به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: روزشمار استان مرکزی» در دو جلد از سوی مرکز بررسی اسناد تاریخی منتشر شد.

ناشر این اثر در مقدمه کتاب آورده است: «انقلاب اسلامی ایران و دلایل پیروزی آن بدون شناخت همه‌ ابعاد این حرکت عظیم در سراسر کشور میسر نخواهد بود.

استان مرکزی به عنوان محل تولد بنیانگذار انقلاب اسلامی و یکی از استان‌های صنعتی کشور، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ معاصر کشور دارد و بررسی روند شکل‌گیری انقلاب در ‌آن، پژوهشگران را در شناخت جریان انقلاب اسلامی و دلایل موفقیت آن بیشتر آشنا خواهد کرد.

در چارچوب همین نگاه مرکز بررسی اسناد تاریخی در ادامه انتشار مجموعه انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک از مجموعه اسناد موجود در بایگانی ساواک در استان مرکزی استفاده کرد.»

جلد اول این مجموعه شامل اسناد سال‌های 1341 تا اسفند ماه سال 1356 و جلددوم شامل اسناد فروردین سال 1357 تا بهمن همان سال است. این اسناد جریان شکل‌گیری نهضت حضرت امام خمینی(ره) در استان مرکزی و نقش روحانیون و مردم استان را در تداوم آن به خوبی نشان می‌دهد.

اسناد به ترتیب تاریخی مرتب شده و جز اسناد تکراری، تمامی اسناد مربوط به مبارزات در این دوره تاریخی آورده شده است. مواردی که به گویاسازی نیاز داشته‌اند با زندگینامه مختصر رجال و شرح برخی وقایع تاریخی گویا و در ذیل اسناد ذکر شده است. 

در مجموعه دو جلدی «انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: روزشمار استان مرکزی» از هرگونه ویرایش اسناد خودداری شده تا مستندات با بالاترین حد امکان حفظ شود. حتی اسناد به گونه‌ای خوانا در تصاویر آمده و از حروف‌چینی سربرگ‌ها هم خودداری شده است.

در آغاز و انجام بسیاری از اسناد برخی علایم و رمزها وجود دارد که عبارتند از: «نظریه شنبه: به نظریه منبع نفوذی ساواک گفته می‌شد که از طریق مشاهده مستقیم یا از راه‌های دیگر به دست آمده است»، «نظریه یکشنبه: به نظریه رهبر عملیات می‌گفتند که پس از گزارش منبع، آن را تایید یا تحلیل می‌کرد»، «نظریه دوشنبه: نظریه رییس دایره عملیات است»، «نظریه سه‌شنبه: نظریه امنیت داخلی»، «نظریه چهارشنبه: نظریه رییس سازمان و اطلاعات و امنیت منطقه  است» و «نظریه جمعه: نظریه رییس سازمان اطلاعات و امنیت استان است.»

هر یک از مراکز استانی ساواک نیز با علایم رمز مشخص می‌شده، مانند 1ه (ساواک گیلان)، ‌2ه (ساواک مازنداران)، 14 ه (ساواک سمنان)، 21ه (ساواک قم)، 23ه (ساواک قزوین) و...

همچنین به دلیل تقسیمات متعدد استانی در کشور تعدادی از شهر‌ها همچون قم به تدریج از استان مرکزی جدا شده و مستقلا هویت استانی پیدا کرده‌ است. به همین دلیل گردآورندگان مجموعه دو جلدی «انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: روزشمار استان مرکزی» برای پرهیز از آشفتگی ذهنی خوانندگان، ‌در این مجموعه صرفا اسنادی ارایه کرده‌اند که به حوزه‌ امروزی استان مرکزی مربوط می‌شود.

