دوشنبه ۲۴ خرداد ۱۳۸۹ - ۱۷:۴۴
امام باقر(ع) آفتاب عالم‌تاب دانش

نويسنده و پژوهشگر حوزه دين در آستانه روز ميلاد امام محمدباقر(ع) با اشاره به كتابي كه در اين زمينه به رشته تحرير در آورده است از اين امام همام به عنوان بنيان‌گذار مكتب جعفري و از مشوقان حوزه تاليف و نگارش احاديث براي ضبط و نگهداري آنها در طول تاريخ ياد كرد._

حجت‌الاسلام ابوالفضل هادي‌منش در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، با اشاره به اين كه تاريخ اسلام، تاريخي پر فراز و نشيبي است، اظهار داشت: از جمله مهم‌ترين عوامل آن، تنگناها و چالش‌هايي‌اند كه پيوسته حكمرانان جور، جامعه را با آن روبرو مي‌كردند. اين معضلات كه اغلب در حوزه دين و فرهنگ بودند، سبب مي‌شدند، پيشوايان اسلام با سلاحي متناسب با اوضاع حاكم، از سنگر دين محافظت كنند. 

نويسنده كتاب «آفاق انديشه؛ پژوهشي تحليلي در زندگي امام باقر(ع)» افزود: در چنين شرايطي بزرگان دين با در نظر داشتن شرايط و احاطه كامل به آن، رسالت سنگين راهبري جامعه مسلمانان را در بحراني‌ترين شرايط به انجام مي‌رسانند. در ميان راهبرد امام باقر(ع)، تربيت شاگردان و نيروهاي مستعد و متهعد در گستره دين بود. 

وي بيان داشت: امام باقر(ع) در دوره‌اي امامت خويش را آغاز كردند كه جامعه اسلامي در وضعيت فرهنگي نابه‌ساماني به سر مي‌برد. در اين دوره روشن‌سازي افكار عمومي دانشمندان اسلامي به ويژه خردورزان شيعه، بسيار با اهميت بود. با ظهور امام باقر(ع)، گام مهم و موثري در راستاي تبيين آراء شيعه برداشته شد و جنبش تحسين برانگيزي در ميان دانشمندان شيعي پديد آمد.
 
نويسنده ديني منزوي‌سازي افكار آلوده‌ يهود و سيطره‌ نظريات فرقه‌ مرجئه، جيريه، قدريه، غلات و... را در كنار احياي فكري شيعه از اقدامات امام پنجم خواند و يادآور شد: بيشترين حديث در ميان جوامع حديثي شيعه، از آن امام همام و فرزند خردمندشان امام صادق(ع) است، اين موضوع بزرگترين گواه در برجستگي شخصيت علمي ايشان به شمار مي‌رود.
 
نويسنده حوزه دين گفت: بسياري از دانشمندان بزرگ اسلامي، درباره‌ جايگاه علمي امام باقر(ع)، جمله‌هاي بسيار زيبايي بيان كرده‌اند كه همچنان تاريخ، آن را در خاطر خود نگهداري مي‌كند. دانشمندان بسياري نظير «ابن مبارك»، «زهري»، «اوزاعي»، «مالك»، «شافعي»، «زياد بن منذر نهدي» و... درباره برجستگي علمي ايشان سخن گفته‌اند.

اين پژوهشگر درباره تحولاتي كه در زمينه نگارش احاديث و گسترش مكتوبات در زمان امامت امام باقر(ع) رخ داد، بيان داشت: دامنه‌ گسترده‌ روايات امام در زمينه‌هاي گوناگون علمي، انديشوران اهل‌سنت و محدثين آنان را بر آن داشت از ايشان روايت و سخنان آن بزرگوار را درج و نقل كنند كه از جمله‌ آنها «ابوحنيفه» را مي‌توان نام برد. 

نويسنده كتاب «مشکات هدایت؛ پژوهشی در زندگانی امام هادی(ع)» درباره تأسيس دانشگاه بزرگ جعفري در زمان پنجمين پيشواي شيعيان توضيح داد: امام باقر(ع) در دوران امامتشان با وجود شرايط نامساعدي كه بر عرصه‌ فرهنگ اسلامي سايه افكنده بود، نهضتي بزرگ را در زمينه‌ علم و پيشرفت‌هاي آن طراحي كردند. تا جايي كه اين جنبش دامنه‌دار به بنيان‌گذاري و تأسيس دانشگاه بزرگ و برجسته اسلامي انجاميد كه پويايي و عظمت آن در دوران امام صادق(ع) به اوج خود رسيد. 

