سرویس استانهای خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - خدیجه سلمانی سولا: نخستین کتابخانه اردبیل در قرن هشتم هجری قمری به همت شیخ صدرالدین موسی فرزند شیخ صفی الدین اردبیلی در جوار آرامگاه پدرش ایجاد شد که پس از کتابخانه آستان قدس رضوی، این کتابخانه از قدیمیترین و غنیترین کتابخانههای ایران به شمار میرود. حالا اردبیل با چنین پیشینهای در حوزه کتاب، چه سهمی در ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی دارد و سیمای این شهر چقدر حال و هوای کتابی دارد؟ مدیریت شهری چه نقشی در این حوزه ایفا کرده است.
در بند ب ماده ۱۳۷ قانون برنامه چهارم توسعه، ۲۲ وظیفه از پیکره دولت جدا و به مدیریت شهری واگذار شد. در صدر آن واگذاریها، امور فرهنگی و حوزه کتاب و کتابخانهها به شهرداریها نیز وجود داشت. همچنین در مصوبه مجلس شورای اسلامی از سالها قبل مقوله چاپ، نشر، توزیع و امور دیگر مرتبط با فعالیت کتاب و کتابخوانی به مدیریت شهری تکلیف شده و مدیریت شهری در این خصوص تکالیف روشن و شخصی دارد. از آنجا که شوراهای اسلامی شهر نقش اساسی و تصمیمساز در مدیریت شهری و فعالیتهای فرهنگی دارند، این گزارش قصد دارد به بررسی میزان توجه شورای شهر اردبیل به حوزه کتاب و کتابخوانی بپردازد.
شورای شهر طرحی در مقوله کتاب دریافت نکرده است
برای این امر بعد از دو هفته پیگیری از رئیس شورا تا نایب رئیس و رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر اردبیل، در نهایت اعلام شد به رئیس دفتر رئیس شورا مراجعه شود مصوبهها دست وی است. رئیس دفتر نیز چند ورق به هم سنجاق شده را بارها ورق زد و چون هیچ طرحی یا مصوبهای در اینباره پیدا نکرد، گفت: مطمئن هستم یکی بود ولی در فرصت مناسب به شما اعلام میشود.
البته عباسزاده نایب رئیس شورا در گفتوگویی کوتاه چنین اظهار کرد: شورای اردبیل هیچگونه استقلالی در تصویب طرحی ندارد چرا که باید آن طرح از سوی شهرداری ارائه شود سپس در شورا بعد از رسیدگی تصویب یا رد شود. البته تاکنون شورا طرحی در این خصوص نداشته است.
حمایتهای قانونی و فرادستی برای کتاب صورت نمیگیرد
برای بررسی دلیل ارائه نشدن طرحی در حوزه کتاب به شهرداری اردبیل مراجعه شد که رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی شهرداری اردبیل به خبرنگار ایبنا چنین گفت: برای دادن چنین طرح و ایدهای ابتدا باید حمایتهای لازم قانونی و اعتباری از فرادستیها اعمال شود. با این حال شهرداری اردبیل به لحاظ دغدغهای که دارد از تمام امکانات خود برای ترویج فرهنگ کتاب استفاده میکند.
اباصلت ابراهیمی با بیان اینکه امسال طرح خوبی با موضوع حمایت از نویسندگان بومی ارائه شده بود که متاسفانه با فشاری که از سوی نهادهای نظارتی وارد شد، این طرح بی نتیجه ماند. قبلاً نیز یک ایده درباره گذاشتن کتاب در اتوبوسهای شهری وجود داشت که عملی شد.
ابراهیمی ادامه داد: وظیفه شورای شهر تخصیص بودجه و نظارت برای یک طرح است و اواخر هر سال بودجه هر حوزه تصویب، رد یا اصلاح میشود، شهرداری هم انجامدهنده کار است. یعنی شورای شهر بدون اجازه شهرداری کاری نمیکند شهرداری هم بدون دستور قانونی کار انجام نمیدهد. هر چند شورای شهر تاکید دارد وظیفه دیگر نهادها را نباید به دوش بکشیم جایی که نهاد کتابخانهها و ادارههای فرهنگی هستند، شورای شهر باید برای امور مهمی چون عمران شهر و پروژههای شهری وقت بگذارد.
حوزه کتاب بودجه مستقل ندارد
رئیس سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اردبیل با بیان اینکه هیچ بودجه مستقلی برای حوزه کتاب وجود ندارد، بیان کرد: این سازمان به لحاط دغدغهای که در حوزه کتاب دارد، برنامههای مهمی از جمله پویش نذر کتاب، رونمایی از کتب نویسندگان بومی، نصب بیلبوردهای رایگان فرهنگ کتابخوانی و ایجاد کتابخانههای مشارکتی انجام داده است.
