به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ایبنا در دهدشت، آیین رونمایی از کتاب «کهنبوم» نوشته سید احمدرضا فضیلتمنش، شاعر جوان کهگیلویه و بویراحمدی، ظهر پنجشنبه با حضور شاعران، منتقدان و علاقهمندان به ادبیات فارسی برگزار شد.
کتاب و شعر مسیر اعتلای فرهنگ جامعهاند
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کهگیلویه، در آیین رونمایی از این اثر منظوم تاریخی گفت: کتاب موجب اعتلای فرهنگ جامعه میشود و شعر به دلیل پیوند مستقیم با احساسات، راحتتر در دلها جای میگیرد.
عبدالکریم عبودی افزود: امروز شاهد رونمایی از اثری هستیم که تاریخ و حوادث تاریخی را در قالب شعر روایت کرده است؛ اقدامی ارزشمند که باید آن را به جامعه فرهنگی تبریک گفت.
وی تأکید کرد: تولید و انتشار چنین آثاری علاوه بر پاسداشت زبان فارسی، میتواند به ارتقای سطح آگاهی عمومی و تقویت پیوند نسل جوان با میراث تاریخی و فرهنگی کشور کمک کند.
روایتی تازه در شعر تاریخی؛ فراتر از سنت شاهنامه و مثنوی
در ادامه نیز این مراسم سید غفار گنجی با اشاره به پیشینه منظومههای تاریخی در ادب فارسی گفت: در طول تاریخ، کتابهای متعددی با موضوع تاریخ ایران به نظم درآمده است؛ از شاهنامه فردوسی و آثار معینی کرمانشاهی گرفته تا دانشنامه منظوم ایران اثر سید حسن امین و آثار منظوم قرون میانه همچون منظومه نوری اژدری. همچنین کتابهایی چون تاریخ و فرهنگ من و تاریخ فشرده ایران به نظم ملکالشعرا بهار نمونههایی شناختهشدهاند. اما کتاب حاضر با همه اینها تفاوت دارد؛ چرا که با انتخاب قالبی تازه و زبانی متفاوت، تاریخ ایران را به شیوهای نو بازگو کرده است.
وی افزود: کتاب «کهنبوم» شامل پنجهزار بیت است که در مدت شش ماه سروده و سپس طی چند ماه بازبینی و تکمیل شده است. شاعر اثر با استفاده از منابع معتبر تاریخی همچون روزگاران اثر عبدالحسین زرینکوب، دایرةالمعارف فارسی، تاریخ اجتماعی ایران مرتضی راوندی و منابع دانشگاهی معتبر، تلاش کرده تاریخ ایران را از عصر ساسانیان تا دوره معاصر روایت کند.
این منتقد با تأکید بر نوآوری شاعر ادامه داد: منظومه «کهنبوم» بر وزن شاهنامه یا قالب مثنوی سروده نشده است، بلکه قالب چهارپاره را برگزیده و کوشیده با زبانی ساده و روشن به نسل امروز نزدیک شود. همین رویکرد بدعتی تازه در شعر تاریخی است و میتواند پلی میان ادبیات حماسی و زبان معاصر ایجاد کند. علاوه بر آن، بهرهگیری از تصاویر روشن، آرایههای ادبی و روایت شاعرانه، کتاب را از متون صرفاً تاریخی متمایز ساخته است.
گنجی همچنین گفت: این کتاب، افزون بر ارزش فرهنگی، ظرفیت آن را دارد که در محیط دانشگاهی نیز مورد توجه قرار گیرد؛ زیرا ساختار روایی و منابع معتبر آن قابلیت استفاده آموزشی دارند. هرچند شاعر اثر هدف اصلی خود را خلق یک اثر ادبی دانسته، اما جایگاه پژوهشی آن نیز قابل انکار نیست.
«کهندیار» قیام فرهنگی علیه فراموشی تاریخ ایران است
همچنین علیسینا برقک منتقد با اشاره به جایگاه تاریخ و هویت ایرانی گفت: ما وارثان بوستانی افسانهایم که ریشههای آن در ژرفای دوازده هزار سال تاریخ فرو رفته است، اما خود باغبانان فراموشکاری بودهایم. درد بیگانگی با گذشته به جانمان افتاده، اما گویا طبیب حقیقی که درمانش خرد، دانش و آگاهی است، پدیدار نشده است.
