به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در یاسوج، الایار افراخته شامگاه چهارشنبه در چهل و پنجمین نشست ادبی استان با اشاره به جایگاه ارزشمند ابوالفضل بیهقی در تاریخ و ادب فارسی گفت: بنیانهای استوار نثر فارسی را باید در آثار بیهقی جستوجو کرد؛ همانگونه که فردوسی در نظم، پایههای زبان فارسی را بر فراز بلند فرهنگ ایرانی بنا نهاد، بیهقی نیز در نثر چنین بنیانی را پیافکند و به تاریخ فارسی روح و جان بخشید.
افراخته افزود: چنانکه فردوسی با سرودن شاهنامه، تاریخ و اسطوره را بر مرکب ادبیات سوار کرد، بیهقی نیز در «تاریخ بیهقی» همین روش را در نثر بهکار گرفت و با گذشت بیش از هزار سال از نگارش آن، هنوز این اثر جایگاهی بیبدیل در فرهنگ و جامعه ما دارد و الهامبخش نویسندگان و شاعران معاصر است.
این مدرس دانشگاه فرهنگیان تاکید کرد: بیهقی تاریخ را صرفاً گزارش رخدادها نمیداند، بلکه آن را به شیوهای جذاب و زنده روایت میکند؛ گویی خواننده در حال تماشای یک فیلمنامه تاریخی است. جزئینگری، دقت در روایت و مستند بودن گفتار از ویژگیهای بارز این مورخ بزرگ است.
به گفته افراخته، خود بیهقی نیز بارها تصریح کرده که مطالبش یا بر پایه مشاهده مستقیم، یا بر اساس روایت افراد موثق، و یا از طریق نامهها و مکتوبات درباری است.
افراخته گفت: در همین راستا، «تاریخ بیهقی» صرفاً تاریخ نیست، بلکه ادبیات، سیاست، اجتماع و فرهنگ ایرانی را در قرون پنجم و ششم هجری بازتاب میدهد؛ عصری که از دولت غزنویان تا آغاز قدرتگیری سلجوقیان را شامل میشود.
وی خاطرنشان کرد: آثار بیهقی نمادی از پیوند ژرف میان تاریخ و ادبیاتاند؛ میراثی که از فردوسی تا شاملو ادامه یافته و نشان میدهد زبان فارسی نهفقط ابزار بیان، بلکه حامل فرهنگ، اندیشه و هویت ایرانی است.
علی قریب، وزیر دانا و چهره برجسته در روایتهای بیهقی
همچنین در ادامه نیز نویسنده و پژوهشگر ادبی استان، در رابطه با پیرامون ریشههای تاریخی و فرهنگی ناحیه بیهق و ارتباط آن با آثار ابوالفضل بیهقی، نویسنده نامدار قرن پنجم هجری، گفت: منطقه بیهق، که امروز بخشهایی از آن در شهرستان سبزوار واقع شده، از نواحی باستانی و پرآوازه خراسان بزرگ است و در طول تاریخ، مردمان فرهیخته و بزرگی در آن زیستهاند.
سروش درست افزود: بیهق در مسیر راه مشهد به تهران قرار دارد و این موقعیت تاریخی موجب شده که امروز نیز مردمان آن ناحیه به مشاغل مرتبط با حملونقل و وسایل سنگین اشتغال داشته باشند. در همین منطقه، خاندانهای اصیل و سادات ارجمندی زندگی میکنند که همچنان میراث فرهنگی و معنوی پیشینیان را پاس میدارند.
این پژوهشگر ادبی با اشاره به نامآوری شخصیت علی قریب از وزرای برجستهای که در «تاریخ بیهقی» از او یاد شده، گفت: بیهقی در روایتهای خود، چهرههایی را معرفی میکند که نهتنها در سیاست، بلکه در فرهنگ و بستر اجتماعی عصر غزنویان نقش برجستهای داشتهاند.
وی افزود: علی قریب از جمله این شخصیتهاست که به تدبیر و دانش شهره بوده و بیهقی در شرح وقایع دوران محمود غزنوی و فرزندان او، از جمله محمد و عبدالرشید، بارها به کارهای نیک او اشاره کرده است.
درست همچنین به زمینههای دینی و فرهنگی ایران پیش از اسلام اشاره کرد و گفت: ایران دارای پیشینهای کهن در آیینها و ارزشهای انسانی بوده و پس از ورود اسلام، این سنتها با معنویت اسلامی درآمیختند.
وی خاطرنشان کرد که مطالعه تاریخ بیهقی، ما را با این پیوند ژرف میان فرهنگ ایرانی و باورهای دینی در دوران گذار از سامانیان به غزنویان آشنا میکند.
این نویسنده ادامه داد: بیهق و مردمان آن، چه در گذشته و چه امروز، ستونهای استواری در راه حفظ زبان و فرهنگ ایرانی به شمار میآیند. از نگاه بیهقی، تاریخ تنها ثبت رویدادها نیست، بلکه بازتابی از هویت، اخلاق، و نگرش انسان ایرانی در دل تحولات سیاسی و اجتماعی است.
درست تأکید کرد: زیباییهای تاریخ بیهقی نهفقط در نثر فاخر او، بلکه در شور و اشتیاقی است که به فرهنگ و انسان دارد. بیهقی با قلمی صادق، پیران و پیشینیان این سرزمین را سپاسگزارانه یاد میکند و به ما میآموزد که ادبیات، زندهترین چهره تاریخ است.
بیهقی، الگوی آمیختگی علم، سیاست و معنا در ادب فارسی
همچنین نویسنده کتاب «شناختنامه داستاننویسی در کهگیلویه و بویراحمد»، در نشست بررسی جایگاه تاریخ بیهقی گفت: ابوالفضل بیهقی شخصیتی است که از دانش و تجربهی سیاست، ادب و معنویت بهره برده و آثارش نمونهای درخشان از پیوند خرد و اخلاق در تاریخنگاری فارسی به شمار میآید.
ثریا آقایی اظهار کرد: بیهقی در دستگاه دیوانی غزنویان، سالها زیر نظر استادان برجستهای پرورش یافت و در طول ۱۹ سال خدمت خود، شیوهی نویسندگی، ریاست بر دبیرخانه و اصول خط و نثر فارسی را به عالیترین حد ممکن رساند. او در این روند، نهفقط سلیقه ادبی بلکه شناخت عمیقی از تاریخ ایران و نظام سیاسی زمان خود پیدا کرد.
این نویسنده افزود: بیهقی در روایت تاریخ، اصول دقیق تاریخنگاری را رعایت کرده است؛ به این معنا که رویدادها را با ذکر سند، تاریخ دقیق و اشاره به منابع یا مشاهدات شخصی نقل میکند. همین دقت موجب شده که اثر او، نه صرفاً کتابی در تاریخ، بلکه اثری ادبی و مستند به شمار آید.
آقایی با اشاره به ویژگی زبانی این اثر گفت: تاریخ بیهقی از نظر فصاحت و شیواتی، جایگاهی بالاتر از بسیاری آثار پیش از گلستان دارد و زبان فارسی را به مرتبهای از استواری رسانده که منبعی ارزشمند برای پژوهشهای تاریخی، ادبی و زبانی بهشمار میآید.
نظر شما