به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نخستین هم‌اندیشی وقف قرآنی امروز 28 مهرماه با حضور حجت‌الاسلام علی محمدی، رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه، لاله افتخاری رئیس کمیسیون قرآن و عترت مجلس، حجت‌الاسلام الهی‌زاده مشاور قرآنی رئیس سازمان اوقاف، حجت‌الاسلام حمید محمدی دبیر شورای توسعه قرآنی کشور، حجت‌الاسلام محمدرضا حشمتی معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدحسین محمدزاده مدیر رادیو قرآن،‌ حجت‌الاسلام حجت گنابادی‌نژاد مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان خراسان رضوی و جمعی دیگر از مسئولان قرآنی کشور در هتل ارم تهران برگزار شد.

حجت‌الاسلام احمد شرفخانی، معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف در ابتدای این نشست طی سخنانی  گفت: این نخستین نشست هم‌اندیشی وقف قرآنی با هدف سمت و سو دادن به موقوفات است. درآمد موقوفات قرآنی در حال حاضر قابل توجه نیست و اندازه موقوفات قرآنی، یک دهم موقوفات عزاداری و تعزیه‌داری حضرت اباعبدالله است. 

وی با بیان این‌که در حال حاضر بزرگترین موقوفه قرآنی را در استان کرمانشاه داریم افزود: درآمد موقوفه استان کرمانشاه تنها 500 میلیون در سال است که ضرورت دارد با برگزاری این نشست‌ها این موقوفات را افزایش دهیم.

وی به برخی از نیاتی که واقفان قرآنی دارند اشاره کرد و افزود: هزینه تبلیغ و ترویج قرآن، قرائت قرآن، ختم قرآن، حفظ قرآن، خرید و توزیع قرآن، خرید کتب علوم قرآنی، ترویج و نشر فرهنگ قرآنی، هزینه جلسات قرآنی همه از نیاتی هستند که نیاز به سرمایه گذاری مردم دارند.

معاون فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه با تاکید بر این‌که موقوفات قرآنی در کشور ما نسبت به موقوفات دیگر سهم بسیار کمتری دارد در حالی که با پشتوانه خیران مردمی می‌توانیم این سهم را گسترش دهیم افزود: نگاه ما صرفاً به موقوفات، انتفاعی نیست بلکه موقوفات باید پشتوانه مالی داشته ‌باشد. 

حجت‌الاسلام الهی‌زاده مشاور نماینده ولی فقیه و مشاور قرآنی رئیس سازمان اوقاف سخنران دیگر این مراسم با اشاره به آیات قرآنی که به موضوع وقف اشاره دارند گفت: نزدیک به 12 گروه آیات مرتبط با وقف داریم که مشتمل بر آیات برّ، خیر، احسان، انفاق، صدقه جاریه، باقیات الصالحات، قرض، معروف، حسنه، ایثار، اشتری و آیاتی که مساله سبیل‌الله و آیات تجارت را بیان می‌کنند مي‌شود.

وی افزود: این مجموعه آیات، مرتبط به انفاق در معنای عام آن است و چیزی که بیشتر به موضوع بحث ما مربوط است، باقیات الصالحات است که مستند وقف قرار مي‌گيرد.

مشاور رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه درباره مفاد آیات وقف گفت: آیاتی که صریحاً به وقف اشاره دارد، آیاتی همچون آیه 245 سوره بقره، 12 مائده، 11 و 18 حدید، 17 تغابن و 20 مزمل است و به لحاظ محتوا شبیه قرض الحسنه است.

الهی‌زاده با بیان این ‎که نیت قرض‌الحسنه برای وقف به کار می‌رود افزود: در قرض، قطع نهفته است و فرد انفاق‌کننده، از خود و دیگران قطع مالکیت می‌کند و قرض به وجه‌الله بر می‌گردد. موقوفات بدون مالک نیست بلکه مالک آن الله است و کسی نمی‌تواند به آن تعدی کند و هر کس به موقوفات الهی تعدی کند، نه تنها مجرم است بلکه در لایه‌ای از کفر فرو مي‌رود.

