مجموعه کتابهای «سرگذشت علوم »در پنج جلد توسط انتشارات آرون به چاپ رسید. این مجموعه تاریخچه پیدایش و گسترش اندیشهها و تجربههای انسان از دورانی که در غارها زندگی میکرد تا پرواز به کرات آسمانی را در پنج حوزه به تصویر کشیده است.
محمود حکیمی، نویسنده مجموعه سرگذشت علوم در این اثر قصد دارد تا مخاطبان خود را با تاریخ و سیر تحولات برخی از رشتههای علوم نظیر زیستشناسی، گیاهشناسی، روانشناسی، فیزیک، شیمی و پزشکی آشنا کند و پیشرفتهای بشر را در این علوم نشان دهد.
سرچشمه علم، آموزش و پرورش و اختراعات
جلد اول از مجموعه «سرگذشت علوم» به تشریح سرچشمه علم و فرآیند آموزش و پرورش و اختراعات از دههزار سال قبل از تمدن کنونی انسان تا به امروز پرداخته است. فصلهای جلد نخست کتاب «سرگذشت علوم» در سه عنوان «سرچشمههای علم»، «تاریخ آموزش و پرورش» و «اختراعات» نگارش یافته است.
فصل اول این کتاب به سیر تحول تمدنهای انسانی از کشف فلزات تا تمدن اسلامی میپردازد. همچنین از دیگر مباحث مورد بررسی در این فصل زندگی در شهرها و تاثیرات اسلام در سوادآموزی و مدارس عالی در کشورهای اسلامی است. در فصل دوم نویسنده به روند شکلگیری و تحول آموزش و پرورش در ایران باستان و ظهور اسلام تا آموزش و پرورش در دوران پهلوی دوم و همچنین در فصل سوم به معرفی اختراعات بشر از تهیه ابزار سنگی تا اختراعات متعدد از جمله مداد، چاپ، پلاستیک، دوچرخه و در پایان به پرواز انسان اشاره کرده است.
در قسمت تاسیس دارالفنون این فصل میخوانیم: «دارالفنون نخستین مدرسه بزرگ غیر دینی بود که در آن طب و تشریح، مهندسی و زبان خارجه تدریس میشد. دویست شاگرد داشت و امیرکبیر میخواست در آن هر فنی آموخته شود و طبقهای برگزیده در آن تربیت یابند. اما با مرگ وی دارالفنون بدون صاحب ماند. شاه که در ابتدا به این موسسه علاقه نشان میداد از آن بیمناک شد و آن را به مدرسهای برای آماده ساختن کارمندان دولت و نظامیان تبدیل کرد.»
کتاب «سرچشمه علم آموزش و پرورش و اختراعات» در 244 صفحه، شمارگان پانصد نسخه به قیمت 18 هزار تومان به چاپ رسید.
زیستشناسی، گیاهشناسی و بهداشت درمانی
کتاب «زیستشناسی، گیاهشناسی و بهداشت درمانی و فراروان شناسی» جلد دوم از مجموعه کتابهای «سرگذشت علوم» است که در چهار فصل با عنوانهای «زیست شناسی»، «گیاهشناسی»، «روانشناسی و بهداشت روانی» و «فراروانشناسی» منتشر شده است.
فصل اول و دوم این کتاب به تاریخ تکامل علوم زیستشناسی از کشفیات زیستشناسان تا پیروزیهای انسان در زمینه شناخت ژنها و وراثت تا سال 2015 میلادی پرداخته و پیشرفتهای علم گیاهشناسی در سرزمینهای اسلامی و اروپا تا مهندسی ژنتیک را مورد برسی قرار داده است. همچنین فصل سوم و چهارم به بررسی تاریخچه بهداشت روانی، تاسیس تیمارستان و بهداشت روانی در ایران و در فصل چهارم مباحثی مربوط به تجارب شهودی پیشگویی یا ادراک رویدادهای آینده میپردازد.
در بخشی از فصل چهارم کتاب میخوانیم: «تقریبا همه ما میتوانیم خوابها یا احساسهایی را که بعدا به حقیقت پیوستهاند به یاد آوریم البته در بسیاری از موارد رویدادهای کنونی نشانگر تحولات غیر عادی به طور دقیق پیشگویی میشود. این نوع ادراک فراحسی را «پیشگویی» نامیدهاند که به معنای آگاهی قبل است.»
