به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در مشهد، کتاب «خراسانیات؛ مجموعه آثار دکتر علی شریعتی» که دومین جلد از مجموعه خراسانیات است، به قلم رضا سلیمان‌نوری و سیدخلیل حسینی‌عطار، دو نویسنده و پژوهشگر خراسانی رهسپار بازار کتاب شد.
سیدخلیل حسینی‌عطار در خصوص این اثر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: این کتاب دوم از مجموعه «خراسانیات» است. کتاب اول با عنوان «خراسانیات؛ آثار استاد محمدرضا حکیمی» نخست در سال ۱۴۰۲ از سوی انتشارات جهاد دانشگاهی خراسان رضوی و سپس از سوی انتشارات چاپخش تجدید چاپ شد.
وی گفت: کتاب یاد شده تنها کتابی است که ذیل این عنوان درباره علی شریعتی منتشر شده است و به آثار وی نه تنها از نگاه دین و اندیشه بلکه از منظر منطقه و فرهنگ نیز توجه شده است.
کتابی با ۳۶ فصل
این پژوهشگر حوزه کتاب با اشاره به محتوای این کتاب گفت: مطالب «خراسانیات ۲» در یادداشت، استدراک، مقدمه و ۳۶ فصل سامان داده شده است. فهارس چهارگانه، نام‌ها، جای‌ها، رویدادها و باورها که در آستانه کتاب آمده است، محققان را برای دسترسی سریع به اعلام و نشان دادن بسامد آنها در کتاب مدد می‌رساند.
حسینی عطار ادامه داد: در یادداشت کتاب، گزارشی خواندنی از شیوه کار و معرفی اثر و اینکه خراسانیات دکتر علی شریعتی به چه کار امروزمان می‌آید، سخن رفته است.
وی افزود: هنگامی که من و رضا سلیمان نوری، کار گردآوری و تدوین خراسانیات آثار محمدرضا حکیمی را برای مراسم «چراغ ششم» چهارسو پی می‌گرفتیم، به این مفهوم فربه که خراسان را از محدوده جغرافی کنونی‌اش وسیع‌تر می‌سازد، واقف بودیم و اینکه «خراسانیات» در آثار این بزرگان نیز می‌تواند تا چه اندازه ما را در فهم و درک درست این مفهوم مدد رساند و در کار شناختن هویت و ریشه‌های وجودی و انسانی فراموش شده به کارمان بیاید، توجه داشتیم.
سیدخلیل حسینی عطار گفت: به همین دلیل اکنون به سر وقت مجموعه آثار سترگ و کارنامه پربرگ و بار دکتر علی شریعتی رفتیم تا با نگاهی دوباره به آثار وی از منظری دیگر به «بازگرفتن ایمانمان، آگاهی و اندیشه‌مان و خویشتن انسانی‌مان» عطف توجه کنیم. زیرا یکی از چهره‌هایی که به مفهوم خراسانیات توجه دارد و به شکلی پراکنده اما آگاهانه به کار می‌برد، شریعتی است. وی نویسنده «راهنمای خراسان» است و در مجموعه آثارش ارجاعات به خراسان بی‌شمار است. تحلیل این ارجاعات و استخراج موارد پرتکرارش، خود نیازمند کار مستقلی است.
اهمیت این کتاب در مقابله با فراموشی تاریخ ملی
نویسنده کتاب «به شکل خلوت خود» ابراز کرد: اکنون که به گردآوری و تدوین «خراسانیات ۲» توفیق یافتیم، امید می‌بریم، خراسانیات آثار علی شریعتی ما را در مقابله با فراموشی تاریخ ملی مدد رساند و دریچه‌ای برای چهار رکن هویتی که انجمن چهارسو در پی آن است یعنی مفاخر، اماکن، رویدادها و آیین‌ها باشد.
سیدخلیلی حسینی در پاسخ به این پرسش «چرا دست به نگارش این اثر زده شد»، عنوان کرد: در ملاقات‌های مختلف با رضا سلیمان‌نوری این سوال مقدر گریبان ما را رها نمی‌کرد که چرا شریعتی مهم است؟ چرا باید او را بشناسیم؟ و خراسانیات او به چه کارمان می‌آید؟ با نگاهی اجمالی به داده‌های کتاب درمی‌یابیم، عناصر هویت و ارجاعات بدان در مجموعه آثار علی شریعتی، فراوان، پرتکرار و بسیار برجسته است. برای نمونه ارجاع به دو عنصر مهم هویتی خراسان، امام علی‌بن موسی الرضا (ع) و حکیم ابوالقاسم فردوسی و کتاب ارجمند او شاهنامه که گاه از آن به (یادنامه ایمان) یاد می‌شود، حیرت‌انگیز است.
