ايبنا - خواندن يك صفحه ازيك كتاب را مي توان چند گونه تعبيركرد؛ چيدن شاخه گلي از يك باغ، چشيدن جرعه اي ازاكسير دانايي، لحظه اي همدلي با اهل دل، استشمام رايحه اي ناب، توصيه يك دوست براي دوستي با دوستي مهربان و...
اختیار دارای مراتب است. یعنی دارای شدت و ضعف است، زیرا اختیار، ناشی از نظارت و تسلط «من» است و نظارت و تسلط «من» نیز در افراد انسانی مختلف است. به طور کلی، بیتوجهی به مراتب نظارت و تسلط «من»، موجب بروز مشکلاتی در مساله جبر و اختیار شده است. اگر ما سه اصل زیر را بپذیریم، پدیده اختیار را نیز خواهیم پذیرفت:
1. نظارت و تسلط «من» بر دو قطب مثبت و منفی کار (پذیرش و خودداری کار).
2. عواملی که انسان را بر آن میدارد تا کاری را انجام دهد. انگیزگی آنها برای همیشه به طور صد در صد نیست تا موجب از میان رفتن نظارت «من» بشنوند. ما در اغلب کارهای ارادی منتظر این نمیشویم که هدف و نتیجه آن کار را به طور صددرصد مثبت و قابل وصول بدانیم، بدین معنی بیش از آنکه ما یقین پیدا کنیم که به نتیجه خواهیم رسید، به کار اقدام میکنیم.
3. ریزش تدریجی اراده و قابلیت گسیخته شدن آن با هر یک از دو عامل بیرونی و درونی.
خلاصه، اختلاف «من» از یک طرف، و اختلاف حالات خود «من»، و اختلاف عواملی که برای «من» انگیزگی پیدا میکند، از طرف دیگر، ما را از اکتشاف یا تشخیص یک قانون کلی به عنوان اصل، جلوگیری میکند. به عبارت دیگر، تعیین محل برای پدیده اختیار در مقدمات کار تقریباً نامفهوم است، زیرا سه اصلی که اختیار انسان بر مبنای آنها شکل میگیرد، برای اشخاص مختلف بوده و از این رو، پدیده اختیار دارای شدت و ضعف است و ممکن است در مقدمات و خودکار جلوه گر شود.
صفحه 41/ کتاب «علامه محمدتقی جعفری»/ به کوشش فرزانه بشردوست/ انتشارات امیرکبیر/ سال 1390/ 65 صفحه/ 1500 تومان
نظر شما