به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مائده مرویان حسینی: نشست نقد و بررسی کتاب «پسرخرمشهر» روایت زندگی شهید محمد جهانآرا با حضور حمید هنرجو نویسنده، حمیدرضا داداشی، منتقد ادبی و سعید گنجی، مدیر انتشارات شاهد؛ چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت در سالن مجمع ناشران انقلاب اسلامی سی و ششمین نمایشگاه کتاب تهران برگزار شد.
حمید هنرجو نویسنده کتاب «پسر خرمشهر» در این نشست اظهار کرد: قهرمانان ملی و مردمی نباید بهمرور زمان یا در اثر اختلافات و منازعات جناحی در کشور فراموش شوند یا نقش آنها کمرنگ جلوه داده شود. قهرمان، قهرمان است و باید به نسلهای آینده معرفی شود. درباره انتقال مفاهیم به گروه سنی کودک و نوجوان، باید گفت که این دو گروه به یکدیگر نزدیکاند و مرز مشخصی میان آنها وجود ندارد، اگرچه با رشد سنی، گرایشها و نیازهای آنها تخصصیتر و دقیقتر میشود
هنرجو درباره نقش هنرمندان در بیان تاریخ گفت: تاریخ، ذاتاً جدی و گاه خشک است. پژوهشگر و محقق، با توجه به مسئولیت علمی و اخلاقی خود، بهسراغ تاریخ میرود. اما باید بپذیریم که تاریخ دغدغه روزمره همه مردم نیست. وقتی در کوچه و بازار با مردم گفتوگو میکنیم، متوجه میشویم که هر شهروند بهقدر آگاهی و درک خود از شخصیتهایی چون امیرکبیر یاد میکند یا درباره جنگها و قهرمانان ملی اظهارنظر. این اطلاعات، در سطحی ابتدایی و عمومی است و معمولاً از عمق کافی برای استفاده در منابع مکتوب و پژوهشی برخوردار نیست. در اینجا نقش هنرمند برجسته میشود. وظیفه هنرمند، تلطیف تاریخ است؛ یعنی تبدیل زبان رسمی، جدی و گاه خشک تاریخی به زبانی هنری، قابل فهم و جذاب برای مخاطب. رهبر معظم انقلاب نیز در همین زمینه تأکید کردهاند که: «هیچ چیزی در تاریخ باقی نمیماند، مگر هنر و ادبیات.» هنر، ادبیات، سینما و دیگر شاخههای هنری» میتوانند مفاهیم تاریخی را با بیانی نرم، لطیف و اثرگذار به مخاطب منتقل کنند و در عین حفظ اصالت، تاریخ را به زندگی روزمره مردم پیوند بزنند.
نویسنده کتاب در ادامه اضافه کرد: کودکان و نوجوانان، همواره سرمایههای آیندهاند؛ همانگونه که ما نیز در گذشته، سرمایههای امروز بودیم. اکنون نوبت نسل حاضر است که با سرمایهگذاری فرهنگی و هنری، برای آیندهای روشن آماده شود.در این مسیر، معرفی قهرمانان ملی به کودکان و نوجوانان، امری ضروری است؛ اما نه با زبان خشک و رسمی، بلکه با زبان نرم، عاطفی و هنری. هنری که بتواند تاریخ را نه فقط روایت کند، بلکه به نسل جدید منتقل و در ذهن و دل آنها بنشاند. ما باید آنچه را که بهعنوان اندوختههای فرهنگی و هنری داریم، به کار بگیریم تا این انتقال، مؤثر و ماندگار باشد.
هنرجو با اشاره به حفظ و جلوگیری از تحریف تاریخ اشاره کرد: باید مراقب باشیم که تاریخ دچار دستکاری یا دزدی معنایی نشود. اگر به جهان نگاه کنیم در بسیاری از نقاط، جلوی تحریف تاریخی را نه با سند و مقاله، بلکه با یک اثر هنری ماندگار گرفتهاند؛ خواه یک فیلم، یک رمان، یا حتی یک شعر. چرا که وقتی یک مفهوم تاریخی وارد عرصه هنر و ادبیات میشود و در ذهن مردم تثبیت میگردد، دیگر کسی نمیتواند بهراحتی آن باور جمعی را تغییر دهد یا زیر سؤال ببرد. رسانهها و جریانهای فرهنگی امروز در سطح جهانی، همگی درگیر این میدان هستند. بنابراین ما نیز باید نقش خود را ایفا کنیم و با تولید آثار فاخر هنری، از هویت تاریخی و قهرمانان خود پاسداری کنیم.در جمعبندی باید بگویم، پاسداشت و معرفی قهرمانان ملی وظیفهای ضروری است واین معرفی باید بهطور خاص برای نسل جدید؛ یعنی کودکان و نوجوانان، انجام شود.
