به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «دایرة‌المعارف خانواده: نظریه‌ها و روش‌ها» نوشته ورن ل.بنگستون، الن س. اکاک و جمعی از نویسندگان با ترجمه عالیه شکربیگی و شهلا مهرگانی از سوی نشر جامعه‌شناسان وارد بازار نشر شده است.

سبک و سیاق زندگی‌های جدید، به موجب آنچه که به رابطه تکنولوژی و مصرف مربوط می‌شود،‌ آسیب‌های جدی به ساختار خانواده وارد کرده است. اکنون الگوهای جدید و ساختارهای جدید در حال شکل‌گیری است. این الگوها و ساختارها اغلب توسط انسان‌ها پدید نیامده‌اند. اگر این الگوها و ساختارها توسط انسان‌ها پدید می‌آمدند، شاید موضوعی به نام آسیب‌شناختی خانواده در میان نبود. مطالعات آسیب‌شناختی، خواه در حوزه فردیت انسان و خواه در حوزه خانواده از آن زمان به میان می‌آید، که رابطه میان انسان و تکینک به رابطه قوا بدل می‌شود.

رابطه‌ای که تکنیک در نقش متفوق و انسان در نقش متعین ظاهر می‌شوند. در این رابطه است که الگوها و ساختارهای جدید متعین می‌شوند. در شکل‌گیری الگوها و ساختارهای جدید،‌ به موازت تغییر سبک و سیاق زندگی، آگاهی جامعه نیز دستخوش تغییرات اساسی شده است. این آگاهی‌ها به‌جای آنکه اسباب آزاد شدن انسان را از رابطه قوا فراهم کنند، بخشی از ساختارسازی تکنیکی است که از راه ذهن باز تولید می‌شوند. یک‌یک آسیب‌های اجتماعی از همین جا به‌وجود می‌آیند. با وجود همه آسیب‌ها، امر مهم اینجاست که انسان‌ها و جامعه‌ها رفته رفته به موقعیت خویش آگاه می‌شوند. موقعیتی که دیگر نمی‌خواهند در نقش متعین، بلکه کوشش دارند در نقش تعین کننده ظاهر شوند.

عالیه شکربیگی مترجم این اثر می‌نویسد: «از همین رو سال‌ها فعالیت در دو حوزه «تدریس و پژوهش» در جامعه‌شناسی خانواده، همواره خلأهایی را بر ایمان در برداشت، این زمینه در ایران بود، به لحاظ منابع داخلی، منابع بسیار محدودی را در اختیار داشتیم و در منابع خارجی نیز در فقر بودیم و هستیم، این دغدغه در ذهنمان بود تا به کتابی وزین و پرمحتوا در طرح «نظریه‌ها و روش‌ها» در حوزه جامعه‌شناسی خانواده برخورد کردیم و با مشورت با متخصصین صاحب‌نام در این حوزه و بعد از تایید آنها، کار ترجمه این کار را در سال 1388 آغاز کردیم، کاری بسیار سخت و مشکل بود، اما، نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق و نیاز دانشجویان در مقطع لیسانس و فوق لیسانس و دکترا در حوزه جامعه‌شناسی خانواده در ایران، ‌در این مورد، مهم‌ترین انگیزه ترجمه این کتاب برای مترجمین بود.

در اهمیت نهاد خانواده در ایران کافی است به این نکته توجه کافی داشته باشیم که اکثر ما در دوران حیات خود به نوعی درگیر نقش‌های متعددی هستیم که در نهاد خانواده ایفا می‌نماییم، گاهی به‌عنوان نوزاد، کودک، نوجوان و جوان و زمانی در موقعیت پدر، مادر و مادربزرگ و پدربزرگ،‌ اما آیا هرگز از خود سوال نموده‌ایم که اهمیت نهاد خانواده برای ما تا چه اندازه است؟ از این نظر، منطقی است که انتظار داشته باشیم که یکی از مشغله‌های مهم علوم اجتماعی، باید پرداختن به مباحث نظری، درباره زندگی خانوادگی باشد. اما در مطالعات علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی،‌ زندگی خانوادگی و پرداختن به آن غایب می‌باشد و دغدغه‌ اصلی نیست. حال سوال مهم، این است که چگونه چنین مبحثی مهم، در زندگی ما، باید به حاشیه رانده شود؟ و چرا نباید در هدایت آمال و آرزوهای انسان، نقش اصلی و اساسی را بازی کند؟ پرداختن به نظریه‌پردازی زندگی خانوادگی، امری بسیار مهم است، چراکه،‌ نظریه‌ها، ساخت‌هایی اجتماعی هستند مبتنی بر تحقیق،‌ عملکرد و تفکر خلاق که همواره در حال تغییرند، فرایند نظریه‌پردازی مستمراً‌ ادامه دارد.»