وی با انتقاد از بیتوجهی به تاریخ ایران باستان افزود: تاریخ روایی و اساطیری ایران که در آثار طبری، مسعودی، بیرونی و شاهنامه فردوسی جلوه دارد، همانند تاریخ دانشگاهی مبتنی بر یافتههای باستانشناسی، هر دو مورد بیمهری قرار گرفتهاند. تمرکز بر تاریخ سیاسی و سلسلههای پادشاهی، تمدنهای درخشانی چون ایلام را به حاشیه رانده است؛ تمدنی با نه سلسله پادشاهی که از سه هزار سال قبل از میلاد تا ۶۴۶ پیش از میلاد، قامت افراشته بود.
این منتقد فرهنگی در ادامه با تجلیل از شاعر اثر اظهار داشت: سید احمدرضا فضیلتمنش تمام تاریخ ایران را از ایلام باستان تا حماسه معاصر خرمشهر در قالب پنجهزار بیت به نظم کشیده است. او سلسلههای گمشدهای چون اوان، سیماشکی، سوکلماه، کیدی نوید، ایگههالکی، شوتروکی و دیگر دورههای تاریخ ایران باستان را از دل خاک بیرون کشیده و در کنار رویدادهای معاصر روایت کرده است.
برقک افزود: این اثر تنها یک کتاب نیست؛ نقشه گنجی است برای بازپسگیری حافظه تاریخی و قیامی فرهنگی علیه فراموشی. کاری که این جوان انجام داده، وظیفه دهها نهاد بزرگ بود؛ اما او به تنهایی و با عشق به ایران، کوهها را به حرکت درآورده است.
وی تأکید کرد: باید در برابر این همت بلند سر تعظیم فرود آوریم. «کهنبوم» میتواند طلایهدار نهضتی تازه در شناخت تاریخ کهن ایران باشد و حافظه تاریخی ما را به نسلهای آینده پیوند دهد.
کهنبوم روایتی نو از تاریخ ایران در قالب شعر است
همچنین نویسنده منظومه «کهنبوم»، گفت: این اثر کوشیده است تاریخ ایران از هبوط آدم تا آزادسازی خرمشهر را در قالبی نو و نزدیک به زبان امروز روایت کند و تجربهای همزمان از تاریخ و شعر را به مخاطب ارائه دهد.
سید احمدرضا فضیلتمنش درباره ساختار کتاب توضیح داد: این اثر در ۱۵ فصل تدوین شده است و از بخش آغازین که به هبوط آدم، کشف آتش و غارنشینی میپردازد، آغاز شده و سپس به سلسلههای کمتر شناختهشده ایلامی، دوره اورارتو و ماد، حکومت هخامنشیان و تا پایان دوره پهلوی، انقلاب اسلامی و آزادسازی خرمشهر پرداخته است.
فضیلتمنش درباره دشواری نگارش اثر گفت: نوشتن این کتاب برای من که روانشناسی خواندهام، دشوار بود، زیرا تاریخ و ادبیات دو حوزه پرمدعی هستند و کارشناسان آنها حساسیت زیادی نسبت به رشته خود دارند.
وی افزود: هدف اصلی من ارائه متون تاریخی در بستر هنر بود تا مخاطب در طول مطالعه، هم با تاریخ آشنا شود و هم تجربه ادبی و هیجان رویدادهای تاریخی را لمس کند. تلاش دیگر من یکپارچهسازی زمانی، جغرافیایی و زبانی کتاب بود تا از پراکندگی ذهنی مخاطب جلوگیری شود.
فضیلتمنش درباره ویژگیهای ادبی اثر توضیح داد: با توجه به تعدد آثار تقلیدی از شاهنامه، کوشیدم با قالبی تازه (چارپاره) و وزنی نو، این کتاب را به مخاطب عرضه کنم تا تجربهای متفاوت از شعر تاریخی ارائه دهد.
وی اظهار امیدواری کرد که «کهنبوم» بتواند در بازآفرینی هویت تاریخی و فرهنگی ایران مؤثر باشد و مورد توجه نسلهای آینده قرار گیرد.
در پایان، از «کهنبوم» بهعنوان تلاشی جسورانه و خلاق در بازآفرینی تاریخ ایران یاد شد که میتواند در آینده جایگاهی تازه در شعر معاصر بیابد و راه را برای پیوند دوباره شعر و تاریخ هموار کند.
نظرات