«عباس جهانگيريان» در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، درباره نوشتن از جنگ براي كودكان و نوجوانان گفت: زماني كه جنگ بر فضاي كشور حاكم است، تأثيرات منفي فضا، خودبه‌خود به بچه‌ها منتقل مي‌شود؛ چون واژه «جنگ» در ذات خود خشونت دارد. بزرگ‌ترها تمايلي ندارند كه بچه‌ها درگير چنين موضوعات خشني شوند؛ اما راهي نيز براي دور نگاه داشتن بچه‌ها از اين خشونت ندارند.
نويسنده «ترکه انار» افزود: در حقيقت، جنگ را عراق بر ايران تحميل كرد و بزرگ‌ترها هم جنگ و تمام پيامدهاي آن را به بچه‌ها تحميل كردند. وقتي بمب و موشك به شهري مي‌خورد، زماني كه پدر خانواده‌اي شهيد مي‌شود، همه آدم‌ها به صورت يكسان با اين پديده روبه‌رو مي‌شوند؛ آدم‌بزرگ‌ها بيشتر آن‌را درك مي‌كنند و مقاومت‌شان در برابر آن بيشتر است ولي بچه‌ها قدرت تجزيه و تحليل پديده‌هاي اين‌چنيني را ندارند و احساس خطر مي‌كنند و از جنگ آسيب مي‌بينند.
او با تأكيد بر نقش سازنده ادبيات در كاهش تأثيرات منفي جنگ بر كودكان، در اين‌باره توضيح داد: ادبيات مي‌تواند آستانه تحمل بچه‌ها را در برابر جنگ بالا ببرد و فضاي خشن حاصل از جنگ را تلطيف كند. وقتي در كشوري جنگ به‌وجود مي‌آيد، آن هم جنگي كه 8 سال به طول مي‌انجامد، بچه‌هايي كه دوران كودكي و نوجواني‌شان را در زمان جنگ گذرانده‌اند و حتي بچه‌هايي كه پس از پايان جنگ به دنيا آمده‌اند خشونت آن را حس مي‌كنند؛ چون خشونت و عوارض جنگ تا دوران بازسازي خرابي‌هاي فيزيكي و اجتماعي هم ادامه مي‌يابد و ممكن است تا 50 سال بعد از جنگ هم ادامه داشته باشد.
«جهانگيريان» درباره اختصاصات ادبيات «پايداري» و ادبيات «زمان جنگ» گفت: در گفت‌وگوهاي بزرگ‌ترها صحبت از جنگ است و به همين خاطر يكي از پرسش‌هاي بچه‌ها هم به جنگ اختصاص پيدا مي‌كند. ادبيات پايداري تاريخ مصرف خاصي ندارد و مخصوص كشور ما نيست. پس از جنگ جهاني دوم، نوشتن آثار ادبي با موضوع جنگ در اروپا آغاز شد و همچنان ادامه دارد. اين در حالي است كه كساني كه در زمان جنگ جهاني دوم كودك بودند، در حال حاضر سالخورده‌اند. ادبيات پايداري در همه جاي جهان پس از پايان جنگ‌ها به‌وجود آمده است. ادبيات زمان جنگ تهييجي و شتاب‌زده است؛ اما ادبياتي كه پس از پايان جنگ شكل مي‌گيرد نگاه واقع‌بینانه‌تر و عادلانه‌تری به جنگ دارد. نويسندگان بعد از جنگ با فاصله و بي‌طرفانه به آن نگاه مي‌كنند.
نويسنده «قصه هامون و دريا» معتقد است نوشتن از جنگ براي كودكان و نوجوانان، زماني مي‌تواند موثر باشد كه جنبه‌هاي خشونت‌آميز آن را براي كودكان بازگو نكنيم. او در اين‌باره توضيح داد: من با كودكان و نوجوانان زيادي برخورد دارم و مي‌دانم اگر به نوجواني كتابي بدهيم و مستقيماً به او بگوييم كه موضوع اين اثر جنگ است، آن را نمي‌خواند. يكي از موسسات تحقيقاتي، به‌تازگي ميزان علاقه‌مندي نوجوانان به ژانرهاي مختلف ادبي را طبقه‌بندي كرده است. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد كه نوجوانان به ترتيب داستان‌هاي علمي- تخيلي، طنز، عاشقانه، حادثه‌اي و ترسناک را دوست دارند. به همين دليل حتي اگر نویسنده‌ای بخواهد براي آنان از جنگ و عواقب آن بنويسد بهتر است شيوه‌اي زيرپوستي را براي اين كار انتخاب کند.
«جهانگيريان» معتقد است، بهترين آثار در ادبيات پايداري، آثاري هستند كه برآمده از دل نويسنده باشد. وي مي‌گويد: نويسنده نبايد آگاهانه به جنگ فكر كند و درباره بنويسد؛ بلكه بايد چيزي در دلش بجوشد و به يك اثر هنري تبديل شود. آثار سفارشي معمولاً كتاب‌هاي خوبي از كار در نمي‌آيند. متاسفانه يكي از ضعف‌هاي ادبيات پايداري در كشورمان اين است كه بعد از پايان جنگ، نهادهاي بسياري نگارش كتاب‌هايي در اين حوزه را به نويسندگان سفارش دادند در حالي‌كه کسانی بايد از جنگ بنويسند كه يا در آن شركت داشته‌اند يا تحت تأثير آن قرار گرفته‌اند و جنگ و صلح برخی از دغدغه‌های فکری آنان است. طبیعتاً این آثار از ارزش هنری بیشتری برخوردارند.
چهارشنبه ۶ مهر ۱۳۹۰ - ۱۳:۰۵
نظر شما