به گفته مترجم این کتاب، در تمام نیم‌قرن گذشته،‌ حجم زیادی از اطلاعات درباره خانواده‌ها و روابط خانوادگی در حوزه [مطالعاتی] ما انباشته شد. ما دستاوردهای بسیار زیادی را درباره ساختارهای خانواده و پیکربندی‌های دائماً متغیر آن،‌ درباره روابط پیچیده افراد در درون خانواده‌ها، و درباره گونه‌های مختلف آن در درون یک جامعه و در بین جوامع به‌دست‌ آورده‌ایم. در عین حال، ما هنوز درباره چرایی و چگونگی تحقق این روابط و پیامدهای آن، یا در این زمینه که چرا و چگونه تنوع بسیار بالایی در روابط خانواده دیده می‌شود، آگاهی کافی نداریم.

محتوای این کتاب در راستای این امر، هدفِ نظریه‌پردازی است «تلاش برای فهم و تبیین چرایی و چگونگی فراسوی اطلاعات ما درباره خانواده‌ها»، جای تاسف است که افزایش حجم اطلاعات درباره خانواده و روابط خانوادگی در نهایت متجر به رشدی در ارائه تبیین‌هایی مفید در باب پیچیدگی‌های روابط خانواده و مسائل آن نشده است. نیز مشاهده نشده است که این حجم زیاد اطلاعات چه در پردازش خانواده یا نظم عمومی، منجر به اقدامات موثر روزافزونی شود که در راستای اصلاح و بهبود مسائل خانواده باشد.

کتاب حاضر راجع به فرایند نظریه و تحقیق درباره خانواده نوشته شده است. تمرکز آن بر معرفت‌شناسی مطالعات خانواده است و منشأ این معرفت، سرشت آن و نیز محدودیت‌های دانش مربوط به خانواده که بر این امر متمرکز است،‌ ما چگونه خواهیم توانست نظریه و روش‌های مؤثرتری را به‌وجود آوریم تا این دانش را گسترش دهیم.

ترجمه این دایره‌المعارف با تأکید بر رهیافت‌های متنوع‌تر، برگزیده و جریان‌محور امروزی در باب نظریه‌پردازی،‌ پروژه‌های پیشین را بسط می‌دهد. نویسندگان کتاب با آثاری بزرگ «چون کتاب پیش رو» در ورازی مرزها، نشان می‌دهند که برای آینده تحقیقات خانواده به چه میزان،‌ توسعه و کاربرد نظریه و نظریه‌پردازی می‌تواند تعیین‌کننده باشد.

چگونه مفهوم‌سازی و نظریه‌پردازی اندیشمندان علوم خانواده درباره مسائل روز، کلیدی محسوب می‌شود برای پرداختن به نیازهای مبرمی که خانواده‌ها در زمینه‌های دائم التغییر زندگی با آنها مواجه هستند و نیازهای خانواده در جهان به یمن برخورداری از جهان اطلاعات و ارتباطات و رسانه‌های نوین الکترونیکی برای یکسان‌سازی در حرکت است.

در هر حال، مطالعه ترجمه این کتاب، بین رشته‌ای و فصول مختلف این کتاب از هم مستقل‌ است و خواننده این اثر از هر کجا مطالعه این کتاب را آغاز کند با مشکل مواجه نخواهد شد.

«آماده سازی بستری برای مطالعات آتی در حوزه خانواده»، «الگوهای در حال تغییر خانواده»، «تعامل های در حالت تغییر خانوادگی در درون و در طول نسل ها»، «خانواده ها و نیروهای وسیع‌تر اجتماعی»، «آماده کردن نسل بعدی پژوهندگان حوزه خانواده» عناوین فصول اصلی این کتاب را تشکیل می‌دهند. هر بخش از این کتاب شامل فصل‌های متعددی است که در کل کتاب را به ۲۴ فصل تقسیم کرده است.

کتاب «دایرة‌المعارف خانواده: نظریه‌ها و روش‌ها» نوشته ورن ل.بنگستون، الن س. اکاک و جمعی از نویسندگان به ترجمه عالیه شکربیگی و شهلا مهرگانی با شمارگان ۱۱۰۰، در ۹۶۷ صفحه و به قیمت ۵۶ هزار تومان به همت انتشارات جامعه شناسان منتشر شده است.