به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «گزارشی از هشتمین گردهمایی انجمن ایران‌شناسان اروپایی» با سخنرانی داریوش بوربور، مدیر پژوهشکده و کتابخانه مطالعات ایران‌شناسی، دکتر الهام ملک‌زاده، عضو هیات علمی پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و علوم انسانی، دکتر خسرو خوانساری، پژوهشگر و دکتر محسن جعفری‌مذهب، عضو هیات علمی سازمان اسناد و کتابخانه علمی سه‌شنبه یکم دی‌ماه در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد. جعفری‌مذهب دبیری این نشست را به عهده داشت. همچنین با وجود اعلام قبلی دکتر محمود جعفری‌دهقی، مدیر گروه زبان‌های باستانی دانشگاه تهران در نشست حضور نیافت. سخنان ملک‌زاده را می‌توانید اینجا بخوانید.
گردهمایی سن‌پترزبورگ، برترین همایش از لحاظ کمی و کیفی
خوانساری گفت: «هشتمین گردهمایی انجمن ایران‌شناسان اروپایی» از لحاظ گستردگی و تنوع موضوع بسیار قابل توجه بود و در 55 نشست برگزار شد. این در حالی بود که 300 پژوهشگر و محقق در برنامه‌های آن حضور پیدا کردند که تقریباً 70 نفر آنها از ایران بودند. از طرفی طبق اظهارنظری که افراد شرکت‌کننده در آن داشتند، معتقد بودند که گردهمایی سن‌پترزبورگ از لحاظ کمی و کیفی نسبت به هفت همایش قبلی برتر بوده است. این رضایت ناشی از این بود که روس‌ها و به ویژه موزه ارمیتاژ بسیار تلاش کرد تا رضایت آنها را جلب کند.
وی با اشاره به همکاری و هماهنگی خوب موزه ارمیتاژ اظهار کرد: پروفسور میخایل پتروفسکی، مدیر این موزه از متخصصان هنر اسلامی است که آثار وی در موزه عرضه شده بود. بنابراین برخی معتقد بودند که همسو بودن تحصیلات و تخصص وی با حوزه مطالعات ایران‌شناسی باعث شده که این موزه از گردهمایی انجمن حمایت کامل و مناسبی بکند. همچنین انستیتو نسخ خطی شرقی نیز در همایش مشارکت داشت و برخی نشست‌ها در این قسمت برگزار شد.
این پژوهشگر درباره برنامه‌های جنبی «هشتمین گردهمایی ایران‌شناسان اروپایی» بیان کرد: به نظر بنده شرکت در همایش‌ها با هدف ارائه و شنیدن مقاله‌ها کار مفیدی است اما این بخشی از برنامه است به طوری که حتی می‌توان مقاله‌های ارائه شده در این گردهمایی را از سایت آنها دانلود و مطالعه کرد اما برقرای ارتباط با استادان و پژوهشگران ایران‌شناس کشورهای مختلف باعث ارتقاء علمی و برنامه‌ریزی برای طرح‌های پژوهشی می‌شود که در اینجا فضای مدنظر فراهم بود.
وی بیان کرد: از جمله برنامه‌های جنبی گردهمایی سن‌پترزبورگ می‌توان از نمایشگاه هشتادمین سال کنگره ایران‌شناسی که نخستین بار در سال 1935. م در همین شهر به کوشش ژوزف اوربلی، رئیس سابق موزه ارمیتاژ برگزار شد، یاد کرد که در این نمایشگاه آثاری مانند نامه‌ها، کتاب‌ها، تابلوها، مدال‌ها و سکه‌های یادبود به نمایش گذاشته شده بود و استقبال بسیاری از این نمایشگاه صورت گرفت. همچنین در بخش دیگری از «تالار هنر ایران» در موزه ارمیتاژ که مدت‌ها در حال تعمیر بود، بازگشایی به عمل آمد که در این مدت هم بازسازی شده و هم توسعه پیدا کرده بود.
این پژوهشگر افزود: در «تالار هنر ایران» کتابی با عنوان «چشم‌انداز ایران» وجود داشت که مطالب و نقاشی‌های سفیر روسیه از انزلی تا تهران را که در قرن 19 به ایران سفر کرد به زیبایی به تصویر کشیده بود که این کتاب به صورت طومار بلند و بالایی تقریباً به طول 60 متر لوله شده و در نمایشگاه ارائه شده بود. ضمن اینکه همین کتاب منتشر و با توضیحات و حواشی به فروش می‌رفت.
خوانساری ادامه داد: از برنامه‌های دیگر برگزاری نمایشگاه «نسخ خطی فارسی» بود که از سوی انستیتو نسخه‌های خطی شرقی ارائه شده که بسیار مورد توجه علاقه‌مندان به این حوزه قرار گرفت. از طرفی برنامه کتابخانه ملی روسیه تحت عنوان ادبیات فارسی و هنرهای مربوط به کتاب و کتابت بود که این برنامه هم بسیار دیدنی بود. همچنین می‌توان از نمایشگاه مجلات و کتاب‌های ایران‌شناسی نام برد که با شرکت ناشران مطرح این عرصه مانند انتشارات به ریل و پیترز بلژیک، ناشران روسی و سایر ناشران اروپایی برپا شده و در این میان جای ناشران ایرانی بسیار خالی بود.