وي ادامه داد: امام با برقراري حوزه‌ درس با كج‌انديشي‌ها، زدودن چالش‌هاي علمي، تحكيم مباني معارف و اصول ناب اسلامي با تكيه بر آيات رهنمون‌گر قرآن مبارزه، تمام ابواب فقهي و اعتقادي را از ديدگاه قرآن بررسي كردند و به پرورش دانشمندان و فرهيختگان عصر خويش و جنبش بزرگ علمي كمر همت بستند؛ به گونه‌اي كه دانشمندي نظير «جابربن يزيد جعفي» هرگاه مي‌خواست سخني در باب علم به ميان آورد‌ ـ با آن توشه‌اي كه از دانش داشت ـ مي‌گفت؛ «جانشين خدا و ميراث‌دار دانش پيامبران محمدبن علي(ع) برايم اين‌گونه گفت» و به دليل ناچيز ديدن موقعيت علمي خود در برابر جايگاه امام، از خود نظري به ميان نمي‌آورد. 

نويسنده ديني درباره وضعيت شيعيان و آثار آنها در زمان امام باقر(ع) عنوان داشت: در آن روزگار، بسياري از شيعيان به مراتب عالي تشيع دست نيافته بودند و دسته‌اي از آنان در كنار استفاده از احاديث اهل سنت، علاقه‌ زيادي به فراگيري و بهره‌مندي از دانش امام نيز نشان مي‌دادند. آن‌گونه كه از كتاب‌هاي رجالي فهميده مي‌شود، نام بسياري از اشخاصي كه رابطه‌ تنگاتنگي با امام داشته‌اند، جزو اصحاب ايشان نيستند. همين موضوع مي‌توانست تا اندازه‌اي انديشه شيعه را سست كند؛ چه بسا امكان اختلاط آموزه‌هاي ديگري با آن قسمت از معارفي كه آنان از امام مي‌آموختند، وجود داشت. 

حجت‌الاسلام هادي‌منش تصريح كرد: امام باقر(ع) نيز مانند ساير امامان شيعه، براي تحكيم پايه‌هاي انديشه تشيع بسيار كوشيدند و امامت شيعه را به خوبي براي همگان معرفي كردند. اين بزرگوار با تكيه بر قرآن، رهبري شيعه و تقويت مباني پيروي از آن را معرفي مي‌كردند و مي‌كوشيدند امامت را نيز مانند نبوت، امري الهي و مبتني بر قرآن تبيين كنند. بازتاب ديدگاه امام درباره رهبري شيعه بر احاديث نبوي كه بر شباهت و قرابت ميان پيامبر(ص) و اميرالمؤمنين(ع) تأكيد دارد، در بحث‌هاي كلامي ايشان انعكاس يافته است. ايشان با بيان اين كه امام، داراي صفاتي ذاتي مانند عصمت و علم است، در نظر داشتند رويكرد جدّي‌تري به موضوع امامت داشته باشند. 

وي تربيت دانشمندان برجسته‌اي در رشته‌هاي گوناگون معارف نظير فقه، حديث، تفسير و ساير شاخه‌هاي علوم اسلامي را از ديگر اقدامات امام باقر(ع) برشمرد و اظهار داشت: امام با درايت و هوشياري تمام توانستند شكافي را كه در گذر سال‌هاي متمادي ميان قرآن و عترت در باورهاي ديني بخش عظيمي از مردم پديد آمده بود، از ميان بردارند. پيش از دوران امامت امام باقر(ع)، خفقان سياسي به اندازه‌اي بود كه در برخي از ادوار انتقال آموزه‌هاي ناب اسلامي تنها از طريق دعا و نيايش يا در قالب آموزش‌هاي ديني به چند پيشكار و خدمتگزار كه با امام حشر و نشر داشتند، صورت مي‌گرفت. 

نويسنده كتاب «چشم در چشم فرات» با اشاره به شاگردان بزرگي كه امام باقر(ع) به تربيت آنها پرداختند و تاثيراتي كه هريك از آنها در دنياي آثار و مكتوبات شيعه داشتند، اظهار كرد: «محمدبن مسلم ثقفي» از بزرگان و راويان احاديث ائمه(ع) بود و احاديث بسياري از امام باقر(ع) روايت كرد كه در كتاب‌هاي معتبر حديثي وجود دارند. از ديگر شاگردان اين بزرگوار مي‌توان ليث بن البَختَريّ مرادي (ابوبصير) و بُريد بن معاويه عجلي را نام برد.

وي همچنين ياد آور شد: در كتاب‌ها و آثار متعددي درباره فضايل، دوران حكومت، تدابير و امامت امام باقر(ع) مطالبي وجود دارد كه از ميان منابع اصيل و كهن اين حوزه مي‌توان به كتاب‌هاي ابن شهر آشوب مازندراني، بحارالانوار، اعيان الشيعة، الارشاد، كشف الغمة، مناقب آل ابي‌طالب، اعيان الشيعة، وسائل الشيعة، اصول كافي، اختيار معرفة الرجال، المفيد من معجم رجال الحديث، اختيار معرفة الرجال، الإختصاص، رجال النجاشي، رجال الطوسي، قاموس الرجال و تذكرات الذهب في اخبار من ذهب، اشاره داشت.

نخستين روز رجب، مصادف با 24 خرداد ماه، سالروز ولادت امام محمدباقر(ع)، پنجمين پيشواي شيعيان و پايه‌گذار مكتب جعفري است.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها