سرویس فرهنگ مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «گفتمان مقاومت و نهضت ترجمه با نگاهی به کتاب ترانه‌های وطن و تبعید» با سخنرانی محمدرضا وحیدزاده، پژوهشگر و ماجد منابی، پژوهشگر در سالن کوشک کتاب سی و پنجمین نمایشگاه کتاب تهران پنجشنبه ۲۰ اردیبهشت برگزار شد.

محمدرضا وحیدزاده، پژوهشگر درباره ترجمه گفت: سال گذشته سفری به سوریه داشتم و در این سفر با اهل فرهنگ دیدار و گفت‌وگو داشتم. در این دیدار اهل فرهنگ سوریه گفتند ما از وضعیت سیاسی، اقتصادی و نظامی ایران خبر داریم اما از وضعیت فرهنگی آن نه. به عبارتی ما نمی‌دانیم که ایرانی‌ها چه اشعاری می‌خوانند و چه رمان‌هایی مطالعه می‌کنند؟ این موضوع نشان می‌دهد که ما در حوزه فرهنگ در کشورهای محور مقاومت به لحاظ فرهنگی درست کار نکردیم.

او افزود: ضمن اینکه آنچه در دو ماه اخیر روی داد و به ویزه پس از عملیات وعده صادق و آنچه در غزه روی داد، برای ما یک فرصت بی‌نظیر فرهنگی ایجاد کرد که معنی دیگری از مقاومت را به ذهن متبلور می‌کند و ما در همین زمینه می‌توانیم کارهای فرهنگی انجام دهیم و از این فرصت گفت‌وگو استفاده کنیم. استفاده از فرصتی که در این چهل و اندی سال از آن غفلت شده است.

این پژوهشگر بیان کرد: ما در این فرصت می‌توانیم از لحاظ فرهنگی در زمینه ترجمه فعالیت کنیم، هر چند برخی بر این تصورند که شعر فارسی قابل ترجمه نیست اما استاد محمدرضا شفیعی کدکنی در کتاب «با چراغ و آینه» به بررسی اشعار ترجمه شده الف. بامداد پرداخت و در این بررسی معتقد است که ترجمه ناقص انجام شده، اما همین ترجمه راه‌هایی را باز کرده است.

وحیدزاده گفت: در تمام ادوار مقاومت معنای آن متفاوت است به طوری که محمود درویش شاعر نامی فلسطین در یک مصاحبه می‌گوید من احساس می‌کنم در هر دوره معنی وطن (فلسطین) متفاوت است به طوری که دیروز یک تعریف از آن داشتم و امروز حتی باید تعریف دیگری از آن برای فلسطینیان انجام دهم.

ماجد منابی، دیگر سخنران این برنامه گفت: ما در ترجمه شعر عربی را درایم اما ترجمه معکوس که مطالبه رهبری در کشورهای محور مقاومت به درستی صورت نگرفته است. با توجه به اینکه نهضت مقاومت ریشه در انقلاب اسلامی دارد، اما این مهم در ترجمه تبلو نیافته است. وقتی انقلاب اسلامی پیروز شد با گستره و نفوذی که داشت در حوزه مقاومت رسوخ کرد. من هم به این نکته اشاره می‌کنم که بعضی معتقدند ترجمه شعر فارسی به عربی به درستی ممکن نیست. این نظر محترم است، اما در اینجا باید تولید محتوا صورت بگیرد. حضور مترجمان ما در کشورهای مقصد می‌تواند این مهم را قابلیت بهتری ببخشد.

او افزود: یکی از ویژگی‌های کتاب «ترانه‌های وطن و تبعید» این است که شعر مقاومت را در دوره‌های مختلف در خود جای داد به طوری که نام بعضی از شاعران آن را کمتر کسی شنیده است.

این پژوهشگر اظهار کرد: قبلاً در شعر عرب به ویژه اشعار شاعران فلسطینی سخن از وطن بود اما به مرور که شعر مقاومت سوژه‌یابی می‌کند و رنگ شهادت می‌گیرد به مروز از جهان عرب فاصله می‌گیرد و مفاهیم دیگری را علاوه بر وطن در شعر خود دنبال می‌کند.

ماجد منابی گفت: اگر در برخی محورها ترجمه سوژه‌یابی صورت نگیرد و مخاطب‌شناسی و انتقال معنا انجام نشود، آن موقع شاید وظیفه ترجمه انجام نمی‌شود.