاهی و حوزوی را در نوع درست خود آموخته‌اند و همه مزایای این نوع تحصیلات را در آموخته‌اند و ایشان عصاره دانشگاه و حوزه‌اند. خصوصیت دیگر ایشان تاکید بر خرد و خردورزی و عقل است.
 
وی با بیان اینکه ایشان از یک جهان‌بینی گسترده بهره‌مند هستند افزود: او جهان بینی‌اش را متکی به یک جهان نکرده و استاد ما نه تنها محصول جهان اسلامی بلکه محصول جهان ایرانی و یونانی هستند. به نظر ایشان تمام عصاره جهان ایرانی پیش از اسلام در شیخ اشراق خلاصه شده است. همین طور میراث اسلامی را در شیخ‌الرئیس خلاصه کرده‌اند. ایشان میراث یونانی را در ابن‌رشد خلاصه کرده‌اند. فکر ایشان محصول تلفیق این سه فیلسوف هستند.
 
وی با تاکید بر اینکه دینانی عاشق زبان فارسی است افزود: اگر چه ایشان عربی خوب می‌داند و می‌تواند بنویسد اما هیچگاه عربی ننوشته‌ است و تاکید داشته‌ که به فارسی بنویسد چون معتقد است برای اینکه زبان فارسی را نگهداری کنیم باید آن را بنویسیم.
 
به گفته خضری، استاد دینانی، فلسفه را از برج عاج پایین آورد و با فراست فلسفه را مردمی کرده است با آنکه ممکن است به این مسئله خرده گرفته شود. وقتی سخنان ایشان به فضای مجازی کشیده می‌شود موجی از هویت ملی در انسان‌ها ایجاد می‌کند و این نشان‌دهنده آن است که ایشان فلسفه را مردمی کرده‌ است.
 
برای کسانی که فلسفه نمی‌دانند کتاب نوشت

حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهوری و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) سخنران بعدی این نشست بود. آشنا در بخشی از سخنانش گفت: جامعه جوان ما نیازمند چهره‌ها و شخصیت‌هایی است که بتواند به آنها اتکا کند. ایشان طلبه و دانشجوی واقعی هستند، کسی است که استاد دیده، کتاب خوانده و تامل کرده و تحصیل و تفکر و تهذیب را همراه کرده است.
 
وی ادامه داد: ما به استادی احتیاج داشتیم که در تدریس استمرار داشته باشد. همچنین ما استادی نیاز داشتیم که به یک مکتب بسنده نکرده باشد، طبیبی باشد که دوار به طبش باشد و دانشجویان دانشگاه‌های مختلف را به یک چشم ببیند و شهرستان و تهران را تفکیک نکند. نسل ما به یک پژوهشگر، اسلام‌پژوه، ایران‌پژوه، فلسفه‌پژوه و عرفان‌پژوه نیاز داشت. به تعبیری ما به جمع شدن دانشکده‌های مختلف در یک فرد نیاز داشتیم. همچنین ما به پژوهشگری آزاداندیش نیاز داشتیم که فارغ از بزرگان سخن خود را بگوید. ما به روشفکر عرصه عمومی احتیاج داشتیم. ما به کسی نیاز داشتیم که کتاب بنویسد برای کسانی که فلسفه نمی‌دانند و فلسفه نمی‌خوانند. ما به کسی نیاز داشتیم که با تلویزیون قهر نباشد و شان خود را از آن اجل نداند و در جایی سخن بگوید که گاهی افراد کانال را عوض می‌کنند و یا خواب‌شان می‌برد.
 
آشنا گفت: ما به کسی نیاز داشتیم که به روز باشد. به کسی که در خصوص دینداری در این دوره سخن بگوید و باور داشته باشد که برخی از جوانان به خدا اعتقاد ندارند و باید با آنها گفت‌وگو کرد. ما به کسی نیاز داشتیم که دغدغه داشته باشد و به دانستن و دانش غیرت داشته باشد و در نهایت به کسی احتیاج داشتیم که در حسرت فهم درست مردمان باشد. امروز نام چنین کسی غلامحسین ابراهیمی‌دینانی است.
اگر ایرانی‌ها نبودند، نمی‌دانم به سر اسلام چه می‌آمد

غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز در این مراسم سخنانش را با خواندن این بیت که «ای زبان فارسی افسون‌گری/ هر چه گویم از تو از آن برتری» آغاز کرد و گفت: برخی گفتند هر چه نوشته‌ایم به فارسی نوشته‌ایم. زبان ما زبان فارسی و ایرانی است و ایران مهد تمدن بشر از روزگار باستان است. روزی که اروپا در توحش بود و آمریکا نبود، ایران صاحب فرهنگ بزرگی بود.
 
وی با بیان اینکه من یونان را استثنا می‌کنم، ادامه داد: فلسفه یونانی نیست، هر چند که از یونان تاثیر گرفته است. ایران دارای فرهنگ بزرگی بود، افلاطون به ایران سفر کرده بود، اما به دلایلی نامی از بزرگان ایرانی باقی نمانده است. یلدا تولد نور است. اولین کسی که در تاریخ بشر از نور سخن گفته است ایرانیان بوده‌اند و فلسفه سهروردی فلسفه نور است. کلمه واجب‌الوجود و علت‌العلل در قرآن نیست اما کلمه نور در قرآن آمده است. نور نور ایران است. ایران باستان دارای فرهنگ غنی و توحیدی بوده است.
 
این استاد فلسفه عنوان کرد: برخی از دشمنان که امروز دیگر شما آنان را خوب می‌شناسید و به زبان عربی هم حرف می‌زنند، چنین القا کرده‌اند که ایرانیان مشرک بوده‌اند. امروز بهترین مغزهای ناسا ایرانی هستند. اگر امروز از زبان فارسی حرف می‌زنیم جنبه فرهنگی دارد و نه ناسیونالیستی.
 
دینانی در پایان گفت: اگر ایرانی‌ها نبودند، نمی‌دانم به سر اسلام چه می‌آمد. اگر چنین بود فقط داعش وجود داشت. تمام فلاسفه بزرگ تاریخ اسلامی ایرانی‌ هستند. تنها در اسپانیا ابن‌طفیل، ابن باجه و ابن‌رشد هستند که عرب نبودند. فقها، متکلمان و محدثان بزرگ جهان اسلامی، ایرانی بودند. شش کتاب بزرگ اهل سِته توسط ایرانیان نوشته شده است. دیگر چه بگویم از ایران.
 
در پایان این مراسم با حضور رحمانی فضلی، وزیر کشور لوح تقدیری به استاد دینانی اعطا شد.