دکتر پریچهر سلطانی، مولف کتاب «سردار بی‌بی مریم بختیاری سردار آزادگی به روایت اسناد منتشر نشده» درباره پژوهش‌های در دست تالیف خود به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: در حال گردآوری اسناد و مدارکی درباره حضور بختیاری‌ها در نهضت مشروطه هستم و تلاش می‌کنم نقش این قوم را در مشروطه با تکیه به اسناد بیان کنم. تمرکز بر اسناد باعث شده پس از چند سال به نکات جالبی درباره رویدادهای تاریخی ایران برسم.
وی افزود: کم‌کاری در پژوهش‌های تاریخی باعث شده تا نقش جنوب در برخی رویدادهای ایران مغفول مانده و شایستگی‌های مردان مبارز این خطه از کشور نهفته بماند. پس از سال‌ها پژوهش به این مهم دست یافتم که برخی عصبیت‌ها به محتوم ماندن رویدادهای تاریخی کمک کرده است. اختلافاتی که در بعضی امور در میان قومیت‌ها مطرح شده چندان بر پایه اسناد نبوده است و جالب این که با مرور برخی منابع به جا مانده به سخنانی می‌رسیم که وحدت ایرانیان را فارغ از قومیت آنها نشان می‌دهد.
بی‌بی مریم بختیاری در حمایت از ستارخان می‌گوید: «اکنون به سوی تبریز قشون‌کشی شده تا در برابر ستارخان و یارانش بایستند حال باید گفت مگر ستارخان و تبریزی‌های غیور چه کاری جز دفاع از کشورشان و ایستادن در مقابل بیگانگان کرده‌اند.» این سخن بی‌بی مریم برای من جالب است وقتی وی قشون‌کشی به تبریز را محکوم کرده و حرکت ستارخان را به جنگیدن برای وطن تعبیر می‌کند.
این مولف بیان کرد: جالب‌تر اینکه وقتی ستارخان در پارک اتابک مجروح می‌شود، برخی تلاش می‌کنند این جراحت ستارخان را به بختیاری‌ها نسبت دهند و گویی برخی قصد دارند میان سرداران مشروطه تفرقه بیندازند، ستارخان از این پیشداوری‌ها و بدگویی‌ها ناراحت می‌شود و می‌گوید: «این سخنان را رها کنید اکنون زمان اختلاف نیست. باید دست در دست هم بگذاریم و برای حفظ کشور بپا خیزیم.»
سلطانی عنوان کرد: دریافتن این دو نکته برایم ارزشمند بود که در آن زمان تلاش مبارزان و آزادیخواهان بر این بوده که میان مردم شمال و جنوب ایران تفرقه شکل نگیرد. در آن برهه هدف بیشتر تلاش برای بیرون راندن بیگانه و حفظ تمامیت ارضی و آزادیخواهی ایران بوده است.
وی به ویژگی‌های کتاب «سردار بی‌بی مریم بختیاری سردار آزادگی به روایت اسناد منتشر نشده» اشاره کرد و افزود: خط و مشی من در این کتاب بر این بوده که هر سخنی با تکیه بر اسناد تاریخی بیان شود تا پژوهش مستندی در اختیار علاقه‌مندان این حوزه قرار گیرد.
وی اظهار کرد: در پژوهش‌های مربوط به تاریخ محلی پرداختن به افرادی مانند ضرغام‌السلطنه و مرتضی قلی‌خان نادیده گرفته شده است. طی مطالعات مستندی که در این زمینه انجام دادم متوجه شدم که مرتضی قلی‌خان (همسرش؛ بی‌بی ماه‌بیگم صمصمام، یکی از بزرگترین زنان واقف) که در حوادث مربوط به جنگ جهانی اول و مجلس مشروطه نقش بسیاری داشته، برای نسل امروز ناشناخته مانده است. بنابراین تلاشم بر این است که با تکیه بر اسناد تاریخی این چهره‌های کمتر دیده شده را بشناسانم.
