به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نشست خبري سي‌امين دوره جايزه كتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیستمین دوره جایزه جهانی کتاب سال  با حضور مجید حمیدزاده، دبیر علمی سي‌امين دوره جايزه كتاب سال جمهوری اسلامی ایران و محمدرضا وصفی، دبیر علمی بیستمین دوره جایزه جهانی کتاب سال در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد. 

سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این نشست اظهار کرد: دبیرخانه سي‌امين دوره جايزه كتاب سال جمهوری اسلامی ایران از حدود دو سال پیش ارزیابی آثار مربوط به ترجمه‌های قرآنی را که بعد از انقلاب اسلامی برای نخستین‌بار منتشر شده بودند در دستور کار خود قرار داده است. امسال این دبیرخانه برای نخستین‌بار با هدف ترویج فرهنگ تشیع و قرآن، آثاری که تفاسیر قرآن را دربردارند و بعد از انقلاب اسلامی هم منتشر شده‌اند، ارزیابی کرد.

علی اسماعیلی توضیح داد: جایزه کتاب سال با هدف تشویق همه خادمان نشر مکتوب، اعتلای دانش، فرهنگ دینی و اسلامی، شناسایی و معرفی چهره‌های شاخص فرهنگ مکتوب در حوزه‌های مختلف و همچنین تشویق و ترغیب نویسندگان و خالقان آثار فاخر در حوزه‌های مختلف از سال 1334 هجری شمسی در ایران آغاز به کار کرد.

سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه سخنانش گفت: بعد از سال 1334 همواره این حرکت استمرار پیدا کرد. از آن زمان به بعد در یک مقطع زمانی از تمامی نویسندگان و مترجمان در سه حوزه خواسته می‌شود تا پنج نسخه از آثار خود را به دبیرخانه جايزه كتاب سال جمهوری اسلامی ایران و جایزه جهانی کتاب سال ارسال کنند.

اسماعیلی با بیان این‌که کتاب‌ها همواره بر اساس آیین‌نامه جايزه كتاب سال جمهوری اسلامی ایران و جایزه جهانی کتاب سال داوری می‌شوند اظهار کرد: آن‌چه در آیین‌نامه وجود دارد، بحث انتخاب اثر برگزیده است اما به مرور زمان اثر شایسته تقدیر نیز اضافه شد. همچنین به تدریج با هدف تشویق و ترغیب نویسندگان، حوزه‌ها و موضوعات نیز گسترده شدند.

وی یادآور شد: این جوایز تا سال 1356 عمدتا در رشته‌های علوم و فنون ادبی، علوم انسانی، علوم اجتماعی و تربیتی کودکان و نوجوانان  اهدا می‌شد. از سال 1356 به دلیل این‌که شاهد وقایع و حرکت‌های انقلابی بودیم، برگزاری این جوایز چند سالی به تاخیر افتاد تا این‌که در سال 1361 و پس از انقلاب این موضوع در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح و بر همان اساس در سال 1362 آیین‌نامه‌ای نوشته شد که همواره این آیین‌نامه به روز رسانی می‌شود.

سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه سخنانش گفت: از آن سال به بعد سالانه در دهه فجر شاهد برپایی جایزه کتاب سال در حوزه‌های مختلف هستیم.

اسماعیلی بیان کرد: به دلیل این‌که توانسته باشیم آثار برتر علمی مربوط به دو حوزه تمدنی ایرانی و اسلامی را که چه توسط نویسندگان ایرانی مستقر در خارج از کشور و چه نویسندگان کشورهای مختلف به نگارش درآمده‌اند معرفی کنیم، بحث جایزه جهانی کتاب سال را در دو حوزه ایرانشناسی و اسلام‌شناسی مطرح کردیم. 

وی افزود: حوزه اسلام‌شناسی شامل کلیات، معارف اسلامی، علوم قرآنی، حدیث، رجال، تاریخ، جغرافیای اسلامی و سیاسی کشورهای اسلامی، فقه، اصول، حقوق، کلام، فرق، علوم سیاسی، عرفان، فرهنگ و تمدن اسلامی و همچنین مطالعات اسلامی معاصر است. همچنین حوزه ایرانشناسی نیز کلیات، زبان، زبانشناسی، هنر، مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی، روانشناسی، تاریخ علم، سرگذشت‌نگاری، ادبیات فارسی، تاریخ و جغرافیای گذشته و معاصر را شامل می‌شود.

سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به شیوه داوری‌ها گفت: داوری کتاب‌ها اغلب به این صورت انجام می‌شود که ابتدا دبیر هیات علمی انتخاب می‌شود، بعد یک مجموعه‌ای از فرهیختگان و اندیشمندان به عنوان اعضای هیات علمی پیشنهاد داده می‌شوند و سپس اعضای هیات علمی به حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دو بخش داخلی و خارجی انتخاب می‌شوند.

اسماعیلی عنوان کرد: در نخستین جلسه‌ای که تشکیل می‌شود، هر یک از اعضای هیات علمی به اتفاق در گروه‌های مختلف، هیات‌های داوری را انتخاب می‌کنند. در مرحله نخست سه داور و در مراحل بعدی پنج داور انتخاب می‌‌شوند و پس از انتخاب داوران بررسی کتاب‌ها آغاز می‌شود.

وی با بیان این‌که کتاب‌هایی که امتیاز بالای 90 تا 100 را کسب کنند، کتاب‌های برگزیده‌اند توضیح داد: در مرحله نخست کتاب‌های زیادی به دبیرخانه می‌آیند که در همان مرحله باید ریزش تعداد کتاب‌ها اتفاق بیفتد. گروه‌های مختلف داوری‌، کتاب‌های گروه‌های خود را بررسی می‌کنند و در نهایت کتاب‌ها با سه داور به مرحله دوم داوری‌ها راه می یابند و در مرحله دوم، چهار یا پنج داور آثار را بررسی می‌کنند.

سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان گفت: جایزه کتاب سال جهانی در بخش بین‌المللی اثر شایسته تقدیر ندارد اما در بخش داخلی به دلیل تشویق نویسندگان داخلی، آن دسته از کتاب‌هایی که به مرحله دوم داوری راه پیدا می‌کنند و بین 80 تا 90 امتیاز را می‌آورند نیز به عنوان اثر شایسته تقدیر انتخاب می‌شوند.

سخنان مجید حمیدزاده، دبیر علمی سي‌امين دوره جايزه كتاب سال جمهوری اسلامی ایران و محمدرضا وصفی، دبیر علمی بیستمین دوره جایزه جهانی کتاب سال به زودی از «ایبنا» منتشر می‌شود.