سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): کتابخانه مرکزی یکی از قدیمی‌ترین مطالبات فرهنگی استان بوشهر به‌شمار می‌رود که از ۲۰ سال پیش مطرح شده بود. این مطالبه سرانجام در سال ۸۹ در سفر محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت به استان بوشهر مصوب شد. برای ساخت این کتابخانه در جریان این سفر، زمینی به مساحت بیش از ۱۱ هزار مترمربع در شهرک نیایش مصوب و اعتباری بالغ بر ۱۵ میلیارد ریال نیز از محل سفر رئیس‌جمهور برای ساخت آن تعیین شد که البته این اعتبار هرگز تخصیص نیافت.

این پروژه کلان در دولت بعد؛ یعنی دولت روحانی نیز رها شد تا دولت سیزدهم به روی کار آمد و در این دولت به‌طورجدی از سوی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر، ساخت آن به‌عنوان پروژه مهم زیرساختی و فرهنگی استان پیگیری شد که با حمایت استاندار و نگاه ویژه وی مواجه شد.

منتها در ابتدای بررسی‌ها در این زمان، زمین مصوب‌شده برای ساخت این کتابخانه مسئله‎ساز شد و پروسه مطالعاتی آن را با موانعی مواجه کرد؛ ولی در ادامۀ فرایند ساخت کتابخانۀ مرکزی بوشهر، با هم‌گرایی و هم‌افزایی قابل تحسینی که در دولت سیزدهم میان استانداری و دستگاه‌های فرهنگی و اجرایی استان شکل گرفت، در نهایت زمینی مناسب و در خور شأن و نیاز جامعۀ کتاب بوشهر با مساحتی برابر با ۵ هزار و ۲۰۰ متر مربع در مرکز شهر با تأکید و حمایت ویژۀ استاندار بوشهر مصوب شد؛ چراکه جامعۀ کتابخوان و پژوهشگران بوشهری با جانمایی کتابخانۀ مرکزی در شهرک نیایش بنا به نبود یک کتابخانۀ عمومی استاندارد در منطقۀ یک شهر بوشهر و دشواری تردد به این شهرک مخالف بودند و مسئولان این مطالبۀ آن‌ها را نیز جدی گرفتند.

استاندار: تا پایان سال ۱۴۰۲ کلنگ کتابخانۀ مرکزی را می‌زنیم

در این باره، استاندار بوشهر در گفت‌وگویی که با خبرگزاری ایبنا در خصوص لزوم ساخت کتابخانۀ مرکزی در استان پس از تصویب زمین آن داشت، گفت: این مطالبه و خواستۀ به‌حق جامعۀ فرهنگی در دولت سیزدهم که نگاه جدی به توسعۀ زیرساخت‌های کتابخانه‌ای در کشور دارد، زنده و با نگاه ویژه‌ای دنبال شد. نخست تمرکز خود را به ساخت این کتابخانۀ در شهرک نیایش گذاشتیم اما با توجه به اینکه در مرکز شهر بوشهر کتابخانۀ عمومی استانداری وجود نداشت و این شهرک خود دارای پیوست فرهنگی بود، تلاش کردیم تا در طرح مولدسازی زمین مناسبی را برای احداث کتابخانۀ مرکزی در مرکز شهر شناسایی و تصویب کنیم که این مهم در تازه‌ترین نشست کمیته برنامه‌ریزی استان بوشهر به تصویب رسید.

به گفتۀ احمد محمدی‌زاده، ساخت کتابخانۀ مرکزی در بوشهر در برنامۀ چهارم توسعه آمده و از این‌رو به مطالبه‌ای ۲۰ ساله در حوزۀ فرهنگ استان تبدیل شده بود. البته این مطالبه در سال ۱۳۸۹ در دولت اسبق در سفر رئیس جمهور وقت به بوشهر با اختصاص زمینی با مساحت ۱۲ هزار مترمربع در شهرک نیایش مصوب شد اما این پروژۀ بزرگ فرهنگی در دو دولت قبل به‌دلیل تأمین نشدن اعتبار بر زمین ماند.

وی یادآور شد: با نهایی شدن زمین ساخت کتابخانۀ مرکزی، ۱۰ میلیارد تومان برای مطالعه و زیرسازی مرحلۀ اول عملیات اجرایی آن اختصاص یافته که درصدد هستیم مرحلۀ مطالعۀ آن هر چه سریع‌تر و به شکل تخصصی انجام شود تا پایان همین امسال کلنگ ساخت کتابخانۀ مرکزی بر زمین زده شود.

در این میان، با وجود تأکید استاندار بر تسریع آغاز فرایند عملیاتی ساخت کتابخانۀ مرکزی؛ اما برخی از منابع موثق خبر از تعلل اداره‌کل راه و شهرسازی می‌دهد! البته در این زمینه، آیت‌الله صفایی‌بوشهری، نماینده ولی فقیه و امام جمعه بوشهر که خود از حامیان جدی ساخت این کتابخانه در استان است، در تازه‌ترین نشست شورای فرهنگ عمومی استان بوشهر، خواهان حرکت و برخورد انقلابی با کارشکنی‌ها در این زمینه شد و بر لزوم پایان فاز صفر و آغاز هر چه زودتر عملیات این پروژه کلان کتابخانه‌ای در بوشهر شد.

