کامران فانی، نویسنده، مترجم، کتابدار و نسخه‌پژوه در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ضمن ابراز تأسف از درگذشت عبدالرحیم جعفری، بنیانگذار انتشارات امیرکبیر، اظهار کرد: بنده این افتخار را داشتم که چندین سال مشاور انتشارات امیرکبیر باشم در نتیجه از نزدیک با مرحوم عبدالرحیم جعفری آشنایی دارم. بنابراین، هر آنچه اکنون می‌گویم بر مبنای تجربه حضور بنده در کنار ایشان است.
 
وی با بیان این‌که جامعه فرهنگی انسان نادری را در عرصه نشر از دست داده‌است، توضیح داد: به نظرم وقتی این چنین افراد در قید حیات هستند، آن‌چنان که باید سعی در شناخت آنها نداریم. شاید بعد از گذشت سال‌ها به اهمیت حضور این شخصیت‌ها پی می‌بریم.
 
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی ضمن تأکید بر این نکته که عالم نشر کتاب در ایران، کمتر شخصیتی نظیر عبدالرحیم جعفری به خود دیده است، بیان کرد: بیش از 60 سال پیش ایشان دست‌تنها و یکه مؤسسه انتشارات امیرکبیر را بنیاد نهاد. مدیریت کم‌نظیر آن مرحوم باعث شد تا این انتشاراتی به امپراتوری نشر کتاب در ایران تبدیل شود. از این منظر، انتشارات امیرکبیر بزرگ‌ترین مرکز نشر کتاب در خاورمیانه بود.
 
این کتابدار و نسخه‌پژوه ادامه داد: جعفری از صفر شروع کرد و زمانی که از کار کنار گذاشته شد، توانست یک نشر کوچک را به یک مؤسسه عظیم انتشاراتی تبدیل کند. تجربه ایشان بسیار موفق بود بنابراین، آشنایی با تجربیات وی و این‌که چگونه توانست دست‌تنها بزرگ‌ترین مؤسسه نشر کتاب را تأسیس کند، لازم و ضروری است.
 
فانی اظهار کرد: به‌راستی دوره سی ساله نخست راه‌اندازی انتشارات امیرکبیر، اوج فعالیت‌های مرحوم عبدالرحیم جعفری بود. متأسفانه در برهه‌ای، نسبت به این شخصیت کم‌لطفی شد. برای مرحوم جعفری، از دست دادن کار کتاب بسیار سخت بود چرا که من شاهد بودم که ایشان تمام زندگی‌اش، کتاب و شیفته دنیای پر از رمز و راز نشر کتاب بود.
 
این نویسنده توضیح داد: سال 1395 دویستمین سالی است که صنعت چاپ به ایران وارد شده است. بنده پیشنهاد داده بودم که در آیینی، از دویستمین سالگرد ورود صنعت چاپ به ایران و انتشار نخستین کتاب فارسی چاپی به نام «رساله جهادیه» را یاد کنیم؛ معتقدم اگر بخواهیم شاخص ترین، مؤثرترین، بزرگ‌ترین و فعال‌ترین ناشر ایرانی در طول این 200 سال را انتخاب کنیم، بدون تردید نخستین شخصیتی که به ذهن انسان خطور می‌کند، عبدالرحیم جعفری است. وی به‌راستی بزرگ‌ترین ناشر تاریخ ایران است.
 
فانی افزود: عبدالرحیم جعفری خاطرات خود را در دو جلد به نام «در جست‌وجوی صبح» منتشر کرده است. معتقدم مطالعه این اثر با هدف آشنایی با رمز موفقیت جعفری، برای شیفتگان و مدیران نشر ضروری است.
 
وی ادامه داد: جعفری سجایای اخلاقی بسیار داشت و مدیر بسیار موفقی بود. در مجموع بیش از دو هزار عنوان کتاب در موضوعات مختلف در 30 سال نخست فعالیت انتشارات امیرکبیر راهی بازار نشر کرد. جعفری معتقد بود باید به تمام نیازهای جامعه پاسخ داده شود. به همین دلیل سعی می‌کرد به تمامی نیازها، سلایق و علایق پاسخ دهد. از این منظر، توانست انتشارات امیرکبیر را به بزرگ‌ترین مرکز نشر در ایران تبدیل کند.
 
این کتابدار و نسخه‌پژوه عنوان کرد: جعفری توانست به نحوی مؤسسه انتشارات امیرکبیر را سامان دهد که تمام بخش‌های تولید، چاپ و فروش کتاب را در یک مجموعه واحد و منسجم به کار بگیرد.
 
فانی عنوان کرد: جعفری به جوانان بسیار توجه می‌کرد. وی معتقد بود حالا که این انتشارات موفق شده است باید کار را به دست جوانان سپرد. به همین دلیل کار را به محمدرضا جعفری، پسرش سپرد و او نیز چون جوان بود همکاران جوان را برای فعالیت برگزید.
 
وی افزود:  آرزوی جعفری اعتلای کتاب و کتابخوانی در ایران بود. از این نظر شاید کمتر ناشری را بتوانیم پیدا کنیم که زندگی‌اش با کتاب و کتابخوانی عجین شده باشد.

 در این باره بخوانید:

 دهباشی: عبدالرحیم جعفری انقلاب صنعت نشر ایران را رقم زد (اینجا)