شعر پروین متاثر از اندیشه عصر روشنگری و پیرو قواعد مکتب نئوکلاسیک است

علی ضیاءالدینی دشتخاکی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به بیان رابطه پروین و ادبیات غرب پرداخت و عنوان کرد: پروین اعتصامی از شاعران عصر رضاشاهی بود که در کنار نیما، رشید یاسمی، صورتگر، شهریار، رعدی آذرخشی و مسعود فرزاد وارد صحنه شعر فارسی شد. این گروه به تعبیر شفیعی کدکنی کوشش آگاهانه‌ای برای بروز نوعی تجدد در شعر فارسی بروز دادند و از این میانه، روایت پروین تفاوت داشت. وی در کنار پدری روشنفکر، نویسنده و مترجم بالید، شعرش از گروه برگزیدگان عبور کرد و به توده‌های مردم رسید.

عضو پژوهشکده فرهنگ اسلام و ایران با بیان اینکه پروین از دو مسیر با ادبیات غرب آشنا و از آن متاثر شد، افزود: دانش و ترجمه‌های پدرش، یوسف اعتصامی و تحصیل در مدرسه آمریکایی دختران ایران در آشنایی پروین با ادبیات غرب موثر بوده است. «تیره‌بختان» ویکتورهوگو، «خدعه و عشق» از فریدریش شیللر و «سفینه غواصه» ژول ورن از ترجمه‌های یوسف اعتصامی است.

وی با بیان اینکه پروین نخستین شعر خود را با به نظم کشیدن ترجمه یک شعر فرانسوی به شیوه انوری سرود، گفت: اعتصام‌الملک، پدر پروین، در انتخاب قطعات منثور بسیار زیبا معروف بود و از کتاب‌های ادبی، ترکی، فرنگی و غربی، مضامین، نکات و افکار بسیار لطف به دست می‌آورده و پروین را به سرودن آن مضامین وامی‌داشته است.

این پروین‌شناس با تاکید بر اینکه تاثیرپذیری پروین در اشعار «ای‌گربه»، «ای مرغک»، «یاد یاران»، قطعه«بلبل و مور» و شعر «جولای خدا» از بزرگان ادبیات اروپا آشکار است، توضیح داد: شعر یاد یاران، اقتباسی از قطعه «به یک مومیایی مصر» از هورا اشمیت شاعر معروف انگلیسی و همچنین قطعه بلبل و مور پروین، تصرفی از «زنجره و مور» لامارتین است. شعر جولای خدا نیز اقتباسی از مقاله«عزم و نشاط عنکبوت» اثر آرتور بریزبان است. علاوه بر این پروین با اقتباس از بینوایان ویکتور هوگو، اشعار تیره‌بخت و بیچاره طفل و با اثرپذیری از شعر قطرات سه‌گانه تریللو، شاعر ایتالیایی، مناظره و قطره اشک را سرود. شعر نغمه رفوگر پروین هم در تصویرگری شعری از ترجمه پدرش از شعر نغمه پیراهن بهره برده است.

وی با تاکید بر اینکه پروین در فضای کلی شعرش رگه‌هایی کم‌رمق از ناتورالیسم و رمانتیسم اجتماعی را نشان داده، گفت: پروین او در گذر از سنت به تجدد به قالب پلی‌فونیک مناظره روی آورده که این خود معنادار است. در فضای غالب شعری پروین با ادله فراوان می‌توان گفت که شعر پروین متاثر از اندیشه عصر روشنگری دراروپاست و از قواعد مکتب نئوکلاسیک پیروی می‌کند؛ زیرا در کنار توجه به گذشته به استقبال مضامین نو می‌رود، رویه غالب آن اخلاق‌گرایی و بهره‌گیری از درون‌مایه‌های فلسفی واخلاقی است، خردگراست و منطق را برای غلبه بر نابسامانی‌های اجتماعی به کار می‌گیرد و تقلید از طبیعت در آن دیده می‌شود. بررسی تطبیقی شعر پروین و کلاسیک‌هایی چون پوپ، درایدن و جان لاک نشان می‌دهد که پروین با این شاعران نئوکلاسیک مضامین مشترکی دارد.