به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «شوق ایمان، خاطرات عباس دوزدوزانی» تدوین و گردآوری زهرا حاجیمحمدی حاصل گفتوگو با عباس دوزدوزانی از سوی واحد تاریخ شفاهی حوزه هنری در روزهای گرم تابستان ۱۳۷۸ است که سالها میان این گفتوگو و انتشار آن فاصله افتاد و در این میان دوزدوزانی درگذشت. در نهایت با موافقت خانواده این مرحوم و علیرغم مخالفت با انتشار فرازهایی از این خاطرات، گفتوگوی صورت گرفته پیادهسازی و تنظیم و در نهایت چاپ اول این کتاب در سال ۱۴۰۴ از سوی انتشارات سورهمهر منتشر شد.
دو اتفاق در زندگی دوزدوزانی بیش از سایر فعالیتهای او برجسته است. یکی فرماندهی سپاه پاسداران و دیگری عضویت در حزب ملل. دوزدوزانی در گفتوگوی یاد شده از نقش خود در شکلگیری سپاه پاسداران و نگارش بیانیه این تشکل یاد کرده است. البته حضور او در سپاه دیری نپایید و او به انتخاب محمدعلی رجایی نخستوزیر، به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وارد وزارت فرهنگ و ارشاد شد و پاکسازی این نهاد از عناصر و تصمیمات غیراسلامی و غیرانقلابی را در دستور کار خود قرار داد.
بخش مهم دیگر از زندگی او به دوران عضویت او در حزب ملل مربوط میشود که البته بابت آن مدتی نیز مجبور به تحمل زندان و شکنجه شد. دوزدوزانی در این حزب، کار با تشکیلات سیاسی و مسلح را آموخت تا بعدها بر اساس همین تجارب آموخته، در راهاندازی مهمترین نهاد نظامی کشور ایفای نقش کند. دوزدوزانی از نحوه عملکرد در حزب ملل اینگونه یاد میکند که فعالیتها بسیار با صلابت و دقیق پیش میرفته و اعضای حزب افراد با سوادی بودند. به عنوان مثال او از حضور حجتی کرمانی که طلبهای فاضل و از شاگردان امام خمینی (ره)، نکتهسنج و آگاه به مسائل ایدئولوژیک بود، یاد میکند.
زندان جمشیدیه
او هنگام بیان خاطرات خود در این کتاب به اولین شب دستگیری خود در زندان جمشیدیه نیز اشاره کرده است. او به این نکته اشاره کرده که با وجود آن زمستان سرد ذوق شعری او به جوش آمده بود و در آن هوا به گوشهای پناه میبرد و شروع به نوشتن میکرد.
دوزدوزانی اگرچه مسئولیت یک واحد حزبی و دو گروه را بر عهده داشت، اما در جلسات محاکمه محکم میایستاده و مدعی بوده که آنها صرفاً جلسات قرآنی برگزار میکردهاند و بیدلیل دستگیر شدهاند.
ریزش اول، عباسعلی مظاهری
او ریزش نخست حزب را گرایش عباسعلی مظاهری که از جوانان خوب مسجد و اهل نماز بود به جریانهای مارکسیستی و چپ، به دلیل نداشتن زیربنای جهانبینی توحیدی در حوزه ایدئولوژیک، مایه تأسف دانسته است. او معتقد بود که امروزه نیز از این دست افراد در جامعه کم نیستند؛ کسانی که وقتی در برابر چند پرسش جاندار و عمیق قرار میگیرند، از نظر فکری و اعتقادی جامانده و بهراحتی دین خود را از دست میدهند.
ریزش دوم، علیرضا میرسپاسی
علیرضا میرسپاسی که چریکی بهتمام معنا و پارتیزانی ورزیده بود، ابتدا عضو حزب ملل اسلامی بود و سپس، مانند عباس، به عضویت حزبالله درآمد. دوزدوزانی بعدها متوجه شد که تغییر مواضع ایدئولوژیک در سازمان، اعضا را به جایی رسانده بود که بهجای بندگی خدا، بندگی هوسهای خود را میکردند.
یکی دیگر از دورههای زندگی او به سه دوره حضورش در مجلس شورای اسلامی، بهعنوان نماینده مردم تهران و تبریز، بازمیگردد. او به علت اختلافاتی که با برخی طیفها پیدا کرد، بار دیگر به معلمی که شغل دوران جوانیاش بود روی آورد؛ هرچند همچنان فعالیت سیاسی و حزبی را ترک نکرد.
دوزدوزانی همچنین از تشدید روند انقلاب سخن به میان آورده و به شرایطی اشاره کرده است که از یکسو مردمی به میدان آمده بودند که شجاعتر شده و صراحتشان در مبارزه، به رهبری امام، روزبهروز تقویت میشد و از سوی دیگر، دولتی وجود داشت که هر روز متزلزلتر شده و بیسامانی از همه جهات به آن هجوم آورده بود.
اختلافات با بنیصدر
در بخش دیگری از کتاب به اختلافات عباس دوزدوزانی و بنیصدر اشاره شده است. دوزدوزانی روایت میکند که به اصرار آیتالله خامنهای، که در آن زمان نماینده امام در سپاه بود، مسئولیت فرماندهی سپاه را پذیرفت. او علت این اختلافات را مخالفتهای بنیصدر با سپاه و شخص دوزدوزانی بهعنوان فرمانده سپاه، و نیز دشواریهای پنهان و متعددی میداند که بنیصدر برای نیروهای مسلح و مسائل نظامی کشور به وجود میآورد.
به گفته دوزدوزانی، مشکلات او با بنیصدر فراوان بود و بنیصدر به انحای مختلف تلاش میکرد تا او را عزل یا وادار به استعفا کند. مسئولیت دوزدوزانی در سپاه همزمان با بروز تحرکات ضدانقلابی و وقوع کودتای نوژه بود؛ رخدادی که سپاه در خنثیسازی آن نقشی اساسی ایفا کرد. همچنین در کتاب به یکی از خیانتهای بارز بنیصدر در جریان حمله آمریکا به طبس، با هدف آزادسازی گروگانها، و نیز برگزاری جلسات منظم او با سران حزب توده اشاره شده است.
«شوق ایمان» روایت شکلگیری یک کنشگر سیاسی در بستر تحولات اجتماعی و فکری پیش از انقلاب است؛ روایتی که نشان میدهد زیست سیاسی عباس دوزدوزانی محدود به یک مقطع یا یک هویت تکبعدی نبوده است. خاطرات کتاب، از تجربه فعالیتهای سیاسی و تشکیلاتی پیش از انقلاب تا حضور در متن جریان انقلاب، مسیری تدریجی از آگاهی، تعهد و انتخاب را ترسیم میکند.
اهمیت این اثر در آن است که سیاست را نه بهعنوان کنشی صرفاً ایدئولوژیک، بلکه بهمثابه زیستی مبتنی بر تجربه، ایمان و مسئولیت اجتماعی بازنمایی میکند. از این منظر، «شوق ایمان» امکان فهم پیچیدگیهای کنش سیاسی نسل انقلابی را فراهم میآورد؛ نسلی که مسیر آن از دل آزمونها، تردیدها و تجربههای متنوع شکل گرفته است.
نظر شما