انجمنی به دور از اهداف و حمایت‌های سیاسی
داریوش بوربور به عنوان یکی دیگر از سخنرانان این نشست با شرح دلیل شکل‌گیری «انجمن اروپایی ایران‌شناسی» گفت: در سال 1981 تعدادی از ایران‌شناسان اروپایی به منظور بررسی وضعیت کلی این حوزه در اروپا در فرهنگستان علوم لندن گردهم آمدند. یکی از دلایل این دور هم جمع شدن آنها وضعیت نابسامانی بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای آنها در حوزه مطالعات ایران‌شناسی به وجود آمده بود. برگزاری این هم اندیشی را مرکز علمی اروپا به عهده داشت و نمایندگان 15 کشور اروپایی در این نشست شرکت کردند.
وی افزود: گردهمایی نخست ایران‌شناسان اروپایی در لندن بسیار مفید بود، زیرا تصمیم گرفته شد که تشکلی به نام «انجمن اروپایی ایران‌شناسی» راه‌اندازی شود و به این منظور هیات اجرایی موقتی تشکیل شد. کمیته موقت شامل هفت گروه به ریاست جرالدو نولی ایتالیایی بود. قابل ذکر است که از آغاز تأسیس این انجمن و با وجود نام آن، اما کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا و ژاپن همواره مدنظر بودند و انجمن خود را محدود به کشورهای اروپایی نکردند. از طرفی نخستین وظیفه انجمن بررسی مسائل و کمبودهای مطالعات ایران‌شناسی بدون وابستگی به هیچ کشور یا نهاد سیاسی بود.
دشواری‌های حضور پژوهشگران در نشست‌های ایران‌شناسی
جعفری‌مذهب، دبیر این نشست نیز گفت: برگزاری این نشست‌ها به این دلیل است تا با ارائه گزارشی از نشست‌های ایران‌شناسی که در خارج از کشور تا کنون برگزار شده، تجارب مختلف حاصل از حضور در چنین برنامه‌هایی به افرادی که در آینده می‌خواهند در آنها شرکت کنند، منتقل شود. از طرفی شاید با بحث درباره این گردهمایی، نهاد یا سازمانی به اهمیت گردآوری این گزارش‌ها پی ببرد و برای روند مستمر آن تصمیمی اندیشیده شود. ضمن اینکه حضور پژوهشگران با دشواری‌هایی که مطرح شد می‌تواند انعکاس دیگری در مجامع علمی داخلی داشته و با جلب توجه بیشتر مسئولان به آن، شاید حضور پژوهشگران در چنین برنامه‌هایی در آینده تسهیل شود.
گردهمایی سن‌پترزبورگ، برترین همایش از لحاظ کمی و کیفی
خوانساری گفت: «هشتمین گردهمایی انجمن ایران‌شناسان اروپایی» از لحاظ گستردگی و تنوع موضوع بسیار قابل توجه بود و در 55 نشست برگزار شد. این در حالی بود که 300 پژوهشگر و محقق در برنامه‌های آن حضور پیدا کردند که تقریباً 70 نفر آنها از ایران بودند. از طرفی طبق اظهارنظری که افراد شرکت‌کننده در آن داشتند، معتقد بودند که گردهمایی سن‌پترزبورگ از لحاظ کمی و کیفی نسبت به هفت همایش قبلی برتر بوده است. این رضایت ناشی از این بود که روس‌ها و به ویژه موزه ارمیتاژ بسیار تلاش کرد تا رضایت آنها را جلب کند.
وی با اشاره به همکاری و هماهنگی خوب موزه ارمیتاژ اظهار کرد: پروفسور میخایل پتروفسکی، مدیر این موزه از متخصصان هنر اسلامی است که آثار وی در موزه عرضه شده بود. بنابراین برخی معتقد بودند که همسو بودن تحصیلات و تخصص وی با حوزه مطالعات ایران‌شناسی باعث شده که این موزه از گردهمایی انجمن حمایت کامل و مناسبی بکند. همچنین انستیتو نسخ خطی شرقی نیز در همایش مشارکت داشت و برخی نشست‌ها در این قسمت برگزار شد.
این پژوهشگر درباره برنامه‌های جنبی «هشتمین گردهمایی ایران‌شناسان اروپایی» بیان کرد: به نظر بنده شرکت در همایش‌ها با هدف ارائه و شنیدن مقاله‌ها کار مفیدی است اما این بخشی از برنامه است به طوری که حتی می‌توان مقاله‌های ارائه شده در این گردهمایی را از سایت آنها دانلود و مطالعه کرد اما برقرای ارتباط با استادان و پژوهشگران ایران‌شناس کشورهای مختلف باعث ارتقاء علمی و برنامه‌ریزی برای طرح‌های پژوهشی می‌شود که در اینجا فضای مدنظر فراهم بود.
