به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) محمد فیروزی: امروز سالروز یکی از عملیات‌های غرور‌آفرین در تاریخ جنگ تحمیلی است؛ عملیات بیت المقدس که طی یک بازه زمانی سه هفته‌ای از روز 10 اردیبهشت سال 1361 شروع شد و به کمک نیروهای ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروهای داوطلب مردمی در سوم خرداد همان سال منجر به فتح خرمشهر شد و امروز چهلمین سالروز این عملیات بزرگ است.
 
آمارهای رسمی نشان می‌دهد قریب به 130 هزار نفر نیروهای رزمنده در این عملیات بزرگ شرکت داشتند و حاصل آن بیرون راندن دشمن متجاوز بعثی از خرمشهری بود که به دست نیروهای نظامی صدام حسین به خونین شهر مبدل شده بود.
 
بنابر اطلاعات سایت خانه کتاب با کلید واژه «عملیات بیت المقدس» بالغ بر 40 عنوان کتاب معرفی می‌شود که از بین آنها شش جلد تاکنون به چاپ دوم رسیده‌اند. این گزارش به بعضی از کتاب‌های تجدید چاپ شده و همچنین آثار مهم درباره عملیات مذکور می‌پردازد.

 
تحلیل عملیات بیت المقدس
کتاب حاضر گزارش تحلیلی است از عملیات بیت المقدس که از دهم اردیبهشت ۱۳۶۱ به مدت ۲۶ روز در جنوب غربی اهواز صورت گرفت و منجر به آزادسازی خرمشهر و بخش وسیعی از مناطق اشغالی گردید و نیروهای بعثی تا کرانه اروند رود به عقب رانده شد.
 
این اثر به قلم نصرت الله وزیری در نشر دافوس منتشر شده و در سه فصل سازمان یافته است. در فصل اول، طرح ریزی، تهیه مقدمات و آمادگی وگزارش روزانه اجرا و هدایت عملیات تشریح شده و سرانجام خلاصه دستاوردهای نظامی این عملیات بازگو شده است. در فصل دوم، عملیات یاد شده از دیدگاه اصول جنگ بررسی و تحلیل شده است. در این فصل از هدف، آفند، تمرکز، صرفه‌جویی در قوا، تامین، مانور، وحدت فرماندهی، غافلگیری، و سادگی در عملیات سخن می‌رود. فصل سوم به تحلیل عملیات بیت المقدس از دیدگاه توان رزمی اختصاص دارد که طی آن نحوه کاربرد عوامل فیزیکی و غیر فیزیکی توان رزمی و نحوه کاربرد عوامل موثر در افزایش یا کاهش توان رزمی بررسی شده است.
 

عملیات بیت المقدس، آزادسازی خرمشهر
کتاب «عملیات بیت المقدس، آزادسازی خرمشهر (طراحی، اجرا، نتایج، بازتاب‌ها، واکنش‌ها)» یکی از کتاب‌های مهم است که از سوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران منتشر شده است. این کتاب اولین بار در سال 1384 منتشر شد و با وجود حجم کم کتاب (62 صفحه) تصویری کلی از عملیات مذکور را به روایت کارشناسان مرکز مطالعات مذکور در سپاه به مخاطب عرضه می‌کند.
 

عملیات بیت المقدس و آزادسازی خرمشهر
این کتاب هم که نام مشابهی با اثر قبلی دارد توسط مسعود بختیاری توسط انتشارات ایران سبز منتشر شده است. این کتاب 450 صفحه‌ای هم به شرح عملیات بیت المقدس می‌پردازد.
در بخش اول، ذیل عنوان "طرح‌ریزی عملیات "به ویژگی‌های منطقه، انتخاب راه کار، هدف‌های اساسی عملیات، تعداد و وضعیت نیروهای خودی و مانور آمادگی اشاره می‌شود .بخش دوم به مطالبی در باب پشتیبانی رزمی، پشتیبانی خدمات رزمی و نحوه فرماندهی بر نیروها اختصاص می‌یابد .در بخش سوم تحلیلی از وضعیت نیروهای دشمن فراهم می‌آید .موضوع بخش چهارم چگونگی آمادگی برای اجرای عملیات از جمله جا به جایی یگان‌ها، تکمیل شناسایی منطقه، تدارکات عبور از رودخانه است.
 
