به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) – رضا دستجردی: کتاب «تعبیر خواب؛ از سومر تا فروید» به قلم کرامت موللی، روانکاو، ادامه اثر قبلی کرامت موللی، «ذهن و زمان» است که در آن به نقد و بررسی مبانی پرسش‌نشده علوم عصبی پرداخت و مسئله زمان را در رأس مطالعات مربوط به موجود زنده بالاعم و خواب و رویا بالاخص قرار می‌داد. کتاب حاضر در عین حال درآمدی کاملاً ضروری برای ورود به معضل رویا است که تفصیل آن به‌خصوص به لحاظ بالینی در جلد دوم آمده تا روانکاوانی را که غالباً مدیریت جلسات را منحصر به کار تعبیر می‌دانند با پیچیدگی‌های آن آشنا سازد.

نویسنده در جلد نخست، ابتدا به مطالعه رویا در بین‌النهرین می‌پردازد و نشان می‌دهد که اقوام باستانی این خطه، علیرغم اعتقاد به قدرت جادویی رویا، درکی واثق از عالم احلام داشته‌اند که از یافته‌های روانکاوی چندان به دور نیست. آنگاه به بررسی سیر تحول خواب‌نامه‌ها در شرق و غرب می‌پردازد و نشان می‌دهد که تعبیر خواب فروید، به رغم نوآوری‌های تاریخی خود، تا چه حد مدیون آثار گذشته بوده است. سرانجام، کتاب با مطالعه روانکاوی لکان و ره‌آوردهای بی‌نظیر آن در باب کشف عالم احلام خاتمه می‌یابد.

سوسن حاجی‌زاده شاهسوار روانکاو، در پیشگفتار این اثر، کتاب را بافتی غریب از پرسشی مداوم از زمان می‌داند؛ زمانی که با آینده آغاز شده، به حضور گذشته‌ای می‌رود که مهد تمدن بخش عظیمی از بشریت را تشکیل می‌دهد. کتاب با طرح زمان، رویا را به حد مظهری از تاریخی شش‌هزارساله ارتقا می‌دهد. آنچه از این تجربه حاصل می‌شود، به غار هزارویک‌شبی می‌ماند که زمان گنجینه اصلی آن است.

نویسنده که پیش‌تر در کتاب «ذهن و زمان»، از دیدگاهی خشک و انتزاعی به انسان نمی‌نگریست و رویا را در بستر زندگی روزمره فرد مورد مداقه قرار می‌داد، در این کتاب، خواننده را به سفر در زمان دعوت می‌کند تا خوف و رجا مندرج در رویا را ورای تصاویر به افسانه‌ها و سنگ‌نوشته‌های دوران بین‌النهرین بپیوندد. لذا در می‌یابیم که رویا از همان اوان تمدن، به چیزی ورای تصویر متکی بوده، حاصلی جز از زبان تکلم اقوام نبوده است.

کتاب «تعبیر خواب؛ از سومر تا فروید» فضای بی‌انتهای خاموشی و فراموشی را درنوردیده، دگرباره سومر را به لحاظ فروید احیا می‌سازد. در نتیجه، خواننده، درک عمیق، زیروبم و ظرایف مفاهیم مربوط به رویا را در توالی زمان در می‌یابد. سیاق و زبان کتاب، جان تازه‌ای بر پیکر روان‌کاوی در ایران دمیده، پنجره‌ای با نمایی حیرت‌انگیز از ساختمان نفسانی آدمی به دست می‌دهد. بدین ترتیب است که شئون ضمیر ناآگاه با زبانی ساده، غیرتصنعی و دقیق، جانی تازه یافته، افق‌های تازه‌ای را در زبان فارسی می‌گشایند. دقت و جدیت نویسنده، دسترسی به معضلات و پیچیدگی‌های مفهومی و کلامی را سهولت بخشیده، ما را به سفری بدیع به عمق مسائل علمی و تاریخی دعوت می‌کند.

حاجی‌زاده شاهسوار می‌نویسد: «شخصاً به محض انتشار «ذهن و زمان» در سال ۱۳۹۸ دریافتم که شاهد کتابی هستیم با معیارها و ضوابط علمی بین‌المللی که مضاف بر این خصوصیات، حاوی نظریاتی است بدیع، نه تنها در باب رویا، بلکه در مورد زمان به‌عنوان محور اصلی نفسانیات آدمی. نظریات و تجاربی که افق‌های نوینی در سپهر تحقیقات به طور اعم و در روانکاوی به طور اخص می‌گشود. آن هم در فضایی مملو از ترجمه‌های نادرست یا تقریبی که جز ایجاد انفعال نزد جوانان مستعد و علاقه‌مند نمی‌توانست اثر دیگری داشته باشد. با مطالعه کتاب و تدقین در آن قرابتی فوق‌العاده با تجارب بالینی خود احساس کردم. ولی کتاب علیرغم زبان فصیح و روان خود حاوی معضلاتی چند برایم بود. به محض تماس با نویسنده، خوف و شرم حضور فروریخت. زیرا در او شخصیتی یافتم بی‌تکلف و گشاده؛ دیداری که به‌تدریج به همکاری و شراکت در کتابت انجامید».

ناگفته پیداست که نویسنده کتاب، متفکر و روانکاوی است پرکار که با سبک کتابت منحصربه‌فرد خود، خواننده را به اندیشیدن خوانده، او را پیوسته به اخذ نوعی طرز تلقی انتقادی و خالی از پیش‌داوری دعوت می‌نماید. روش کتابتی که مبتنی بر احیای زبان و حاوی سیاقی پیش‌گام جهت ایجاد نظامی است منسجم به لحاظ یافته‌های فروید و تعلیمات لکان. آثارش به‌درستی حاکی از طی طریقی است استوار در تعمیق مبانی فلسفی و ناشناخته روانکاوی که همگی از احاطه او به تاریخ و مسائل فلسفی و عرفانی شرق و غرب حکایت دارند.

«تعبیر خواب؛ از سومر تا فروید» در ۲۳۵ صفحه، به همت نشر نی منتشر شده است.