نویسنده کتاب «کتابفروشی‌های مشهد از عصر قاجار تا صبح انقلاب» عنوان کرد: بسامد نام امام رضا (ع) و حرم ایشان ۵۱ بار، حکیم ابوالقاسم فردوسی و شاهنامه ۱۳۸ بار است. همچنین نام شهرهای مشهد، سبزوار، طوس، مزینان و …از جمله پر بسامدهای اعلام مجموعه آثار به شمار می‌آید. این مهم، نه تنها خبر از تعلق خاطر او به این عناصر می‌دهد بلکه نشانه روشنی از گرایش معنوی و توجه آگاهانه وی به این عناصر نیز هست.
این پژوهشگر گفت: در نگاه او این مفاهیم به موجودی زنده می‌مانند. وی از زبان پرفسور شاندل می‌گوید «مورخ جامعه را در زمان و جامعه‌شناس، جامعه را در مکان بررسی می‌کند.» از این رو اگر خراسانیات در آثار علامه محمدرضا حکیمی در ربطی مستقیم با اسلامیات معنا می‌یابد، این مفهوم در نزد وی مفهومی محوری و پویا دارد. برای نمونه خراسان در ایجاد و تکامل ادبیات فارسی و غنی‌ساختن ثروت‌های معنوی و عاطفی ایران بیشتر از همه نقاط این سرزمین کوشش کرده است.
ادب خراسانی؛ بانی زبان و ادبیات فارسی است
سیدخلیل حسینی عطار با بیان اینکه تاریخ، ادب خراسانی را بانی زبان و ادبیات فارسی می‌داند، ادامه داد: شاید کمتر کسی از مردمی که با تاریخ ادبیات آشنایی کافی ندارند، بداند که فارسی دری که زبان ملی ایرانیان است، لهجه مردم خراسان بوده است که از مرزهای زادگاه خویش فراتر رفته و در سراسر سرزمین‌های فارسی زبان جاگیر شده است.
«خراسانیات ۳» در حال آماده‌سازی برای چاپ است
وی ساختار «خراسانیات ۲» را با کتاب اول به کلی متفاوت دانست و عنوان کرد: استخراج خراسانیات علی شریعتی بر اساس مجموعه آثار انجام گرفته و به همان ترتیب نیز نظام یافته است. در این میان کتاب راهنمای خراسان، استثناء شده است. این کتاب به دلیل محتوای پربار آن در حوزه مشهد و خراسان پژوهی، به عنوان کتاب «خراسانیات ۳» به حساب می‌آید و در حال آماده سازی برای چاپ است.
حسینی عطار گفت: «خراسانیات ۲» به این دلیل به نگارش در آمد که در مجموعه آثار دکتر شریعتی، ما با انبوهی از نام‌ها مواجهیم که گاه در یک پارگراف چند خطی، به بیش از ۲۰ نام بر می‌خوریم، که کار تدوین کتاب را بر مبنای اسامی مشکل می‌کرد. تدوین الفبایی کتاب، منجر به تکرار یک فیش، در مواضع گوناگون می‌شد که علاوه بر تکرار ناخوشایند، بر حجم کتاب هم می‌افزود از این رو برای پرهیز از آنچه گذشت، به شیوه یاد شده روی آوردیم. اما این نقص را با تهیه فهارس متعدد رفع کردیم تا استفاده کتاب برای خوانندگان ارجمند آسان شود.
فصل‌بندی کتاب
وی افزود: کتاب «خراسانیات ۲» شامل یادداشت، استدراک و مقدمه خانم سارا شریعتی است. بخش سوم آن شامل خراسانیات آثار دکتر علی شریعتی به نظم و ترتیب مجموعه آثار است. «کتاب‌نامه» نیز نام بخش چهارم آن است، بخش پنجم هم شامل فهرست نام‌ها است.
او با اشاره به بخش ششم کتاب «خراسانیات ۲» گفت: این بخش با نام «فهرست جای‌ها» در کتاب درج شده است و «فهرست رویدادها» و «فهرست آیین‌ها» هم به ترتیب بخش هفتم و هشتم هستند. به باور ما، فهارس چندگانه فوق می‌تواند به یافتن سریع اعلام یا نشان دادن بسامد آنها در کتاب، به محققان کمک کنند.
سید خلیل حسینی عطار بیان کرد: البته مسلم است که بازخوانی این عناصر، فقط احضار گذشته نیست بلکه شناخت هویت، پیوند دوباره ما با ریشه‌های وجودی و انسانی فراموش شده خودمان را ممکن می‌سازد. عناصری که در ظرف زمانی گذشته جا خوش کرده‌اند. اما ما آنها را برای اینجا و اکنون‌مان احضار می‌کنیم تا به کار امروزمان بیاید.
به گزارش ایبنا؛ کتاب «خراسانیات؛ مجموعه آثار دکتر علی شریعتی» به قلم رضا سلیمان نوری، و سیدخلیل حسینی عطار در ۵۶۰ صفحه و قطع رقعی توسط انتشارات محقق رهسپار بازار کتاب شده است.
نظر شما