«سخن نخست»، «پیش زمینه‌های فرار شاه به روایت رسانه‌ها»، «چرا شاه مجبور به فرار از ایران شد؟»، «حال و هوای روزی که شاه رفت»، «خاطره مرضیه دباغ از لحظه‌ای که امام خبر فرار شاه را شنید»، «دلایل و پیامدهای فرار شاه از ایران»، «سیری اجمالی در عوامل فرار شاه و حوادث منتهی به آن»، «گذری بر زمینه‌های فرار شاه از ایران»، «فرار شاه؛ زمينه‌ها و اهداف»، «چرا شاه فرار کرد؟»، «چهار توصیه امام خمینی(ره) پس از فرار شاه»، «عوامل و چگونگی فرار شاه»، «داستان آواره‌گردی محمدرضا پهلوی بعداز خروج از ایران تا مرگ»، «روایت فرح از فرار شاه از ایران ، ماه‌ها بود خواب راحت نداشتیم» و «شاه بین دو فرار!» نوشته‌های این نشریه الکترونیکی را تشکیل می‌دهند.
در سخن نخست این نشریه آمده است: «شاه، ایران را در حالی با هواپیماى اختصاصى ترک مى‌کرد که کسى گمان نداشت بازگردد. بعضى رفتن او را پایان پهلوى و تولد جمهورى مى‌دانستند، دیوار خیابان‌هاى کشور عبارت «جمهورى اسلامى ایران» را در برگرفت، خبرگزاری‌ها پیش‌بینى مى‌کردند اگر شاه حتی به فرض محال، باقى هم باشد مقامش تشریفاتى خواهد بود. شاه هنگام ترک تهران جعبه‌اى از خاک ایران را هم با خود برد تا علاقه‌مندى خود را نشان داده باشد؛ همان ژستى که پدرش نیز گرفته بود.
اندکى پس از اعلام رادیو مبنى بر خروج شاه از کشور، تهران از شادى منفجر شد. میلیون‌ها نفر به خیابان‌ها ریختند و به پایکوبى و سرور پرداختند. عکس‌هاى امام خمینى را در جلو خودروهاى فرماندارى نظامى قرار دارند. تیتر درشت «شاه رفت» روزنامه‌ها، بر روى دست مردم در همه جا دیده مى‌شد.»
زهره شریفی در نوشته «روایت فرح از فرار شاه از ایران، ماه‌ها بود خواب راحت نداشتیم» آورده است: «محمدرضا از آن كه مجبور به ترك وطن شده بود به شدت متاثر و ناراحت بود. ساعت از یك بعد از ظهر گذشته بود كه ما در میان بدرقه دكتر شاهپور بختیار (نخست وزیر) دكتر جواد سعید (رئیس مجلس شورای ملی) دكتر علی قلی اردلان (وزیر دربار) و فرماندهان عالی رتبه ارتش و گروهی از رجال و شخصیت‌های مملكتی فرودگاه مهر آباد تهران را ترك گفتیم...
وی ادامه می‌دهد: «محمدرضا در گفتگوی كوتاهی كه پای پلكان هواپیما با خبرنگاران انجام داد گفت: برای چند روز استراحت به اسوان (مصر) می‌رود. او اضافه كرد همان طور كه در موقع تشكیل این دولت گفته بودم مدتی است كه احساس خستگی می‌كنم و احتیاج به استراحت دارم ضمنا گفته بودم بعد از این كه خیال ما راحت شود و دولت مستقر شود به مسافرت خواهم رفت و این سفر اكنون آغاز می‌شود. امروز با رای مجلس شورای ملی كه پس از سنا داده شد امیدوارم كه دولت بتواند هم در جبران گذشته و هم در قانونگذاری آینده موفق شود و برای این كار ما مدتی به همكاری و حسن وطن پرستی به معنای اشد كلمه احتیاج داریم. سخن دیگری غیر از حفظ مملكت و انجام وظیفه بر اساس میهن پرستی ندارم.»
دیبا در بخش دیگری از خاطراتش می‌گوید: «محمدرضا بیم آن را داشت كه ما به سرنوشت ژنرال داوود خان رئیس دولت افغانستان ـ كه به اتفاق تمام اعضای خانواده اش اعدام شد ـ دچار شویم. خوشبختانه محمدرضا با پیش‌بینی درست از ماه‌ها قبل همه اعضای خانواده دیبا و پهلوی را به خارج فرستاده بود. فرزندانم در امریكا بودند. بیشتر اعضای خانواده محمدرضا هم به جز والاحضرت شمس و شوهرش در امریكا بودند و جایشان امن بود. اما من و محمدرضا ماه‌ها بود از وحشت این كه به دست انقلابیون بیفتیم خواب راحت نداشتیم.»
در نوشته‌ای با عنوان «عوامل و چگونگی فرار شاه» می‌خوانیم: «زمينه انقلابى كـه در سـال 1357، بـه رژيم سلطنتی در ايـران پـايـان بخـشيد، از سال‌ها قبل در اوج قدرت شاه فـراهم مـى‌شـد. بـعـضـى از تـحـليـل‌گـران خـارجـى سـال 1975، يـعـنـى اواخـر سـال 1353 و 9 مـاهـه اول سـال 1354، را نـقـطـه آغـاز افـول قـدرت شـاه در ايـران مـى‌دانـنـد. وقـايـعـى كـه در ايـن سال رخ داد، همه از نيرومندتر شدن موقعيت شاه و رژيم سلطنت در ايران حكايت مى‌كرد. درآمد نفت بعد از چهار برابر شدن آن در سال‌هاى 1973 تا 1974 به مرز سالانه 20 ميليارد دلار رسيده بود كه با قدرت خريد آن روز دلار، رقم هنگفتى به شمار مى‌آمد.
شاه با اعلام يك سيستم تك حزبى در اسفند 1353، حكومت مطلقه خـود را بـر كشور تثبيت كرده بـود، آشتى بـا عـراق و امـضـاى قـرارداد حـل اخـتلافات دو كشور كه بر اساس بيانيه الجزاير تنظيم شده بود، به نگراني‌هاى ايران از مرزهاى غربى خود خاتمه داد، روابط ايران با همه كشورها اعم از شرق و غرب توسعه يافت و سيل سران و دولتمردان خارجى، براى بهره گرفتن از خوان نعمتى كه بر اثر افزايش ناگهانى
در آمـد نـفـت در ايـران گـسـتـرده شـده بود، به ايران سرازير شد.
در اين ميان برگزار كنندگان جشن‌هاى 2500 ساله شاهنشاهى، به فكر راه انداختن جشن‌هاى تازه‌اى افتادند. اين بار پنجاهمين سال سلطنت خاندان پهلوى را در آبان 1354، بهانه‌اى براى ريخت و پاش‌هاى تازه قرار گرفت. اسدالله علم يكى از معاونين خود، دكتر باهرى را كه سوابق توده‌اى داشت براى سرپرستى برنامه‌هاى تبليغاتى اين جشنها برگزيد و ده‌ها كتاب در وصف خاندان پهلوى كه هر يك با مقدمه‌اى با امضاى علم آغاز مى‌شد، انتشار يافت.»
مطالب این مجموعه عمدتا از میان مقالاتی که قبلا در تارنماهای مختلف انتشار یافته، برگزیده شده و هدف از باز انتشار آنها تسهیل کار محققان، دانشجویان و پژوهشگران است.
چهل و ششمین شماره نشریه الکترونیکی «گذرستان» در پایگاه اطلاع‌رسانی موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی به نشانی http://gozarestan.ir قرار گرفته است.
نظر شما