وی بیان کرد: از جمله برنامه‌های جنبی گردهمایی سن‌پترزبورگ می‌توان از نمایشگاه هشتادمین سال کنگره ایران‌شناسی که نخستین بار در سال 1935. م در همین شهر به کوشش ژوزف اوربلی، رئیس سابق موزه ارمیتاژ برگزار شد، یاد کرد که در این نمایشگاه آثاری مانند نامه‌ها، کتاب‌ها، تابلوها، مدال‌ها و سکه‌های یادبود به نمایش گذاشته شده بود و استقبال بسیاری از این نمایشگاه صورت گرفت. همچنین در بخش دیگری از «تالار هنر ایران» در موزه ارمیتاژ که مدت‌ها در حال تعمیر بود، بازگشایی به عمل آمد که در این مدت هم بازسازی شده و هم توسعه پیدا کرده بود.
این پژوهشگر افزود: در «تالار هنر ایران» کتابی با عنوان «چشم‌انداز ایران» وجود داشت که مطالب و نقاشی‌های سفیر روسیه از انزلی تا تهران را که در قرن 19 به ایران سفر کرد به زیبایی به تصویر کشیده بود که این کتاب به صورت طومار بلند و بالایی تقریباً به طول 60 متر لوله شده و در نمایشگاه ارائه شده بود. ضمن اینکه همین کتاب منتشر و با توضیحات و حواشی به فروش می‌رفت.
خوانساری ادامه داد: از برنامه‌های دیگر برگزاری نمایشگاه «نسخ خطی فارسی» بود که از سوی انستیتو نسخه‌های خطی شرقی ارائه شده که بسیار مورد توجه علاقه‌مندان به این حوزه قرار گرفت. از طرفی برنامه کتابخانه ملی روسیه تحت عنوان ادبیات فارسی و هنرهای مربوط به کتاب و کتابت بود که این برنامه هم بسیار دیدنی بود. همچنین می‌توان از نمایشگاه مجلات و کتاب‌های ایران‌شناسی نام برد که با شرکت ناشران مطرح این عرصه مانند انتشارات به ریل و پیترز بلژیک، ناشران روسی و سایر ناشران اروپایی برپا شده و در این میان جای ناشران ایرانی بسیار خالی بود.
انجمنی به دور از اهداف و حمایت‌های سیاسی
داریوش بوربور به عنوان یکی دیگر از سخنرانان این نشست با شرح دلیل شکل‌گیری «انجمن اروپایی ایران‌شناسی» گفت: در سال 1981 تعدادی از ایران‌شناسان اروپایی به منظور بررسی وضعیت کلی این حوزه در اروپا در فرهنگستان علوم لندن گردهم آمدند. یکی از دلایل این دور هم جمع شدن آنها وضعیت نابسامانی بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای آنها در حوزه مطالعات ایران‌شناسی به وجود آمده بود. برگزاری این هم اندیشی را مرکز علمی اروپا به عهده داشت و نمایندگان 15 کشور اروپایی در این نشست شرکت کردند.
وی افزود: گردهمایی نخست ایران‌شناسان اروپایی در لندن بسیار مفید بود، زیرا تصمیم گرفته شد که تشکلی به نام «انجمن اروپایی ایران‌شناسی» راه‌اندازی شود و به این منظور هیات اجرایی موقتی تشکیل شد. کمیته موقت شامل هفت گروه به ریاست جرالدو نولی ایتالیایی بود. قابل ذکر است که از آغاز تأسیس این انجمن و با وجود نام آن، اما کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا و ژاپن همواره مدنظر بودند و انجمن خود را محدود به کشورهای اروپایی نکردند. از طرفی نخستین وظیفه انجمن بررسی مسائل و کمبودهای مطالعات ایران‌شناسی بدون وابستگی به هیچ کشور یا نهاد سیاسی بود.
دشواری‌های حضور پژوهشگران در نشست‌های ایران‌شناسی
جعفری‌مذهب، دبیر این نشست نیز گفت: برگزاری این نشست‌ها به این دلیل است تا با ارائه گزارشی از نشست‌های ایران‌شناسی که در خارج از کشور تا کنون برگزار شده، تجارب مختلف حاصل از حضور در چنین برنامه‌هایی به افرادی که در آینده می‌خواهند در آنها شرکت کنند، منتقل شود. از طرفی شاید با بحث درباره این گردهمایی، نهاد یا سازمانی به اهمیت گردآوری این گزارش‌ها پی ببرد و برای روند مستمر آن تصمیمی اندیشیده شود. ضمن اینکه حضور پژوهشگران با دشواری‌هایی که مطرح شد می‌تواند انعکاس دیگری در مجامع علمی داخلی داشته و با جلب توجه بیشتر مسئولان به آن، شاید حضور پژوهشگران در چنین برنامه‌هایی در آینده تسهیل شود.
نظر شما