نويسنده در ابتداي كتاب سخن از «نوروز در شيراز» به ميان ميآورد و ميگويد: شيرازيان يكي دو هفته پيش از جشن نوروز به استقبال آن ميروند؛ رفت و روب و خانه تكاني از جمله كارهايي است كه انجام ميشود و نيز پختن نان شيرين. فقيري طرز پختن نان نوروزي را شرح ميدهد و از «سمني» شيرازيها و طرز تهيه آن و نيز «سبز كردن سبزه» ياد ميكند. از ديگر مطالب خواندني، كارهاي درويشان دوره گرد در روزهاي نوروز است.
بازار گرم و پر رونق كسبه در اين كتاب، به آن جا ميرسد كه «در شيراز چه چيزهايي در خوان نوروزي ميگذارند؟». باورهاي مردم شيراز درباره نوروز نيز نوشتهاي خواندني است كه در ادامه آورده شده است. مثلا شيرازيها هنگام تحويل سال سكهاي در دست ميگيرند و باور دارند كه با اين كار تا پايان سال دستشان بي پول نميماند؛ يا معتقدند كه هر كس در اين روز گل درخت بچيند و سال ديگر زير همان درخت بريزد، به مرادش ميرسد. يك روايت خواندني و قصه گونه از شيرازيها درباره عمو نوروز نيز به دنبال آن آمده است.
فقيري روايتهاي گوناگون شهرهاي فارس را گردآوري ميكند و خواننده را با مراسم و آييني آشنا ميسازد كه در گوشه گوشه استان فارس متداول است. روايتي از حسن رنجبر درباره نوروز در ايزد خواست آباده، يك نمونه از آن است و قصهاي شيرين دارد. مثلا مردم آنجا روز شنبه اول سال راه به بيرون آبادي ميروند و بدان «شنبه بدر» ميگويند و باورشان چنين است كه اگر شنبه اول سال را بيرون نروند، تا آخر سال ديگر به آنها خوش نميگذرد.
در بخشي از اين كتاب آورده شده كه شيرازيها تخم مرغي را روي آينه سفره هفت سين قرار ميدهند و اعتقاد دارند كه به مجرد سال تحويل، تخم مرغ روي آينه حركت ميكند يا در گذشتهها رسم بود كه مردم پيش از نوروز حجامت ميكردند و ميگفتند كه در سال نو بايد خون نو در بدن باشد يا در ايزد خواست چراغ نفتي را در شب سال نو خاموش نميكردند تا زماني كه نفت چراغ تمام و خاموش شود.
مردم نيريز نيز مراقباند كه در شب نوروز ظروف را نشكنند؛ چون باور دارند كه با اين كار تا پايان سال ضرر و زيان ميبينند يا باز هنگام تحويل سال، بزرگتر خانواده در حالي كه شمعي روشن در دست دارد، وارد خانه ميشود و باور دارند كه بدين ترتيب مرد روشني را به خانه ميآورد. اينها تنها گوشهاي از روايتهايي اند كه درباره نوروز در فارس وجود دارند و در كتاب فقيري ميتوان يافت. نكتههاي فراوان ديگري هم هست كه خواننده ميتواند آنها را در لابهلاي مطالب كتاب بيابد.
كتاب «آداب و رسوم نوروزي در فارس» را بنياد فارسشناسي با همكاري انتشارات تخت جمشيد، با شمارگان هزار نسخه و بهاي 3500 تومان در دسترس علاقهمندان به فرهنگ عامه قرار داده است.
نظر شما