عباس کریمی ریزی در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اهواز با اشاره به نقش فناوریهای هوشمند در عرصه کتاب اظهار کرد: هوش مصنوعی تنها یک ابزار کمکی و دستیار دیجیتال است نه نویسنده واقعی. هوش مصنوعی میتواند در تولید ایده، طرحریزی فصلها، نوشتن پیشنویسها، پیشنهاد سبکهای بیان و حتی ویرایش زبانی کمک کند.
وی افزود: تمام این خروجیها تنها زمانی ارزشمند هستند که تحت نظارت هدایت و ویرایش یک نویسنده انسان باشند که دارای هدف، دیدگاه، تجربه و مسئولیت اخلاقی است.
کریمی ریزی گفت: هوش مصنوعی همچنین در بازسازی متون کهن، تشخیص متون آسیب دیده، ترجمه خودکار و ایجاد دسترسی گستردهتر به منابع مکتوب نقشی برجسته دارد و در کنار ابزارهای هوشمند در نگارش و ویرایش کتاب نیز به نویسندگان کمک میکند تا با ساختاری دقیق، سَبک بهروز و مدرن آثار خود را بدون آنکه خلاقیت انسانی کنار گذاشته شود، ارتقاء دهند.
وی با تشریح اینکه کتابی پایدار و تاثیرگذار است که نیازمند هوش انسانی همراه با عمق احساسی، درک فرهنگی و صدای خلاقانه منحصر به فرد باشد، بیان کرد: هوش مصنوعی به هیچ وجه نمیتواند به تنهایی اثری که از عمق احساس و صدای خلاق انسان سرچشمه بگیرد را خلق کند، چیزی که هیچ الگوریتمی قادر به جایگزینی آن نیست.
کریمی ریزی درباره تحولات هوش مصنوعی در حوزه کتاب و کتابخانه گفت: این فناوری در سالهای اخیر موجب دگرگونی در خدمات کتابخانهای شده از جمله در شخصیسازی پیشنهاد کتابها، فهرستبندی هوشمند، خدمات مرجع مجازی، دیجیتال سازی منابع قدیمی و رباتهای گفتوگویی مبتنی بر هوش مصنوعی، امروزه در بسیاری از کتابخانههای دیجیتال به صورت شبانه روزی پاسخگوی نیاز کاربران است.
دبیر هوش مصنوعی کنگره بینالمللی راه نجات «نهجالبلاغه و حکمرانیعلوی» افزود: هدف نهایی کتاب و کتابخانه، پرورش تفکر و انتقال فرهنگ و الهام بخشی همچنان در گرو حضور فعال و آگاهانه انسان است.
وی ادامه داد: در حوزه حفظ میراث مکتوب نیز هوش مصنوعی کاربرد گستردهای یافته است. این فناوری میتواند متون کهن را بازخوانی و بازسازی کند. نسخههای آسیب دیده را ترمیم و ترجمههای تطبیقی ارائه دهد و همچنین دسترسی جهانی به آثار نادر و ارزشمند را ممکن سازد از سوی دیگر در زمینه کتابهای صوتی، هوش مصنوعی با صداهای طبیعی و تعاملی، تجربهای تازه از مطالعه را برای مخاطبان فراهم کرده است.
کریمی ریزی با اشاره به جنبه فرهنگی این فناوری گفت: در حوزه کتابهای دینی و اخلاقی مانند نهج البلاغه هوش مصنوعی میتواند مفاهیم عمیق را برای مخاطبان جوان به زبانی ساده و قابل درک بازآفرینی کند. این کار از طریق تحلیل معنایی خطبهها تولید و محتوای آموزشی تعاملی و ترجمه هوشمند امکانپذیر است.
وی با تاکید بر اهمیت نظارت علمی و دینی در این فرایند گفت: هدف از بهکارگیری هوش مصنوعی در حوزه کتاب جایگزینی نویسندگان یا مفسران نیست، بلکه تسهیل ارتباط میان اندیشه و مخاطب است. این فناوری اگر به درستی هدایت شود میتواند به ابزاری موثر برای ترویج کتابخوانی، حفظ میراث مکتوب و انتقال اندیشههای بزرگ انسانی تبدیل شود.
این کارشناس حوزه دین به نقش هوش مصنوعی در تولیدات رسانهای پرداخت و گفت: در معرفی نهج البلاغه به جوانان و جهان، هوش مصنوعی میتواند از طریق تولید محتوای جذاب، شخصیسازی آموزش، ترجمههای فرهنگ محور و فراهم آوردن دسترسی برای گروههای مختلف مخاطب، پلی هوشمند بین عمق کلام امام علی (ع) و نیازهای جامعه امروز باشد.
وی تاکید کرد: هوش مصنوعی اگر در چهارچوب احترام به متون با نظارت متخصصان دینی و زبانشناسان و هدایت رسانهگران آگاه به کار گرفته شود، همراهی ارزشمند در زنده نگه داشتن این گنجینه اسلامی در قلب جامعه امروز خواهد بود.
کریمی ادامه داد: در عصر رسانههای نو میتوان از این فناوری برای تولید انیمیشنهای آموزشی با دستهای تفسیری ویدئوهای اینفوگرافیک و حتی بازیهای آموزشی بهره برد. همچنین با استفاده از تفسیر و ترجمه هوشمند، دسترسی جهانی به محتوای نهج البلاغه گسترش یافته و زمینه گفتوگوی فرهنگی بینالمللی فراهم شود.
وی تاکید کرد: هدف از به کارگیری هوش مصنوعی در این عرصه، جایگزینی کلام امام علی (ع) نیست بلکه انتقال بهتر پیام و معارف ایشان به زبان روز و ابزار روز است اگر این فناوری در مسیر درست و با نظارت نخبگان علوم دینی و فناوری هدایت شود؛ میتواندبه ابزار قدرتمندی برای گسترش فرهنگ مطالعه، فهم دینی و ارتقای سواد فرهنگی جامعه تبدیل شود.
این پژوهشگر افزود: هوش مصنوعی قادر است متون جعلی یا تحریف شده را نیز شناسایی کند و از گسترش اطلاعات نادرست درباره نهج البلاغه جلوگیری کند و در عین حال، این فناوری امکان تعامل شخصی با مفاهیم دینی را فراهم میکند و میتواند آموزش را برای گروههای مختلف از جمله نوجوانان و افراد کم سواد آسانتر کند.
نظر شما