به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، به‌نظر می‌ر‌سد  سال 1401 نسبت به دو سال گذشته که ناشران به‌دلیل شرایط کرونایی، مشکلات اقتصادی شوک‌آوری را تجربه می‌کردند، در برخی وجوه وضعیت بهتر و مناسب‌تری را برای اهالی نشر به همراه داشت؛ درحالی که بخش عمده مواد اولیه تولید کتاب ازجمله کاغذ درگیر گرانی شده بودند، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تلاش کرد با چاره‌اندیشی در حوزه‌های مختلف، مسیر پیش روی ناشران را هموارتر کند. 
 
تأمین کاغذ مورد نیاز ناشران از طریق کارخانه‌های داخلی و تخصیص ارز ترجیحی برای واردات کاغذ، برخی از این اقدامات بود؛ علاوه‌براین پیگیری برای تجهیز و تأسیس کارخانه‌های کاغذسازی در نقاط مختلف کشور نیز در فهرست برنامه‌های دولت سیزدهم برای تحقق تمرکز بر تولید داخلی انجام شد. طبق آمار سال 1401، میزان مصرف کاغذ کشور در بخش نشر، سالانه حدود 40 تا 60 هزار تُن بود که براساس این مصرف و درخواست ناشران از دوره قبل، تخصیص کاغذ به ناشرانی که پیش از این درخواست کاغذ داشتند، انجام شد. کمیته تخصیص، توزیع و نظارت بر مصرف کاغذ معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ریاست علی رمضانی، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران تشکیل شد. 
 
اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اوایل شهریورماه سال گذشته با هدف حمایت‌ راهبردی از تولید کاغذ داخلی، طی تفاهم‌نامه‌ معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کارخانه چوب و کاغذ مازندران به خرید حدود 7 هزار تُن کاغذ داخلی اقدام کرد؛ طبق این تفاهم‌نامه قرار بود این کارخانه در مرحله نخست حدود هزارتُن کاغذ به وزارت ارشاد تحویل دهد. در این زمینه ناشران متقاضی خرید کاغذ داخلی پس از مراجعه به سامانه توزیع کاغذ به نشانی paperds.ir صفحه پیش از ثبت‌نام را تکمیل و درخواست خود را ثبت می‌کردند و بعد از تحویل کاغذ، حواله ناشران صادر می‌شد. نکته جالب این است که پس از اعلام فراخوان ثبت‌نام برای دریافت کاغذ ایرانی و همزمان با درخواست ناشران برای کاهش قیمت، ناشران زیادی درخواست خود را در سامانه توزیع کاغذ ثبت کردند و حجم درخواست‌هایشان به حدود 10 هزار تُن می‌رسید.
 
قیمت تقریبی اعلام شده برای دریافت کاغذ ایرانی در نهم شهریورماه سال 1401 از کارخانه کاغذ مازندران به شرح زیر بود؛
 
 کاغذ ۷۰ گرمی ۷۰×۱۰۰ قیمت تقریبی هر بند کاغذ تحریر ۷۴۰۰۰۰۰ ریال،
 کاغذ ۷۰  گرمی ۹۰×۶۰ قیمت تقریبی هر بند کاغذ تحریر ۵۶۰۰۰۰۰ ریال،
 کاغذ ۷۵ گرمی ۷۰×۱۰۰ قیمت تقریبی هر بند کاغذ تحریر ۷۶۰۰۰۰۰ریال،
 کاغذ ۷۵ گرمی ۹۰×۶۰ قیمت تقریبی هر بند کاغذ تحریر ۵۹۰۰۰۰۰ ریال،
  کاغذ رول ۷۰ گرمی قیمت تقریبی درب کارخانه هر کیلو ۲۶۰۰۰۰ریال
و کاغذ رول ۷۵ گرمی قیمت تقریبی درب کارخانه هر کیلو ۲۵۰۰۰۰ ریال

ملاک‌هایی برای تخصیص کاغذ 
20 مهرماه سال گذشته نیز تخصیص مرحله اول کاغذ ایرانی 70 گرمی 60*90 (مازندران) در سامانه توزیع کاغذ انجام شد، درحالی که قیمت کاغذ وارداتی روز به روز گران‌تر می‌شد، اما با توزیع کاغذ ایرانی، ارتقای کیفیت کاغذ این مجموعه و استقبال ناشران از این کاغذ، توزیع کاغذ ایرانی موجب کاهش نسبی قیمت این کالا در بازار شد و قیمت‌ها روند نزولی به خود گرفت.
 
سه ملاک‌ تخصیص کاغذ به ناشران وجود دارد؛ نخستین ملاک این است که ناشر متقاضی پیش‌تر چه میزان کاغذ دریافت کرده است؛ به‌عنوان مثال، ناشری که سالانه 15 هزار بند استفاده دارد، و بخش زیادی از نیاز خود را از محل کاغذ دولتی تأمین کرده است، نباید دوباره کاغذ دولتی دریافت کند. اولویت با آن دسته از ناشران است که کاغذی نگرفته‌اند.

«شمارش» ملاک دوم تخصیص کاغذ است؛ براساس این ملاک، بعد از قراردادن کتاب‌‌‌‌های منتشر شده در انبار، چاپخانه، یا محل دیگری از سوی ناشر، ناظر برای شمارش کتاب‌ها در محل اعلامی  ـ ناشر ـ حاضر می‌شود که این نظارت از اول آبان‌ماه به انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان واگذار شد.
 
