به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، رویداد «در قاب یک سند» با هدف معرفی و بازشناسی اسناد مهم، قدیمی و گاه مغفولمانده در گنجینه آرشیوی سازمان طراحی شده است و در هر نوبت به یکی از اسناد تاریخی، فرهنگی، اداری یا اجتماعی موجود در آرشیو ملی میپردازد.
نهمین شماره این مجموعه به معرفی سندی از دوره صفویه اختصاص دارد که با عنوان «رقم (نشان) شاه عباس دوم صفوی در خصوص واگذاری قریه هریس خانمرود تبریز به بهادر بیگ فرزند محمد امین، نواده بابر سلطان، به عنوان سیورغال آباء و اجدادی» در آرشیو ملی ایران نگهداری میشود.
سیورغال یک سازوکار مالیاتی است که از دوره مغول در ایران رواج یافت. سیورغال همچنین زمین و آبادیهایی را شامل میشد که پادشاه یا حاکم وقت جهت معیشت به ارباب میبخشید.
این فرمان دیوانی که در ربیعالثانی سال ۱۰۶۶ هجری قمری (برابر با بهمن یا اسفند ۱۰۳۴ هجری شمسی) صادر شده، نمونهای از اسناد «نشان» در عصر صفوی است. اسناد «نشان» بیشتر برای واگذاری سیورغالها، تیولها و مناصب تنظیم میشد و به خط نستعلیق نگاشته میشد.
از ویژگیهای مهم این سند، تحمیدیه به خط زر در آغاز («هوالله سبحانه»، «الملک لله»، «بسمالله الرحمن الرحیم» و «یا محمد یا علی»)، طغرای شاه عباس دوم با طراحی شطرنجی و نام دوازده امام درون آن، و مُهر گلابیشکل با مضمون «حسبی الله» است که در آن عبارت «بنده شاه ولایت عباس ثانی ۱۰۵۹» نیز دیده میشود. افزون بر این، در گوشه سند به خط قرمز عبارت «شاه طهماسب نورالله مرقده» درج شده است.
بر اساس این فرمان، روستای هریس خانمرود تبریز که پیشتر بهصورت سیورغال موروثی در اختیار اجداد بهادر بیگ قرار داشته، بار دیگر به او واگذار میشود. سیورغال از دوره مغولان پدید آمد و به معنای واگذاری موروثی ملک یا اختصاص آن به افراد خاص بود. دریافتکنندگان سیورغال علاوه بر معافیت مالیاتی، امکان وصول مالیات یا حتی اختیارات قضایی در محدوده املاک خویش را به دست میآوردند.
این سند ارزشمند با شماره ثبت ۵۰-۹۹۷ در آرشیو ملی ایران نگهداری میشود.
نظر شما