به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، احسان رضایی دبیر اجرایی «تاریخ مصور ایران باستان» در نشست کتاب آرایی کتاب‌های مصور تاریخی که به بررسی تولید مجموعه تاریخ ایران باستان توسط انتشارات «سایان» اختصاص داشت و یکشنبه ۲۳ اردیبهشت در سی و پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد، به بیان جزئیات این اثر پرداخت و گفت: تجربه نشر سایان و تجربه تک تک افراد نشان داده که دنیای امروز با گذشته متفاوت است و دیگر عکس‌ها و تصاویر نقش بیشتری در بیان موضوعات دارند همین حالا در شبکه‌های مجازی بیشتر با تصاویر روبه روهستیم و در نتیجه متن کوتاه‌تری می‌خوانیم، زیرا تصویر برای مخاطبان جذاب‌تر است.

او افزود: این مسئله در تمام جهان وجود دارد و در مجموع حرکت مردم به سمت کتاب‌های مصور است، تعداد زیادی از این کتاب‌ها در ایران ترجمه شده است مثلاً نشر طلایی و نشر سایه در این زمینه فعالیت کرده اند، ما هم پس از سال‌ها بدین نتیجه رسیدیم برای کشور عزیزمان کار مصور تولید کنیم.

رضایی ادامه داد: مجموعه تاریخ مصور ایران باستان در چهار مجلد چاپ شده است، جلد نخست از آغاز پیدایش تاریخ ایران آغاز می‌شود، در جلد دوم، سوم و چهارم هم به ترتیب دوره‌های هخامنشان، سلولیان، اشکانیان و ساسانیان مورد بررسی قرار گرفته است. امسال ۵ جلد دیگر در دستور کار است و قرار است در این ۵ جلد از آغاز دوره اسلامی در ایران تا دوره مشروطه پیش برویم و در ادامه هم ۲ جلد درباره ایران مدرن خواهیم داشت تا تمام تاریخ ایران را در مجموع ۱۱ جلد مصور داشته باشیم.

دبیر اجرایی این پروژه درباره جزئیات این ۴ جلد بیان کرد: درباره تصویرگری ابتدا یک یونیوفرم طراحی و سپس اجزا را دخیل کردیم، هر کتاب ۵ فصل دارد و با یک‌تصویر پوستر مانند هر فصل آغاز می‌شود، در ادامه ۲ صفحه خلاصه را در اختیار خواننده در ۳ روش تایم لایم، عکس و متن‌های ۸۰۰ کلمه‌ای از خلاصه آنچه پیش روی خواننده است در اختیار گذاشتیم، در ادامه هم مطالبی داریم که تکمیل کننده بحث هر بخش است. ما برای این متن‌ها هم به استادان بزرگ و تاریخ دان سرشناس هر دوره رجوع کردیم؛ مثلاً در بخش ساسانی از تورج دریایی بهره بردیم. در کتاب اولمان به دلیل دوره تاریخی اش یعنی ابتدا تمدن در ایران تا دوره ایلام چهره‌های زیادی نداریم، ولی در کتاب‌های بعدی رفته رفته چهره‌ها بیشتر می‌شوند.

او درباره منابع چهره‌های تصویر شده هم بیان کرد: ما تلاش کردیم تا چهره‌ها را بر اساس مستندات باستانی، از سنگ نبشته‌ها تا سکه‌های به جای مانده تصویر کنیم و حتی درباره پوشش هم علاوه بر این‌ها از منابعی، چون حمزه اصفهانی هم بهره بردیم. همچنین برای عکسبرداری از منابع موجود از بیش از ۱۰۰ مجموعه خصوصی و موزه در ایران و جهان از جمله موزه لوور یا ایران باستان بهره بردیم. به طور مثال ما در تصویرگری دیاکو از دستبند، سنجاق و آثار به جای مانده در تپه حسنلو استفاده کردیم و از نوع پوشش مادها در تخت جمشید هم پوشش و تصویر دیاکو را ساختیم.

وی افزود: ما هر چند صفحه یک مجموعه گالری هم داریم، معمولاً در آلبوم‌ها توجه ما این بوده که علاوه بر جذابیت بصری سوژه مورد نظر هم بررسی و پرداخته شود، برای همین به سراغ نقشه‌ها هم رفته ایم و آن‌ها را تصویر کردیم، کاری که خیلی از پژوهشگران به دلیل سختی در اسامی تغییر یافته یا کمبود منابع انجام نمی‌دهند، ولی ما در کتاب هایمان از ۴۰ نقشه استفاده کردیم. علاوه براین‌ها ما برای تصویر سازی هرچه بهتر هم بازسازی مکان‌های تاریخی را در دستور کار قرار دادیم و هم لباس‌های باستانی را همانند شرایط گذشته تولید کردیم.