وی با اشاره به ضرورت وقف قرآنی گفت: ما باید برای حفظ ایمان مردم، ترویج عترت و احیای کلام خدا فرهنگ وقف را ترویج دهیم و زمانی وقف با آیات قرض‌الحسنه منطبق خواهد شد که ما وقف برای کتاب خدا داشته ‌باشیم. اگر کسی برای وحی الهی قدمی بردارد، خداوند به او اجرهای مضاعف خواهد داد و پاداش وقف نسبت به سایر انفاق‌ها قابل مقایسه نیست. 

یکی از راه‌های اقامه قرآن، فراهم کردن پشتوانه مالی است
حجت‌الاسلام علی محمدی، رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه کشور در بخشی از این مراسم با اشاره به این که موقوفاتی که نیات قرآنی دارند نسبت به سایر نیات واقفان بسیار کم است، گفت: برای پر کردن این خلأ و جبران آن یک قیام همگانی نیاز است.

وی ادامه داد: اقامه قرآن، آشنایی با قرآن، خواندن و تلاوت آن و نیز تبلیغ مفاهیم قرآنی یکی از وظایف اصلی ماست اما نخستین گام در این راه این است که خودمان به این کار باور داشته باشیم.

وی با تاکید بر اینکه این اقدامات بدون پشتوانه اقتصادی امکان‌پذیر نیست، گفت: باید یک پشتوانه عالی اقتصادی بدون منت برای تمامی زمان‌ها و فارغ از جابه‌جایی دولت‌ها و حکومت‌ها در اختیار باشد تا بتوانیم از آن برای عمل قرآنی استفاده کنیم. بنابراین یکی از راه‌های اقامه قرآن این است که پشتوانه مالی برای آن فراهم کنیم.

این مقام مسئول در بخش دیگری از سخنانش به فعالیت مسیحیان در چاپ انجیل اشاره کرد و گفت: یکی از فعالیت‌های وسیعی که توسط مسیحیت انجام می‌شود چاپ باکیفیت عالی و به شکل زیبای انجیل است که در سطح وسیعی در دنیا توزیع می‌شود. مسیحیان با استفاده از پشتوانه مالی مناسب این کار را انجام می‌دهند. 

وقف، بیشتر از نفت می‌تواند بازدهی مالی داشته باشد
حجت‌الاسلام حمید محمدی دبیر شورای توسعه فرهنگی قرآنی کشور نیز با اشاره به این که وقف دچار یک بحران مفهومی است، گفت: اکنون این سوال مطرح است که چرا باید به وقف توجه کنیم؟ در پاسخ به این سوال باید گفت وقف بیشتر از نفت می‌تواند بازدهی مالی داشته باشد.

وی ادامه داد: مهندسی فرهنگی نظام اقتصادی توسط دستگاه‌های مختلف صورت می‌گیرد که یکی از دستگاه‌هایش وقف است. اقتصاد اسلامی وقتی درست می‌شود که وقف درست شود. وقف یعنی اقتصاد سالم و در واقع وقف قلب جسم اقتصاد است. مجموعه موقوفات باید به گونه‌ای اداره شود که ارزش افزوده داشته و درآمدهایش بیشتر از سایر درآمدها باشد.

یکی از دلایل نداشتن وقف قرآنی عدم بلوغ جامعه در حوزه ایثار است
محمدی در بخشي دیگر از سخنانش با بیان این که یکی از دلایل نداشتن وقف قرآنی عدم بلوغ جامعه در حوزه ایثار است، گفت: وقف کارکردهای مختلفی برای جامعه دارد که از آن جمله می‌توان به تطهیر روح به وسیله صدقات اشاره کرد. 

این مقام مسئول همچنین تاکید کرد: درباره وقف قرآنی باید به مباحثی چون سنت تاریخی وقف، معاصرسازی وقف و آینده‌نگاری وقف (تولید سند راهبردی وقف برای آینده) توجه کرد. باید وقف را از حالت ایستا بيرون آوريم و کاری کنیم که پویا شود و چرخه تولید از آن پديد آيد.

محمدی در بخشي دیگر از سخنانش به تبلیغات برای توسعه فرهنگ وقف قرآنی اشاره کرد و گفت: دیپلماسی وقف قرآنی از دیگر موضوعاتی است که باید در این راه به آن توجه کنیم و نقش موسسات قرآنی در فرهنگسازی را در نظر بگیریم.