حمید داداشی منتقد ادبی نیز در ادامه برنامه درباره این اثر گفت: به نظر من، اگرچه این کتاب گام مثبتی است، اما هنوز جای کار بیشتری دارد. ما اگر بخواهیم شهیدان را به عنوان الگو یا حتی اسطوره به نسل جوان معرفی کنیم، باید زندگینامههایی جامعتر و داستانپردازیهای قویتری ارائه دهیم. مثلاً سالها پیش کتاب «پایی که جا ماند» منتشر شد؛ من یادداشتی درباره آن نوشتم. کتابی بود که نهفقط سوژه قوی داشت، بلکه نویسنده آن توانسته بود با جان و دل روایت کند.
او افزود: در مورد کتاب فعلی نیز باید گفت: اگر خواننده را جذب کند و عطش شناخت بیشتری نسبت به شهید ایجاد کند، موفق بوده است. اما نباید به همین اندازه اکتفا کرد. برخی شهدا چنان ظرفیت گستردهای برای روایت دارند که میتوان آثاری بلندتر، دقیقتر و ادبیتر دربارهشان نوشت. پیشنهاد من این است که مسیر تکمیل این کتابها ادامه یابد؛ نه از این جهت که کار فعلی ناکافی است، بلکه از این جهت که ظرفیت موضوع، بیش از این است.
هنرجو در پاسخ به این نقد ادبی گفت: ما در عالم شعر، مثلاً وقتی به رباعی اشاره میکنیم، از اصطلاح «بحر در کوزه گنجاندن» استفاده میکنیم. این یعنی یک دریا را در یک کوزه خلاصه کردن و در قالبی مختصر و مفید ارائه دادن. در همین راستا، وقتی میخواهیم کتابی برای مخاطب نوجوان بنویسیم، باید مراقب باشیم که موضوع یا مطلب را به شکلی ارائه ندهیم که باعث دلزدگی آنها شود. اگر مطالب را بهطور انبوه و خیلی پر و طولانی ارائه دهیم، ممکن است این انباشتهگی باعث خستگی و کاهش علاقه مخاطب شود. هر چند ممکن است برخی بگویند که داستانها و کتابها باید حجم زیادی داشته باشند، اما واقعیت این است که حتی رمانهای بزرگ جهان مانند «بینوایان» یا «جنگ و صلح»، با وجود صفحات فراوان، غنا، عمق و استحکام دارند. این آثار موفق شدهاند تا در هر برهه زمانی حرف تازهای برای گفتن داشته باشند. بنابراین، مهم این است که اثر، چه از نظر محتوا و چه از نظر ارائه، دارای غنا و عمق باشد تا بتواند تأثیرگذار باشد، حتی اگر در قالبی مختصر و محدود ارائه شود.
سعید گنجی، مدیرانتشارات شاهد هم در بخش دیگری از این برنامه درباره مفهوم شهادت گفت: در حوزه نویسندگی، بهویژه در موضوع شهادت و دفاع مقدس، به نظر میرسد که در سالهای اخیر توجه به مفهوم شهادت تا حدی کمرنگتر از گذشته شده است. این در حالی است که ما نیاز داریم ارتباط و تعامل بیشتری با جامعه امروز، بهویژه نوجوانان و جوانان، برقرار کنیم. هدف این است که فرهنگ ایثار و شهادت در نسلهای آینده نهادینه شود. کتاب «پسر خرمشهر» یکی از این آثار برجسته است؛ کتابی که با زبانی روان و روایتی گیرا، میکوشد پل ارتباطی میان نسلها باشد و یاد و نام قهرمانان این سرزمین را زنده نگه دارد.
او در ادامه تصریح کرد: نکته قابل توجه دیگر، بعد هنری و تصویری این کتاب است. بهویژه تصاویر کار شده توسط خانم حسننژاد، که با دقت و حس هنری بالایی انتخاب شدهاند و یکی از نقاط قوت کتاب به شمار میروند. این تصاویر توانستهاند در کنار متن، احساسات مخاطب نوجوان را برانگیزند و پیوند عمیقتری بین او و محتوای کتاب برقرار کنند. در مجموع، این کتاب را میتوان گامی مؤثر در تقویت پیوند فرهنگی نسل جوان با مفاهیم ارزشی و تاریخی کشور دانست؛ مسیری که باید با جدیت بیشتری ادامه یابد.
به گزارش ایبنا: نمایشگاه کتاب تهران ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» ۱۷ تا ۲۷ اردیبهشتماه در مصلی امام خمینی (ره) برگزار میشود.
نظر شما