در بخش پنجم گزارش کامل چگونگی اجرا و هدایت نبرد بیت‌المقدس به صورت روزانه ـ از روز ۹/۲/ ۱۳۶۱تا ۱/۳/ ۱۳۶۱ـ درج می‌گردد .در صفحات پایانی این مطالب به چشم می‌خورد :حوادث پس از فتح خرمشهر، پیام امام (ره) به مناسبت این پیروزی، بررسی عملیات از دیدگاه اصول جنگ، سخنان صدام از رادیو و تلویزیون عراق، اسناد ارتش عراق، نقشه‌ها، عکس‌های رنگی و فهرست راهنما .
 

عقیق: تحلیل عملیات بیت المقدس از نگاه فرماندهان
کتاب «عقیق: تحلیل عملیات بیت المقدس از نگاه فرماندهان» توسط محمد مهدی بهداروند و احمد سوداگر به رشته تحریر درآمده است. این مجموعه مشتمل بر سخنان و تحلیل‌های گروهی از مسئولان کشور و فرماندهان عالی رتبه ارتش و سپاه درباره آزادسازی خرمشهر است. همچنین چگونگی، اهمیت و دستاوردهای عملیات بیت‌المقدس که به آزادی خرمشهر منجر شد در این کتاب مورد بحث قرار گرفته است. این کتاب 160 صفحه‌ای توسط انتشارات صبح میثاق در سال 1382 منتشر شد.

 
یک لقمه آسفالت
کتاب «یک لقمه آسفالت» مشتمل بر ناگفته‌هایی از مرحله چهارم عملیات بیت المقدس و در نهایت آزادسازی خرمشهر است. این کتاب توسط محمد خسروی راد و غلامرضا قائنی ثانی توسط انتشارات ملک اعظم در 152 صفحه منتشر شده است.
 
در این کتاب، به بیان برخی خاطرات فتح خرمشهر پرداخته شده است. کتاب حاضر، با هدف ادای دین به شهدای دوران دفاع مقدس و آشنا نمودن نسل جوان با برخی زوایای جنگ تحمیلی تدوین گردیده است. نویسنده در این نوشتار می‌کوشد، گوشه‌هایی از خاطرات خویش از مرحلة چهارم عملیات بیت‌المقدس که منجر به آزادی خرمشهر گردید را در اختیار مخاطب قرار دهد.
 
 
سیزده در هفت
کتاب «سیزده در هفت» به خاطرات محمود نجیمی از عملیات فتح المبین و بیت المقدس می‌پردازد. این کتاب توسط خود محمود نجیمی و مژگان علیزاده به رشته تحریر درآمده و انتشارات سوره مهر آن را در 420 صفحه روانه بازار نشر کرده است.
 
کتاب حاضر، جلد اول از اين مجموعه و شامل خاطرات «محمود نجيمي» از عمليات فتح‌المبين و بيت‌المقدس است. اين کتاب در پنج فصل خلاصه مي‌شود که عناوين فصل‌هاي آن‌ها به ترتيب عبارت‌اند از: دوران کودکي، اعزام به جبهه شوش دانيال، شروع عمليات فتح‌المبين،‌ آموزش زرهي و آمادگي براي عمليات بيت‌المقدس و شرکت در عمليات بيت‌المقدس.

 
پرنده‌های آهنین بال و عملیات بیت المقدس
کتاب «پرنده‌های آهنین بال و عملیات بیت المقدس» یکی دیگر از آثار مرتبط با عملیات بیت المقدس است. این کتاب به قلم مشترک حمید حسن پور، حسن نوروزی، مرتضی غفاری، احمد مهدی جمالی و سامان آزاد است. کتاب در سال 1399 توسط نشر دافوس در 165 صفحه منتشر شد.
 