کتاب «زیستشناسی، گیاهشناسی و بهداشت درمانی و فراروان شناسی» در 284 صفحه، شمارگان پانصد نسخه و به قیمت 22 هزار تومان منتشر شد.
نجوم، فضا و شیمی
از دیگر کتابهای منتشر شده در این مجموعه کتاب «نجوم، فضا و شیمی» است. این کتاب جلد سوم مجموعه «سرگذشت علوم» است. کتاب «نجوم، فضا و شیمی» در سه فصل با عنوانهای «نجوم»، «پروازهای فضایی» و «تاریخ علم شیمی» منتشر شده است که نویسنده در آن نگاهی به تاریخ علم نجوم، فضا و شیمی از آغاز تا عصر حاضر داشته است.
در بخشی از فصل اول کتاب درباره و زمان ناپدید شدن خورشید است که میخوانیم: «اکنون سوال این است: هیدروژن موجود در خورشید تا چه مدت دوام دارد؟ تخمین زده شده است که خورشید مقدار هیدروژن کافی برای این فعل و انفعالات هستهای حرارتی را برای میلیاردها سال خواهد داشت. به طور تقریبی کل حیات خورشید را ده میلیارد سال تخمین زدهاند. تقریبا نیمی از آن اکنون سپری شده است. بنابراین خورشید حداقل برای 5 میلیارد سال دیگر به ما نور و انرژی خواهد بخشید. اما سرانجام سرد خواهد شد.»
کتاب «نجوم، فضا و شیمی» در 237 صفحه، شمارگان پانصد نسخه و به قیمت 17 هزار تومان روانه بازار نشر شد.
ریاضیات و فیزیک
امروزه تمام دانشمندان بر این امر اتفاق نظر دارند که پیشرفت علم ریاضی و فیزیک موجب پیشرفت تمام علوم شد و آگاهی از سرگذشت این دو علم بسیار ضروری است. کتاب «ریاضیات و فیزیک» جلد چهارم از مجموعه کتابهای«سرگذشت علوم» است که نویسنده در دو فصل«سرگذشت ریاضیات» و «تاریخ علم فیزیک» را به نگارش درآورده است.
فصل اول کتاب درباره زیرمجموعه ریاضیات از جمله حساب، هندسه، جبر و مقابله بحث میکند که نویسنده در این کتاب تاریخ هریک از آنها را مورد بررسی قرار داده است. در فصل دوم کتاب به بررسی تحولات شاخههایی از علم فیزیک که بیشترین تاثیر را در زندگی انسان داشتهاند، به صورت یکپارچه پرداخته است. ابتدا انواع انرژی و تبدیل و انتقال آن را مورد بررسی قرار میدهد سپس به تشریح ماهیت نور، اندازهگیری سرعت نور و نظریه ماکسپلانگ و فیزیک هستهای میپردازد.
کتاب «ریاضیات و فیزیک» در 234 صفحه، شمارگان پانصد نسخه و به قیمت 17 هزار تومان منتشر شد.
دانش پزشکی
دانش پزشکی، علم فن شناختن بیماریها، درمان آنها و جلوگیری از بروز آنهاست. کتاب «پزشکی» آخرین جلد از مجموعه کتابهای «سرگذشت علوم» است که به سیر تحول دانش پزشکی و مراحل درمان بیماریها در نقاط مختلف جهان را مورد بررسی قرار داده است.
در قسمت توضیح جراحی مغز در کتاب «پزشکی» آمده است: «پیچیدگی مغز از دوران قدیم برای انسان اسرارآمیز بود. در سال 1861 م. پل بروکا موفق شد ثابت کند که مغز انسان فعالیت پارهای از قسمتهای بدن را اداره میکند. پژوهشگران دیگری نظریات او را دنبال کردند. اولین جراح مغز که کار خود را بر مبنای علمی قرار داد ویلیام ماسون استاد دانشگاه گلاسگو بود که توانست طی یک عمل جراحی غدهای را از غشای مغز جدا کند.»
کتاب «پزشکی» در 216 صفحه، شمارگان پانصد نسخه و به قیمت 16 هزار تومان به چاپ رسید.
نظر شما