یزدان جو: جزئیات زیادی از البسه باستانی نداریم

منصوره یزدان جو که وظیفه طراحی البسه را در این پروژه عهده دار بود بیان کرد: بنده در واقع طراح لباس در فیلم هستم و این نخستین کار تصویر سازی من برای یک کتاب مصور بود شاید در تصویر فیلم‌ها خیلی جزئیات مورد توجه نباشد و دیده نشود، اما من در این پروژه مجبور به انجام کار متفاوتی شدم، زیرا در تصویر سازی و عکس جزئیات بسیار اهمیت دارند.

او ادامه داد: ما دربخش ساسانی، چون در صحنه سلمان فارسی هستم توانستیم جزئیات بیشتری داشته باشیم، اما متاسفانه بسیاری از دانسته هایمان تخیل است، چون منابع زیادی در خصوص پوشش دوره باستان در اختیار نداریم با این حال تلاش کردیم تا لباس‌های موجود در تصاویر نقش شده را یکبار دیگر بازسازی کنیم تا بتوانیم با گرفتن عکس از آن به خوبی جزئیات را در کتاب نشان دهیم به همین دلیل در حال حاضر گنجینه‌ای از لباس‌های دوره ساسانی داریم که به تازگی دوخته شده است.

محمدپور: ویژگی اصلی معماری ایرانی بوم آوری است

حامد محمدپور، سرپرست تیم بازسازی اماکن باستانی در این نشست ابتدا کلیپی تهیه شده از بازسازی مجازی اماکن باستان را پخش کرد و در ادامه بیان کرد: کار ما در این پروژه بازساری بناهای ایران باستان بود، بناهایی از جیرفت تا کاخ سروستان. ما برای این کار تیمی ۷ نفری در اختیار داشتیم تا با جزئیات روی بناهای تاریخی کار کنیم، ما در ایران بناهای زیادی از دوره باستان داریم که متاسفانه از برخی از آن‌ها تنها ۵ تا ۱۰ درصد سالم مانده، بنابراین ابتدا لیستی از بناهای قابل بازسازی تهیه کردیم تا بتوانیم کار خوبی انجام دهیم.

او افزود: متاسفانه از بسیاری از بناهای باستانی اطلاعات دقیقی نداریم و برای مثال هنگام بازسازی شهر سوخته یا چغازنبیل با چالش بسیار جدی رو به رو بودیم چرا که تاکنون کاری در این بخش صورت نگرفته است، این در حالی است که کشورهایی مثل ایتالیا، یونان و حتی عراق برای بازسازی و به چهره کشیدن تمدنشان تلاش می‌کنند، ما در زمینه ایران باستان چه بناها و چه هنرها دچار مشکل شدیم و در این زمینه کار بسیار کمی صورت گرفته است.

سرپرست تیم بازسازی بناهای ایران باستان ادامه داد: ما حتی برای کار روی تخت جمشید هم که کار زیادی روی آن انجام شده با چالش رو به رو هستیم چرا که به دلیل کمبود منابع نمی‌دانیم که رنگ‌های به کار رفته چه بوده است با این حال تمام تلاشمان را کردیم تا با توجه به آنچه مورخان گفته اند کار را پیش ببریم. به طور مثال علاوه بر مسائلی که عنوان کردم یک مورد مهم درباره تخت جمشید آن است که بر خلاف تصور تمام این بنا از سنگ نبوده و بیشتر ان از کاه گل و چوب ساخته شده بوده که در اثر زمان از میان رفته است.

محمدپور در ادامه درباره ویژگی معماری ایرانی گفت: ویژگی معماری ایرانی بوم آورد است و همواره از اجزایی استفاده شده که در همان محل یا سرزمین‌های اطراف وجود داشته مگر دوره هخامنشی که به دلیل گستردگی مرزهای جغرافیایی شرایط دیگری وجود داشته است.

او ادامه داد: کار در برخی دوره‌ها بسیار سخت است، مثلاً تصویر سازی دوره ساسانی به دلیل شیوه معماری سخت‌تر از هخامنشی است یا مثلاً پیش‌تر در دوره ایلامی هم همین مشکل وجود دارد، همین چغازنبیل که پیش‌تر به ان اشاره کردیم در ابتدا بنایی ۵ طبقه بوده، اما حالا تنها یک طبقه و نیم آن باقی مانده است، بنابراین ما برای انجام کارمان به طور میدانی در محل‌ها حاضر شدیم و حتی دوباره آزمایش کربن انجام دادیم و به بررسی و نقشه کشی مجدد پرداختیم تا بتوانیم بهترین بازسازی را انجام دهیم.

محمدپور افزود: ما حتی برای رعایت جزئیات تمام بناها را از ابتدا شناسایی کردیم و دوباره آن‌ها را دسته بندی و تفکیک کردیم، این پروژه ۲ سال زحمت برد و خوشحالیم که توانستیم برای تاریخ ایران چنین کار ارزشمندی خلق کنیم.

نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت) ۱۴۰۳ (در محل مصلای امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.

اطلاعات کامل نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران را اینجا بخوانید.