سرویس بین‌الملل خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- الهه شمس: سارا پری، نویسنده‌ای که مخاطبان ادبی او را با رمان پرفروش مارس مارمولک‌ها می‌شناسند، در اثر جدید خود به سراغ موضوعی رفته که اغلب در حاشیه ادبیات قرار می‌گیرد: نه سوگواری پس از مرگ، بلکه خود فرایند «مردن». کتاب خاطرات مرگ یک مرد معمولی (Death of an Ordinary Man) که در تاریخ ۲ اکتبر ۲۰۲۵ توسط انتشارات «Vintage Digital» منتشر می‌شود، گزارشی دقیق، بی‌واسطه و عمیقاً انسانی از نه روز پایانی زندگی پدرشوهرش، دیوید، است. این اثر با فاصله‌گرفتن از کلیشه‌های رایج در خاطره‌نگاری فقدان، به کاوشی جسورانه در ابعاد فیزیکی، روحی و خانوادگی پایان زندگی بدل می‌شود و نشان می‌دهد که در پس هر زندگی «معمولی»، داستانی استثنایی نهفته است.

ساختار یک روایت 9 روزه

ساختار کتاب بر یک چارچوب زمانی فشرده و نفس‌گیر استوار است: 9 روز از تشخیص سرطان دیوید در پاییز ۲۰۲۲ تا مرگ او در خانه. اما پری هوشمندانه روایت را از یک نقطه قبل‌تر آغاز می‌کند. همانطور که استوارت کلی، منتقد، اشاره کرده، کتاب با یک «پیش‌مرثیه» تکان‌دهنده باز می‌شود؛ تصویری از آخرین روز پیش از قطعیت یافتن پایان. این انتخاب، لحن صریح و در عین حال محترمانه کتاب را از همان ابتدا بنا می‌نهد و به خواننده هشدار می‌دهد که با روایتی مواجه است که زیبایی را نه در پنهان کردن واقعیت، که در صداقت بی‌رحمانه آن می‌جوید.

در ادامه، پری خواننده را به درون این تجربه می‌کشاند و جزئیات مراقبت از دیوید را همراه با همسرش، رابرت، با دقتی موشکافانه ثبت می‌کند: شستن بدن، تسکین درد، و تلاش برای حفظ کرامت انسانی در برابر زوال جسم. این گزارش صرفاً یک خاطره‌نگاری شخصی نیست؛ بلکه به نقد ضمنی شرایط بوروکراتیک مردن در بریتانیا نیز بدل می‌شود، جایی که سرعت بیماری از ظرفیت نظام سلامت فراتر می‌رود و بار اصلی مراقبت را بر دوش خانواده می‌گذارد.

کشف امر استثنایی در جزئیات

شخصیت محوری کتاب، دیوید، همان «مرد معمولی» عنوان است؛ فردی با علایق ساده مانند جمع‌آوری تمبر و تماشای تلویزیون. پری با ترسیم هوشمندانه این تصویر، از قهرمان‌سازی پرهیز می‌کند تا به ایده اصلی خود برسد: «هیچ زندگیِ معمولی‌ای وجود ندارد.» در خلال این 9 روز، ابعاد ناشناخته شخصیت دیوید به تدریج آشکار می‌شود. مواجهه او با مرگ نه با هراس، که با وقار و پذیرش همراه است و همین، مفهوم «معمولی بودن» را از اساس به پرسش می‌گیرد.

زبان پری در توصیف این تحول، به تعبیر استوارت کلی، «شکوهی درنده‌خو» دارد؛ آمیزه‌ای از صراحت در بیان زوال فیزیکی و لطافت در ثبت لحظات انسانی. او از توصیف جزئیات ناخوشایند ابایی ندارد اما همزمان، معنای عمیق نهفته در یک گفتگوی ساده کنار بستر مرگ را به تصویر می‌کشد. همین توازن میان واقع‌گرایی و حساسیت شاعرانه است که مرگ یک مرد معمولی را از آثار مشابه متمایز می‌کند و شهادت می‌دهد که هر مرگی، فارغ از «معمولی» بودن زندگی، پایانی بر یک تاریخ منحصربه‌فرد است.

هنر مردن و ضرورت گفتگو

در نهایت، این کتاب بیش از آنکه روایتی شخصی باشد، یک بیانیه فرهنگی علیه تابوی مرگ است. در دورانی که مرگ اغلب به فضاهای پزشکی رانده شده و از تجربه روزمره زندگی حذف می‌شود، سارا پری آن را به قلب خانه و به مرکز روابط انسانی بازمی‌گرداند. او با صداقتی که تحسین نویسندگانی چون ریچل کلارک و کریستوس تسولکاس را برانگیخته، نشان می‌دهد که همراهی با یک فرد در حال مرگ، اگرچه می‌تواند غم‌انگیزترین تجربه زندگی باشد، اما همزمان می‌تواند به معنادارترین و بهترین کاری بدل شود که یک انسان انجام داده است.

کتاب از ارائه «درس‌های زندگی» یا تبدیل شدن به یک «سفر درمانی» خودداری می‌کند. همانطور که یکی از منتقدان اشاره کرده، قدرت آن در سادگی و ثبت صادقانه وقایع و احساسات نهفته است—از ناامیدی و دلخوری گرفته تا عشق فراگیر و بی‌انکار. مرگ یک مرد معمولی دعوتی است برای همه تا درباره مرگ، این قطعی‌ترین حقیقت زندگی، به ساده‌ترین و مستقیم‌ترین شکل ممکن سخن بگویند و بیاموزند که چگونه می‌توان تمام هراس و زیبایی نهفته در پایان زندگی را در آغوش گرفت.

منبع: آمازون، نیویورکر و موراوا