برخي راهکارهای توسعه فرهنگ وقف قرآنی
لاله افتخاری نماینده مجلس شورای اسلامی نیز در بخش دیگری از این مراسم انواع راهکارهای وقف قرآنی را تشریح کرد و گفت: وقف قرآنی انواع مختلفی دارد. به طور مثال کسی که کتابی را تالیف کرده می‌تواند آن را وقف کند و برای آموزش به حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و مراکز علمی از آن استفاده کند.

هدایای قرآنی، بسترسازی مشارکت همگانی برای وقف قرآنی، ایجاد بستر مناسب برای برنامه ششم توسعه کشور و حمایت از پژوهش‌های مرتبط با وقف قرآنی از دیگر راهکارهایی بود که افتخاری در این نشست به آن اشاره کرد.

ظرفيت‌هاي جبهه قرآني براي وقف قرآني
حجت‌الاسلام حجت گنابادی‌نژاد، مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان خراسان رضوی نیز در بخش دیگری از این نشست با اشاره به این که بیشترین سهم موقوفات در خراسان رضوی متعلق به مراسم عزاداری اباعبدالله حسین (ع) است، گفت: ما در کشور 50 درصد موقوفات داریم که در خراسان رضوی 70 درصد از این سهم متعلق به عزاداری امام حسین (ع) است و متاسفانه در این میان سهم موقوفات قرآنی کمتر است.

وی در ادامه سخنانش راهکارهایی را برای توسعه فرهنگ وقف قرآنی پیشنهاد کرد و گفت: مقام معظم رهبری پرچمدار فعالیت‌های قرآنی در کشورند و براساس رهنمودهای ایشان فعالیت‌های قرآنی تبدیل به جبهه قرآنی شد و ما باید از ظرفيت‌هاي این جبهه برای توسعه فرهنگ وقف قرآنی استفاده کنیم. همچنین مذهبی و مردمی بودن وقف یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند منجر به گسترش بیشتر فرهنگ وقف قرآنی شود منتها در این راه باید تجربه‌های ناقصمان را در نظر داشته باشیم.

وی تاکید کرد: باید بستری با عنوان فرهنگ‌سازی وقف قرآنی در دستور کار قرار گیرد و ائمه جماعات و فعالان مساجد و واعظان باید در این راستا حرکت کنند. وقف قرآن مجید و وقف‌های مشارکتی از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به توسعه وقف‌های قرآنی بینجامد.

اعتبارات لازم برای توسعه وقف قرآنی را تامین می‌کنیم
حجت‌الاسلام محمدرضا حشمتی، معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در بخش دیگری از این مراسم با تاکید بر اهتمام این نهاد در توسعه فرهنگ وقف قرآنی گفت: ما اعتبارات لازم را برای این پروژه تامین خواهیم کرد. فعالیت‌های ما وقتی منجر به نتیجه می‌شود که از ثبات برخوردار باشیم و وقف یکی از خاصیت‌هایش این است که به ما ثبات می‌دهد.

وی ادامه داد: باید با تشویق و ترغیب مردم زمینه توسعه فرهنگ وقف قرآنی را فراهم کنیم و مردم را نسبت به نگرانی‌هایی که درباره مکان‌های وقف‌شده وجود دارد آگاه سازيم چرا که مردم آمادگی وقف قرآنی را دارند و تنها باید آنها را آگاه کرد.

وی افزود: حوزه معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در این باره می‌تواند مشاوران حقوقی داشته باشد که به مردم مشاوره بدهند. باید در وقف تنوع ایجاد کرد و وقف قرآنی می‌تواند شامل وقف یک جلد قرآن تا بهره‌برداری از مجموعه و مکان اوقافی باشد که منافعش عاید فعالیت‌های قرآنی شود.

حجت‌الاسلام محمدرضا حشمتی همچنین گفت: در این زمینه باید از امکانات تبلیغاتی که در اختیار ما است اعم از امکانات بخش هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، امکانات صدا و سیما و امکانات معاونت مطبوعاتی اين وزارتخانه استفاده کرد.

دید خصوصی‌سازی در وقف قرآنی
حجت‌الاسلام علیرضا شاهسوندی موسسه قرآنی فرهنگی بیت‌الاحزان استان فارس در بخش دیگری از این مراسم با بیان این که وقف برای نهادهای حکومتی خوب است اما مشکلی را حل نمی‌کند، گفت: ما اگر بخواهیم موقوفاتی را فراهم کنیم باید دید خصوصی‌سازی داشته باشیم و موقوفات را برای موسسات مردمی فراهم کنیم.