این سندپژوه گفت: زمانی که تاریخ مشروطه را مرور می‌کنید اتهاماتی مطرح شده که بیش از همه به سردار اسعد نسبت داده می‌شود؛ به عنوان فردی که با بیگانگان ارتباط داشته است. برای این سخن‌پراکنی‌های بی‌اساس باید گفت امروز در پهنه سیاست ارتباطات بسیاری با جهان غرب وجود دارد که این روابط برای کشور نیاز است اما ممکن است صد سال آینده تاریخ‌نگارانی بیایند و این روابط را نفی کنند و تعابیر دیگری داشته باشند.
بنابراین درباره اتهاماتی که به سردار اسعد وارد می‌شود، تلاشم بر این بوده که اسنادی درباره آن پیدا کنم و در این میان به بسیاری از مراکز اسنادی از جمله موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، آرشیو ملی و برخی مراکز اسنادی دیگر مراجعه کردم اما به مدرک و سندی دست نیافتم.
سلطانی افزود: برای روشن کردن نقش قوم بختیاری در تاریخ ایران، باید افرادی این زحمت را متقبل شوند و به بررسی اسناد موجود بپردازند تا این قصه‌های کهنه تمام شده و به مستندات متکی شود. از طرفی آثاری که منتشر می‌شوند باید مورد نقد منصفانه قرار گیرند. نقد در جامعه علمی باید باعث شود قصه‌های غیرمستند در تاریخ ما کم‌رنگ شوند. بنابراین پژوهشگران وظیفه دارند تاریخ را با تکیه بر سند بازگو کنند. به نظر من حتی اگر چیزی هم وجود داشته نباید به خاطر یک فرد، قومی را محکوم کنند.
وی درباره پژوهش دیگری که در صدد انتشار آن است، گفت: چند سالی است که مشغول جمع‌آوری اشعاری مربوط به شادی‌خوانی‌های بختیاری هستم و در این گردآوری، شاید بی‌راه نباشد اگر بگویم هیچ قومی به اندازه بختیاری‌ها شادی‌خوانی ندارد.
این پژوهشگر افزود: بختیاری‌ها در هر مناسبتی چون جشن، عروسی، سوگ، فصل برداشت گندم، تولد نوزاد، شکار، مشک‌زنی، برزگری و کوچ می‌خوانند و در بسیاری از آیین‌ها شعرها و ترانه‌هایی در میان بختیاری‌ها برای خواندن همراه با هم‌نوایی وجود دارد. این اشعار را طی سال‌ها گردآوری کردم و اکنون به دنبال آوانگاری آنها هستم و پس از تایپ صحیح به انتشار آنها اقدام می‌کنم.
سلطانی ادامه داد: در انتشار اشعار محلی مشکلاتی در حوزه حروف‌نگاری وجود دارد. در این زمینه کمتر فردی را می‌توان پیدا کرد که بتواند به درستی این اشعار را آوانگاری کند تا فارسی زبانان به راحتی بتوانند این سروده‌ها را بخوانند.
وی درباره دلیل گردآوری این اشعار و ترانه‌های محلی بیان کرد: برایم این اشعار بسیار زیبا هستند و زیباتر، دسته‌جمعی خواندن آنهاست. نکته دیگر نقش خواندن این اشعار در تشخص و هویت‌بخشی به افراد است. زمانی که به معنا و مفهوم این اشعار توجه می‌کنید علاوه بر پی بردن به آروزها و درونیات آنها، رگه‌هایی از تاریخ را در می‌یابید.
وی درباره کم‌رنگ شدن این شادی‌خوانی‌ها عنوان کرد: هدف از گردآوری و مکتوب کردن این شادی‌خوانی‌ها، احیای آنهاست؛ در اشعار برزگری عشق به زن، خانواده و امید به برگشت را می‌توانید دریابید. با توجه به اهمیت آنها در فرهنگ عامه، بسیار دوست دارم حاصل تلاش پانزده ساله را منتشر کنم، زیرا به قول زنده‌یاد قیصر امین پور «ناگهان چه زود دیر می‌شود»
چهارشنبه ۸ اردیبهشت ۱۳۹۵ - ۱۱:۴۲
نظر شما