کتاب با مقدمه‌ای آغاز می‌شود که نگاهی جامع به وضعیت استان مرکزی دارد و در‌ عناوین موقعیت جغرافیایی استان مرکزی، جایگاه تاریخی استان مرکزی، ‌استان مرکزی از دوران کهن تا سقوط قاجاریه، استان مرکزی در دوره‌ پهلوی، تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، بازتاب قیام 15 خرداد و تبعید امام(ره) در استان مرکزی،‌ استفاده از مساجد برای سازماندهی مبارزه، نقش وعاظ و روحانیون استان مرکزی در جریان انقلاب اسلامی، جمع‌آوری وجوه شرعیه، مبارزه منفی، ‌تحریم جشن‌ها و مراسم‌ دولتی،‌ تهدید مقامات استان و پخش اعلامیه‌های ضد رژیم، شعار نویسی و تشکیل برخی گروه‌های مقاومت، نقش زنان در جریان انقلاب در استان مرکزی، اعتصابات کارگری و تعطیلی بازار‌ها و نقش خانواده امام خمینی(ره) در جریان انقلاب اسلامی در استان مرکزی دیده می‌شود. 

درباره نقش زنان استان مرکزی در مقابله با رژیم پهلوی در مقدمه کتاب و در صفحه 29 جلد اول و به نقل از یکی از اسناد ساواک آمده است: «ساعت 11 و سی دقیقه روز 25 اردیبهشت 1357 هفت زن چادری در حالی که صورت‌های خود را پوشانیده بودند، ضمن حمل پرچم که روی‌ آن عبارت «ما پیرو قرآنیم» نوشته بود به تظاهرات در یکی از خیابان‌های شهر ساوه مبادرت کردند که زنان مورد بحث توسط مامورین انتظامی دستگیر گردیدند. اطلاعات رسیده بعدی حاکی است که در دنبال زنان مورد بحث حدود 200 نفر دانش‌آموز در حرکت بودند که مامورین انتظامی ابتدا دانش آموزان را متفرق و سپس هفت زن نقابدار را دستگیر کردند.» 

مخاطب بر اساس این اسناد با وضعیت شهر‌های استان مرکزی در طول جریان مبارزه با رژیم پهلوی و نحوه اطلاع‌رسانی بین مبارزان و پخش اعلامیه‌‌ها و عملکرد ساواک در پیگیری حوادث این استان آگاه می‌شود. چنان که در یکی از اسناد ارایه شده به شماره 2306 به تاریخ 24 تیر ماه سال 1342 با عنوان «درباره: برادر [امام] خمینی» آمده است: «طبق اطلاع واصله از خمین اخیرا آقا مرتضی پسندیده برادر [امام] خمینی که به تهران و قم عزیمت نموده بود به خمین مراجعت و شبانه یک برگ اطلاعیه منظوم به نام نهضتی که دنیای اسلام را تکان داد به وسیله ایادی خود در بازار الصاق نموده است. گیرندگان: ساواک اداره دوم، به سابقه مرتضی پسندیده ضمیمه و ارایه گردد، ریاست ساواک تهران جهت اطلاع 42/5/6»

در پانوشت این صفحه از کتاب آمده است: این اعلامیه شامل اشعاری است که توسط شاعر معاصر، مرحوم حجت‌الاسلام محمدحسین بهجتی سر,ده شده است.

در جلد دوم مجموعه دو جلدی «انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: روزشمار استان مرکزی» و یکی از اسناد آمده است: «در شهر اراک تعداد قابل توجهی اعلامیه در زمینه تعطیل عمومی در روز 15 خرداد توزیع گردید و در روز 37/3/15 (1357) حدود 90 درصد مغازه‌‌های بازار، نزدیک به 50 درصد مغازه‌های خیابان‌های این شهر بسته بوده است. نزدیک به 90 درصد مغازه‌های بازار و بیش از 50 درصد مغازه‌های خیابان‌ها در خمین بسته بود.»

جلد‌های اول و دوم مجموعه «انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: روزشمار استان مرکزی» در قطع وزیری و 416 صفحه در جلد اول و 580 صفحه در جلد دوم و هر یک با شمارگان دو هزار نسخه و بهای 100 هزار ریال از سوی مرکز بررسی اسناد تاریخی منتشر شده است.