سومین ملاک تخصیص کاغذ نیز بررسی عنوان کتاب‌ها است؛ زیرا براساس «قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» این وزارتخانه موظف به حمایت از حوزه‌ها و موضوعات مشخصی است؛ همچنین در این زمینه، مطابق ماده ۶ آیین‌نامه تخصیص کاغذ، ناشران موظف بودند عبارت «این کتاب با کاغذ دولتی چاپ شده است» را در شناسنامه کتاب‌هایی که با کاغذ حمایتی منتشر می­‌کنند درج کنند، این اقدام برای ناشران الزامی شده است و ناشرانی که کاغذ دولتی خریداری می‌کنند باید حتما این عبارت را درج کنند، این موضوع البته در دستورالعمل تخصیص کاغذ و نظارت بر آن درج شده بود، اما این بند اجرایی نمی‌شد و مخاطبان مطلع نمی‌‌شدند که چه ناشری چه کتابی را با کاغذ حمایتی منتشر کرده است و برخی ناشران هیچ تفاوتی بین کتابی که با این کاغذ منتشر کرده بود با کتابی که با کاغذ قیمت آزاد منتشر کرده بود نمی‌گذاشتند، اما اکنون این رویه تغییر کرده است.

شکرانه استمرار توزیع 
آیین «شکرانه استمرار توزیع کاغذ ایرانی»، نیز همزمان با هفته کتاب چهارشنبه‌(۲۵ آبان‌ماه ۱۴۰۱) با حضور محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و دبیر سی‌امین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران و امید نیک‌نژاد، رئیس کارخانه کاغذ مازندران در تالار رودکی برگزار شد و ناشران و دست‌اندرکاران حوزه نشر از رضایت خود برای استفاده از کاغذهای این مجموعه خبر دادند.
 
بهمن‌ماه امسال نیز وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، از تلاش‌های مدیرعامل کارخانه چوب و کاغذ مازندران تقدیر کرد و در پیامی خطاب به امید نیک‌نژاد آورده است؛ «یکی از برنامه‌های مهم فرهنگی دولت سیزدهم و از شعارهای محوری آن خودکفائی در تولید کاغذ تحریر و رفع نیاز کشور به این کالای ضروری و راهبردی بوده است. در یک سال اخیر اهتمام بی‌سابقه آن شرکت در این امر، خصوصا تأمین 70 درصدی نیاز کتاب‌های درسی دانش‌آموزان کشور در سال‌های اخیر، نشان‌دهنده این موضوع است که حمایت دولت و بسترسازی مناسب نهادهای ذی‌ربط در کنار اعتماد به تولید کننده داخلی، همانا قدم نهادن در مسیر اقتصاد مقاومتی مورد تأکید مقام معظم رهبری (مدضله‌العالی) و رفع مشکلات اقتصادی کشور است. بدین وسیله از جنابعالی به عنوان مدیرعامل این مجموعه که با دریافت این پیام دولت در یک سال استقرار در این مجموعه توانستید به این هدف مهم دست یابید کمال تقدیر و تشکر را داشته و امیدوارم در این مسیر سخت با هماهنگی لازم با ارکان فرهنگی کشور برای رسیدن به اهداف دولت خدمتگزار در خودکفایی کاغذ چاپ و تحریر موفق و مؤید بوده و سال آینده این رقم به حداکثر ممکن افزایش یابد.»
 
مدیرعامل کارخانه چوب و کاغذ مازندران نیز گفته که تولید کاغذ چاپ و تحریر در این مجموعه با ظرفیت ۹۰ هزار تُن در دست اقدام است و قول داده که سال 1402 حدود ۵۵ هزار تُن کاغذ چاپ و تحریر تولید کنند و تأمین همه ۳۸ هزار تُن کاغذ مورد نیاز آموزش و پرورش نیز در دستور کار این مجموعه است.

تأکیدات رهبری؛ چراغ راه مسئولان 
و اما در روزهای پایانی سال 1401، یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از توزیع 3 هزار تُن کاغذ وارداتی با ارز ترجیحی خبر داد و گفت که نخستین محموله این کاغذها وارد کشور شده و بعد از قیمت‌گذاری سازمان حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده، فرآیند توزیع آن آغاز می‌شود.
 
حال باید دید با توجه به تمهیدات ویژه دولت برای تأمین کاغذ از کارخانه‌های داخلی در سال جاری، می‌توانیم در بحث خودکفایی در حوزه کاغذ فعال و پویا عمل کنیم یا خیر. علاوه بر مجموعه چوب و کاغذ مازندران و خبر افزایش تولید در سال 1402، گروه کاغذ پارس نیز اعلام آمادگی کرده است، سال جاری حدود 20 هزار تُن کاغذ تحریر در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دهد، اما برای تحقق این موضوع نیازمند تسهیلات مالی و اعتباری مناسب برای نوسازی و تجهیزات کارخانه‌ای است.
 
همچنین تأکیدات مقام معظم رهبری در پیام نوروزی 1402 و انتخاب شعار «مهار تورم و رشد تولید» مسیر روشنی را پیش روی سیاستگذاران اقتصادی و فرهنگی قرار داده است تا با تکیه بر این شعار و اختصاص حمایت‌ها و تسهیلات مالی و اعتباری مناسب امکان رشد و پیشرفت صنعت کاغذسازی را در کشور فراهم کنند، اقدامی ضروری که با بسیج همگانی و همدلی نهادها و سازمان‌های مختلف کشور محقق خواهد شد.