وی ادامه داد: مردم به وقف قرآن اشتیاق دارند اما ما راهنمایی‌های لازم را به آنها نداشته‌ايم و اثرات فعالیت‌های قرآنی را برایشان بازگو نکرده‌ایم، در حالی که اگر مردم آگاه شوند و اثرات وقف قرآنی را ببینند قطعاً دست به این کارها هم خواهند زد.

لزوم تأسيس انجمن واقفان قرآني
حجت‌الاسلام طباطبایی مدیر موسسه جامعة المصطفی العالمیه با بیان این که باید در استان‌ها و شهرها حضور يابيم و تبلیغ کنیم، گفت: مردم تا زمانی که کاری از ما نبینند از اموالشان چیزی وقف نمی‌کنند اما وقتی موسسات قرآنی کار خودشان را آغاز کنند مردم نیز از آنها حمایت خواهند کرد. من به سازمان اوقاف پیشنهاد می‌کنم تا در شهرهای مختلف شعبه‌هایی از موسساتی قرآني را تاسیس کنند تا مردم با مشاهده فعالیت‌های این موسسات اموال خود را متوجه توسعه وقف قرآنی سازند.

وی ادامه داد: واقفان باید متوجه شوند که در کشور ما 70 درصد موقوفات برای عزاداری است و برای فعالیت‌های قرآنی موقوفه‌ای نداریم. به طور مثال در یک خیابان تهران 30 موقوفه برای عزاداری امام حسین وجود دارد اما ما برای فعالیت‌های قرآنی در همان خیابان از یک ملک استیجاری استفاده می‌کنیم.

وی با تاکید بر اهمیت وقف‌های کوچک و مشارکتی گفت: هرکس باید به اندازه سهم خود و توان مالی که دارد بتواند وقف قرآنی انجام دهد. انجمن واقفان قرآنی نیز در این راستا می‌تواند تاسیس شود و باید موقوفات برای اهل بیت (ع) را به سمت فعالیت‌های قرآنی سوق بدهیم.

همگانی کردن وقف باید مدنظر باشد 
حجت‌الاسلام علی محمدی، رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه کشور در بخش پایانی این مراسم با ارائه جمع‌بندی‌ از مسائل مطرح شده در این نشست گفت: همگانی کردن وقف باید مدنظر باشد. ما تنها نباید به سراغ افراد متمکن برویم و همگان باید وقف کنند. وقف یک نهاد مردمی است و نمی‌توان آن را دولتی اداره کرد چرا که ماهیت آن با دولتی بودن منافات دارد.

وی ادامه داد: باید بسترهای مناسب برای وقف ایجاد شود. همچنین ایجاد تعهد و بسترسازی برای توسعه فرهنگ وقف قرآنی از دیگر اقداماتی است که در این راستا می‌تواند صورت بگیرد. وقف برای موسسات قرآنی است و نه دستگاه‌های دولتی و این مساله باید همواره مدنظر باشد.

وی تاکید کرد: تبیین و اطلاع رسانی برکات وقف قرآنی به جامعه یکی دیگر از حرکت‌هایی است که می‌تواند صورت بگیرد و باید پرچم قرآن علم شود و دستگاه‌های دیگر به توسعه فعالیت‌های قرآنی اقدام کنند. همچنین مردم نیز باید توجیه شوند و مشورت صحیح به آنها داده شود.

به گفته این مقام مسئول، موقوفات باید منفعتی باشند چرا که در غیر این صورت برای اداره آنها با مشکل مواجه خواهيم شد. ایجاد مشوقات لازم برای وقف قرآنی مانند تصویب معافیت‌های مالی ایجابی و سلبی از جمله اقدامات دیگری است که می‌توان در این راستا انجام داد. همچنین از ظرفيت رسانه برای ترویج فرهنگ وقف قرآنی بايد استفاده کرد.

محمدی در پایان گفت: اکنون در کشور نیاز به قرآن داریم و این می‌تواند از اهدای یک جلد قرآن تا صدها و هزارها جلد قرآن باشد.

قرار است «هم‌اندیشی وقف قرآنی» در سلسله نشست‌هایي دیگر ادامه يابد.