به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)،‌ کتاب‌های ترجمه یکی از عام‌ترین راه‌های انتقال اطلاعات از دیگر فرهنگ‌ها و زبان‌ها به یکدیگر است اما هنگامی که این انتقال آگاهی به‌درستی منتقل نشود، علاوه‌بر صرف هزینه و وقت، راه به‌جایی نیز نخواهد برد.

غلامحسین میرزاصالح، مترجم و نویسنده کتاب‌های تاریخی معتقد است، مشکل اصلی ترجمه به سیاست‌های کلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بازمی‌گردد، وی می‌گوید: اگر ایران عضو انجمن جهانی قلم باشد، اجازه ترجمه کتاب‌ها به‌صورت مستقیم از سوی نویسنده خواهد بود و هر ترجمه‌ای راه به بازار ندارد.

وی درباره انجمن جهانی قلم اظهار کرد: انجمن قلم یا «پن بین‌المللی» (International PEN) نهادی غیرسیاسی و غیردولتی که با هدف گردهم آوردن نویسندگان سراسر جهان تشکیل شده است و ارزش‌هایی مانند آزادی، تساهل و صلح را ترویج می‌کند.

مترجم کتاب «رجال و دیپلمات‌های عصر قاجار و پهلوی» توضیح داد: مترجم‌ها معمولا از هم خبر ندارند و نمی‌دانند آیا فرد دیگری همزمان اثری که در دست دارد، ترجمه می‌کند یا خیر، همچنین ناشران نیز از ترجمه‌های همزمان بی‌خبرند. شمارگان پایین کتاب و در نتیجه فروش کم از مسایلی است که ناشران را با مشکلاتی مواجه می‌کند و آن‌ها را ترغیب می‌کند به سراغ مترجمان نام و نشان‌دار بروند زیرا ناشران معتقدند ترجمه‌هایی که از سوی مترجم‌های معروف ارایه می‌شوند، فروش و توزیع خوبی دارد. در واقع ناشران برای فروش بیشتر دست به انتشار کتاب‌هایی می‌زنند که فروش بالایی دارند.

میرزاصالح درباره چگونگی برخورد با این مساله گفت: باید مشکل با کمک نویسنده اصلی و عضویت در سازمان جهانی قلم حل شود. در واقع سرچشمه اصلی ترجمه‌های مختلف همین‌جاست. اگر مترجمان در چنین انجمن‌هایی عضو باشد، مستقیم از نویسنده اثر برای ترجمه آن اجازه می‌گیرد و این کار از ترجمه‌های همزمان و بی‌کیفیت جلوگیری می‌کند. 

گردآورنده کتاب «خاطرات سیاسی قوام‌السلطنه» ادامه داد: گاهی نویسنده‌ای در کشور دیگری در حال نوشتن کتابی است و همزمان مترجم نیز به‌دلیل آشنایی و اعتمادی که نویسنده به وی دارد آن را ترجمه می‌کند.

مترجم «فروپاشی قاجار و برآمدن پهلوی» درباره چگونگی عضویت در انجمن جهانی قلم بیان کرد: برای عضویت در این سازمان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید طی نامه‌ای رسمی این درخواست را مطرح کند و نیازی به هیچ مدرک یا پرداخت هزینه‌ای نیست. پس از آن دیگر نویسنده و مترجم به‌صورت مستقیم با یکدیگر در ارتباط خواهند بود و اگر مترجم دیگری بخواهد کتابی را ترجمه کند، کافی است که اجازه‌اش را از نویسنده اثر کسب کند.

میرزاصالح با اشاره به‌دلایل بی‌توجهی به مساله ترجمه در ایران، اظهار کرد: در ایران به چنین مساله‌ای توجه نمی‌شود چرا که شمارگان کتاب‌ها پایین است و مبلغی به نویسنده نمی‌رسد. از سوی دیگر هنگامی‌که مترجمی چند ماه برای ترجمه یک اثر وقت می‌گذارد، دستمزدی به‌دست نمی‌آورد که کفاف زندگی‌اش را بدهد. 

مترجم «خاطرات ارباب کیخسرو شاهرخ» درباره راه حل‌های این مساله گفت: به نظرم بهترین راه حل تشکیل انجمنی برای شناساندن مترجمان به یکدیگر است. همچنین باید کانون نویسندگان دوباره فعال شود و بهترین ترجمه‌ها را انتخاب کنند. کتاب‌ها اوایل انقلاب سه‌هزار نسخه شمارگان داشتند و به‌وسیله تلویزیون برای مخاطبان معرفی می‌شدند. متاسفانه امروز صدا و سیما در این حوزه فعالیت خاصی ندارد.

مترجم «خاطرات سر ریدر ویلیام بولارد» افزود: البته مساله اقتصادی مردم نیز بی‌تاثیر نیست، چاپ، صحافی، ترجمه و انتشار کتاب همگی به هم متصل هستند و باید با هم هماهنگ باشند. متاسفانه مردم نیز با این‌که گفته می‌شود، قدرت خریدشان کم شده اما نخستین چیزی که حذف می‌کنند کتاب است در حالی‌که همچنان به خرید وسایل لوکس و شیک اقدام می‌کنند.

میرزاصالح در پایان سخنانش گفت: یکی از بزرگترین کتاب‌های ادبی در ایران پس از تاریخ بیهقی، «ژیل بلاس» نام دارد اما همین کتاب در طول 6 سال، تنها سه‌هزار و 100 نسخه فروش داشته، در حالی‌که یکی از مهم‌ترین منابع برای دانشجویان رشته ادبیات به‌شمار می‌رود. به نظرم مساله و مشکل ما چیزی فراتر از وجود چند ترجمه از یک کتاب است.

غلامحسین میرزاصالح، نویسنده و مترجم پر کاری است که کتاب‌های بسیاری در حوزه تاریخ ترجمه کرده است. گردآوری کتاب «خاطرات سیاسی احمد آرامش»، «جنبش کلنل محمدتقی‌خان پسیان»، «بحران دمکراسی در مجلس اول»، جلد دوم «اسناد رسمی در روابط سیاسی ایران با انگلیس، روس و عثمانی» و ترجمه کتاب‌هایی چون «فرهنگ رجال قاجار»، «روشنفکران و عالیجنابان خاکستری» و «دیپلماسی و قتل در تهران» برخی از آثار وی به‌شمار می‌روند.