ابراهیمی ادامه داد: اکنون سه کتابخانه مشارکتی در فرهنگسراهای فجر، انقلاب و چالدران شهر اردبیل دایر شده که مجهز به سالن مطالعه و مشقخانه است که علیرغم امانت کتاب اقدام به جمع آوری کتاب از سوی اهدا کنندگان بویژه کتب کودک برای هدیه به مدارس و محلات محروم میکند.
وی ایجاد غرفههایی با عنوان یک میز، یک کتاب، پاتوق کتابخانه بانوان، پویش کتابخوانی «زندگی در جریان است»، تجلیل از پیشکسوتان نویسنده و شاعر در قالب سفیران مهربانی، اهدای چندین جلد کتاب کمک درسی رزمندگان دوران دفاع مقدس به مناطق محروم و تولید و چاپ کتابهای خاص آموزش فرهنگ شهر و شهروندی با موضوعهایی از جمله بازیافت و ترافیک را از دیگر اقدامات شهرداری در ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی برشمرد.
نویسنده پژوهشگر و مدیر انتشارات مکارمی نیز در گفتوگویی با ایبنا، پرداختن به امور فرهنگی از جمله کتاب و کتابخوانی را وظیفه اساسی مدیریت شهری عنوان و بیان کرد: اساس توسعه یک شهر وابسته به توسعه فرهنگ آن شهر است ولی متاسفانه اقدامات صورت گرفته از سوی شورای شهر و شهرداری اردبیل در این خصوص ناکافی است.
برنامههای کتابمحور شهر پر محتوا نیست
علی مکارمینیا ادامه داد: در شهری که هر روز سرانه مطالعه پایین میآید و کمتر کسی به سراغ کتابخوانی میرود، مدیران شهری باید چاره ای دیگر بیاندیشند و برنامههایی طرحریزی کنند که پر محتوا و موثر باشد.
به گفته وی، مسئولان فرهنگی ما عادت کردهاند در یک مناسبت خاص سراغ یک یا دو نفر از چهرههای شاخص بروند و در دیدار با آنان بیلان کاری بدهند که بله در حوزه کتاب کار مهمی انجام دادیم.
این پژوهشگر اضافه کرد: در اغلب شهرهای دنیا کیوسکهای کتاب با قفسه بندیهای شیک در شهر گذاشتهاند که شهروندان از یک باجه کتاب را برمیدارند و بعد از مطالعه در باجه دیگر میگذارند که به این شکل، دسترسی به انواع مختلف کتاب آسان میشود.
مکارمینیا خطاب به اعضای شورای شهر و مسئولان فرهنگی شهر اردبیل اظهار کرد: این مسئولان یک مقدار به وجدان خود مراجعه کنند در سال چقدر کتاب میخوانند؟ کسی که خودش با کتاب بیگانه است، دغدغهای هم برایش نخواهد داشت.
کار برای موضوع فرهنگی علاقه میطلبد
این فعال فرهنگی بیان کرد: با چند فعالیت فرهنگی و مصوبه و طرح کار جلو نمیرود، باید انگیزه و دغدغه باشد موضوع فرهنگی علاقه میطلبد. خود شورای شهر کمیته فرهنگی دارد. چند بار به یک کتابخانه سر زده است؟ کجا نشسته مشکل نویسنده و ناشر را شنیده است؟ اصلاً از کمبودهای این بخش چقدر خبر دارد؟ اگر مدیریت شهری به وظیفه ذاتی خود واقعاً عمل کند، چند برابر مشکلات فرهنگی حل میشود و شهروندان هم کتابخوان میشوند.
با اجرای چند برنامه شهروند کتابخوان نمیشود
بررسیها و گفتهها حاکی از آن است که در اردبیل برگزاری برنامهها و فعالیتهای کوتاه مدت برای شهر ناکافی و بیتاثیر است. آشتی مردم با کتاب به عوامل مختلفی وابسته است. به عنوان یک مثال وقتی در شهری یک کتابفروشی برای یک دورهمی نویسندگان و معرفی و خوانش کتاب، به درهای بسته اخد مجوز میخورد و از یک کافه کتاب حمایت مادی معنوی صورت میگیرد و از دیگری نه، انگیزه برای ترویج کتاب میخشکد. اینجاست که مدیریت شهری باید دست به کار شود و از نهادهای نظارتی و استانداری و فرمانداریها بخواهد با طرحریزیهای بلندمدت و حمایت جدی از فعالان حوزه کتاب، در پرورش و تربیت شهروند کتابدوست و کتابخوان موثر واقع شوند.
نظرات