سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) _ علیرضا نوریزاده، مدیرکل موسسات و صنوف فرهنگی: روز ملی روستا و عشایر، مجالی است برای یادآوری این حقیقت بنیادین که ریشههای فرهنگ ایرانی در خاک روستاها و در مسیر کوچ ایلها رشد کرده و جان گرفته است. این مردمان با آیینهای کهن، زبانها، نغمهها و موسیقیهای رنگین و روایتهای شفاهی خود، نهتنها حافظه تاریخی کشور را زنده نگاه داشتهاند، بلکه زنجیرهای ناگسستنی میان گذشته و آینده ساختهاند. اگر امروز ایران در برابر موج یکنواختی جهانی همچنان هویت اصیل و رنگارنگ خود را حفظ کرده است، راز آن را باید در تداوم حیات روستایی و عشایری جست.
روستا و عشایر نه در حاشیه، که در متن زندگی فرهنگی این سرزمین جای دارند؛ گوهرهایی درخشان که اصالت و تنوع را نمایندگی میکنند. کودکان و نوجوانان این دیار سرمایههای حقیقی آیندهاند. هنگامی که به دنیای کتاب و کتابخوانی روی میآورند، چه از راه باشگاههای مطالعه و کتابخانههای کوچک محلی و چه در قالب جشنهای قصهگویی، دو دستاورد مهم به ارمغان میآورند: نخست، تقویت دانش و مهارت فردی، و دوم، نگهداشت و بازآفرینی روایتهای بومی. نوجوانی که در جایگاه «مروج کتاب» قرار میگیرد، هم خود را توانمندتر میسازد و هم پیوندهای جمعی روستای خویش را محکمتر میکند.
این حرکتها تنها در مرز کتاب متوقف نمیمانند. حضور جوانان در میدان فرهنگ، عاملی بازدارنده در برابر مهاجرتهای بیرویه میتواند باشد و با دمیدن روح امید و خلاقیت، جامعه محلی را به محیطی پویا و آیندهساز تبدیل میکند. سرمایهگذاری در آموزش و کتابخوانی نسل نو، در حقیقت سرمایهگذاری برای آیندهای است که هم بر میراث دیروز تکیه دارد و هم چشماندازی نو را پیش رو میبیند.
چنین مسیری بدون پشتیبانی نهادهای فرهنگی و همیاری مردم هموار نمیشود. در همین راستا، معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با طراحی و برگزاری جشنوارهها و رویدادهای کتابمحور، ضمن بهرهگیری از ظرفیتهای نهفته روستاها و عشایر، توانسته است زمینهای تازه برای شکوفایی استعدادها و تقویت هویت فرهنگی این جوامع فراهم آورد. این دست فعالیتها نشان میدهد که روستاییان و عشایر تنها مصرفکننده فرهنگ نیستند، بلکه خود آفرینندگان و نگهبانان اصلی آناند. هر قصهای که از زبان مادربزرگی نقل میشود، هر نوای محلی که در دشتها طنین میافکند و هر دستساختهای که از دل هنر بومی برمیخیزد، برگ زندهای از هویت ایرانزمین به شمار میرود که شایسته دیدهشدن و ماندگاری است.
فرهنگ روستایی و عشایری در پیوند با صنایع دستی، ارزشهای اخلاقی و ظرفیتهای گردشگری، منبعی پایانناپذیر از ظرفیت برای هویتسازی و اشتغالآفرینی فراهم میآورد. کتاب و دانش در این میان، حلقه واسط دیروز و امروزند؛ راهی برای ثبت دانستههای محلی، زنده کردن هنرهای اصیل و معرفی فرهنگ ایرانی به جهانیان. از همین رو، روستاها و عشایر را میتوان دانشگاهی زنده دانست که در آن همبستگی، سادهزیستی و زیبایی ناب، نه در حد نظریه، که در بطن زندگی روزانه جریان دارد.
در این روز ملی، باید بر مردمان سختکوش و فرهنگپرور روستاها و ایلها درود فرستاد؛ کسانی که سرمایههای واقعی این سرزمیناند. امید آن داریم که با همگرایی دولت و مردم، برنامههایی پایدار برای توانمندسازی نسل جوان و پاسداری از این گنجینههای زنده هویت ملی طراحی و اجرا شود.
نظر شما