این کتاب، مستندی است از تاریخ شفاهی نیروهای هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران که حاصل آن بیانگر رشادت‌های کارکنان این یگان در دوران دفاع مقدس و به طور خاص عملیات بیت‌المقدس است.
 

عملیات بیت المقدس، قرارگاه قدس
کتاب «عملیات بیت المقدس، قرارگاه قدس» توسط نشر ایران سبز منتشر شده و کتاب حاصل کار مشتری الهه آموزگار و محسن شاهان است. در این کتاب 352 صفحه‌ای يکي از سري مستند با استفاده از خاطرات نويسنده و تني چند از فرماندهان و پرونده‌هاي موجود در آرشيو معارف جنگ، جهت استفاده استادان، دانش‌پژوهان و دانشجويان دانشکده‌هاي عالي نظامي و ساير استفاده‌کنندگان تهيه و تدوين شده است. در اين کتاب سعي بر اين بوده که مطالب کتاب با بي‌نظري کامل تهيه و نقاط ضعف و برجسته عمليات کاملاً روشن شود، تا براي استفاده‌کنندگان قابل بهره‌برداري و آموزنده باشد.

 
نبرد غرب کارون
کتاب «نبرد غرب کارون» خاطرات خود نوشت علی صنعی از عملیات الی بیت المقدس است. این کتاب در سال 1396 در 312 صفحه توسط انتشارات تقدیر منتشر شد.
 
کتاب حاضر، گوشه‌اي است از وقايع جنگ تحميلي به قلم نويسنده که خود به‌عنوان بي‌سيم‌چي در گردان ميثم از لشگر محمد رسول‌الله در عمليات الي بيت‌المقدس حضور داشته و از ابتدا تا انتهاي آن به‌صورت لحظه‌به‌لحظه براي نسل‌هاي آينده به يادگار گذاشته است. عمليات بيت‌المقدس شايد بزرگ‌ترين عمليات سال‌هاي آغاز جنگ بود که منجر به آزادي خرمشهر شد.

 
اطلس نبرد بیت المقدس
کتاب «اطلس نبرد بیت المقدس» اثری است که نوشتار آن کار مشترک امیر حسین کیهان پناه، مریم حقانی منتظری، زینب محمد خانی و محسن رشید است. کتاب توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در سال 1397 در 254 صفحه منتشر شد.
 
کتاب علاوه بر پیشگفتار شامل 9 فصل اصلی است که به ترتیب عبارتند از ویژگی‌های جغرافیایی منطقه، پیش نبردهای منطقه عملیاتی، جایگاه راهبردی نبرد بیت المقدس، در آستانه نبردی بزرگ، دور یکم نبرد بیت المقدس، دور دوم نبرد بیت المقدس، دور سوم نبرد بیت المقدس، دور چهارم نبرد بیت المقدس و دستاوردهای نبرد بیت المقدس.

 
دفاع از خرمشهر
کتاب «دفاع از خرمشهر» شامل سه گفتار از 34 روز دفاع و مقاومت در خرمشهر است. این کتاب را قاسم کریمی نوشته و انتشارات ایران سبز آن را در 200 صفحه منتشر کرده است. این کتاب شامل سه فصل اصلی است. خاطرات سرهنگ ابوالحسن ایزدجو و عبدالحسین مرشدی از کارمندان نظامی از دفاع و سقوط خرمشهر بخش‌های اصلی از این کتاب را شامل می‌شوند.

 
عزل
کتاب «عزل: واکاوی تاثیر عزل ابوالحسن بنی صدر بر آزادی خرمشهر» یکی از کتاب‌هایی است که موضوع عملیات بیت المقدس را با نگاهی به اتفاقات و حوادث سیاسی داخلی آن مقطع دنبال می‌کند.
 
این کتاب به قلم سید امیر حسین میر احمدی شریعتی توسط انتشارات علم استادان در 196 صفحه منتشر شده است. کتاب شامل 5 فصل است در فصل اول چهارچوبی مفهومی از جنگ و انواع آن به مخاطب معرفی شده است. در فصل دوم کتاب زندگی و زمانه بنی صدر از نگاه نویسنده و تدوین‌گر اثر آورده شده و چگونگی فرماندهی کل او بر نیروهای مسلح تشریح شده است در فصل سوم موضوع مدیریت بنی صدر و عزل وی از ریاست جمهوری تشریح شده است و در فصل چهارم نویسنده به طور خاص به سراغ تاثیر عزل بنی صدر بر آزادسازی خرمشهر پرداخته و در نهایت در آخرین فصل نویسنده با استفاده از یافته‌هایش در تدوین این کتاب نتیجه گیری کرده است.

 
آزادسازی خرمشهر: پایان رویای تجزیه ایران
کتاب «آزادسازی خرمشهر:‌ پایان رویای تجزیه ایران» به مجموعه حوادثی می‌پردازد که مرتبط با عملیات بیت المقدس بودند و رویدادهای سیاسی دیگر که تاریخ آن به اول اردیبهشت تا 31 خرداد سال 1361 مربوط هستند.
 
این کتاب توسط مجموعه‌ای اصحاب قلم و محققان همچون حمیدرضا فراهانی، مجید مختاری، باقر صبوری، لیلا ساعی منش، ابوالقاسم حبیبی، هانیه مرشدی و مهدی انصاری به رشته تحریر درآمده است و کتاب توسط انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در 1 هزار و 164 صفحه در سال 1397 منتشر شده است. گفتنی است که این اثر این کتاب نوزدهمین کتاب از مجموعه «روزشمار جنگ ایران و عراق» هم هست.


مدافعان خونین شهر
کتاب «مدافعان خونین شهر (یادنامه تعدادی از شهدای عملیات بیت المقدس شهرستان الیگودرز)» یکی دیگر از کتاب‌های تجدید چاپ شده درباره عملیات بیت المقدس است که با تصویری خاطره‌انگیز از فتح خرمشهر و حضور رزمندگان ایرانی در مسجد جامع این شهر بر جلد آن مخاطب را به آن دوران می‌برد.
این کتاب توسط بنیاد سعادتی به رشته تحریر درآمده و انتشارات پیام ایثار آن را منتشر کرده است. کتاب حاضر در ادامه سلسله کتاب‌های یادنامه شهدای عملیات بیت‌المقدس شهرستان‌های استان لرستان گردآوری و تدوین شده است. ابتدا اطلاعات شناسنامه‌ای هر شهید با یک قطعه عکس درج شده و سپس، زندگی‌نامه و خاطرات شهدا، وصیت‌نامه و نامه دست‌نوشه شهدا، اسکن اسناد، مدارک و عکس شهدا آمده است. این اثر با هدف زنده نگه داشتن نام و یاد شهدای هشت سال دفاع مقدس و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت تدوین شده است.
 

کبوتران خونین بال خرمشهر
کتاب «کبوتران خونین بال خرمشهر (یادنامه تعدادی از شهدای عملیات بیت المقدس)» این کتاب هم مانند اثر قبلی به شهدای مرتبط با یک شهرستان که در عملیات بیت المقدس نقش موثری داشتند می‌پردازد. این اثر هم به قلم بنیاد سعادتی توسط انتشارات پیام ایثار منتشر شده است.
گفتنی است از مجموعه فوق کتاب‌های یادنامه‌ای درباره شهدای مرتبط با شهرستان‌های کوهدشت و پلدختر نیز توسط مجموعه پیام ایثار منتشر شده است. همچنین کتاب فاتحان خونین شهر نیز از همین مجموعه انتشاراتی درباره شهدای عملیات بیت المقدس از شهرستان ازنا منتشر شده است.