بی‌شک هم‌افزایی شکل‌گرفته میان مسئولان ارشد و مدیران فرهنگی استان برای ساخت کتابخانۀ مرکزی، اتفاق میمونی است که در این استان در دولت سیزدهم به چشم می‌آید که با تداوم این رویه می‌توان به تکمیل دیگر زیرساخت‌ها و سرانۀ فرهنگی استان و افزایش اعتبارات حوزه فرهنگ و هنر آن امیدوار شد. بدیهی است این استان که یکی از ثروتمندترین استان‌های کشور شناخته می‌شود و بخش اعظمی از درآمد کشور را به همت صنایع نفت و گاز تأمین می‌کند، در ساختار کتابخانه‌ای با نقصان‌ها و کمبودهایی مواجه است که برطرف‌کردن این کمبودها ضروری است؛ چراکه این استان مرزی در کنار نقش تأثیرگذاری که در حوزه اقتصادی و سیاسی کشور ایفا می‌کند، همواره به‌عنوان یکی از دروازه‌های اصلی تبادلات فرهنگی ایران شناخته می‌شود. بنابراین باید در حوزه فرهنگ هم از لحاظ زیرساختی و هم از حیث محتواسازی دست پری داشته باشد.

وزارت ارشاد خواهان ساخت کتابخانه‌ای در خور شأن مردم بوشهر است

در این راستا، طبق توافقات اولیۀ مقرر شده که کتابخانۀ مرکزی بوشهر با مشارکت استانداری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ساخته شود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در جلساتی که با استانداری و مدیران فرهنگی در بوشهر و تهران داشت، موافقت خود را در این زمینه اعلام کرد. محمدمهدی اسماعیلی در سفر دوم خود به استان بوشهر که آذر ۱۴۰۲ برای حضور در سی و سومین سالگرد شهید صادق گنجی، شهید شاخص فرهنگی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا به این موضوع دوباره اشاره و تأکید کرد: کتابخانه مرکزی در بوشهر باید در شأن این شهر ساخته شود، از این‌رو، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۵۰ درصد هزینه ساخت کتابخانه مرکزی این شهر را از منابع وزارتخانه و نهاد کتابخانه‌های عمومی تأمین می‌کند.

وی یادآورشد: به محض اینکه استاندار بوشهر همت کند و کلنگ کتابخانه مرکزی را به زمین بزند، ما هم سهم اعتباری که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تقبل کرده، تأمین کرده و اختصاص می‌دهیم. تلاش می‌کنیم تا بخش اعظم کار را در همین دولت جلو ببریم البته باید توجه داشت که کتابخانه مرکزی یک پروژه کلان است و تکمیل آن زمان‌بر است ولی با وجود این، تلاش می‌کنیم تا منابع ساخت آن را در موعد معین‌شده پرداخت کنیم. کتابخانه مرکزی مانند درختی است که ماندگار می‌شود و به دانایی و آگاهی مردم فرهنگ‌دوست بوشهر می‌افزاید و خیر و برکت می‌رساند.

طبیعی است، ساخت کتابخانۀ مرکزی ضمن توسعۀ سرانۀ فضای کتابخانه‌ای این استان، کمک شایانی به ارتقای فرهنگ این خطه کرده و فرصت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی جدید را پیش روی پژوهشگران و دانشجویان بوشهری قرار می‌دهد.

ساخت کتابخانۀ مرکزی در بوشهر معادل با ساخت ۳۰ کتابخانۀ شهری است

همچنین مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر در خصوص وضعیت کنونی این پروژه بزرگ و ۲۰ سالۀ استان به خبرنگار ایبنا در بوشهر گفت: با توجه به مصوبه شورای برنامه‎‌ریزی استان و عنایتی که استاندار، سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی استان بوشهر و اداره‎کل امور اقتصادی و دارایی استان بوشهر به این پروژۀ کلان کتابخانه‌ای در استان داشتند، در حال حاضر پیگیر مراحل تحویل زمین آن هستیم.

حیدر راهب سپس در پاسخ به این سؤال مبنی بر اینکه «جانمایی این کتابخانه در مرکز شهر تا چه میزان پاسخگوی نیازهای کتابخوانی و توسعۀ فضای کتابخانه‌ای را در این منطقه از شهر می‌شود؟» توضیح داد: به‌دلیل محدودیت‌‎ها و چالش‌‎هایی که همواره پیش‌روی نهاد کتابخانه‌‎های عمومی برای جانمایی وجود دارد، کتابخانه‌‎های عمومی موجود در سطح شهر بوشهر برحسب اضطرار و ضرورت و با توجه به توان مجموعه برای جذب منابع مالی، زمین، ساختمان و زیرساخت موردنیاز احداث شده و به بهره‌برداری رسیده‌اند. به تبع در برخی کتابخانه‌‎ها زیرساخت‎های فنی و فناورانه مطلوبی وجود ندارد. همچنین، در جانمایی استانداردهای لازم و ویژگی‌‎های فرهنگی و جمعیت‎شناختی شهر بوشهر کمتر مدنظر قرار گرفته است و در بیشتر محله‌‎های پرتراکم از نظر جمعیت کمبود کتابخانه عمومی مشاهده می‎‌شود. بدون‌شک ساخت این کتابخانه در مرکز شهر نقش شگرفی را در پاسخگویی به نیاز و ارتقای سرانۀ فضای کتابخانه‌ای منطقه یک شهر بوشهر ایفا خواهد کرد.

وی همچنین به اهمیت نقش این کتابخانه در ارتقای سرانۀ مطالعۀ مردم بوشهر اشاره و تصریح کرد: کتابخانه مرکزی بوشهر با ارائه خدمات نوین و متعددی که خواهد داشت، می‌تواند به‌راحتی در دسترس همه قشرهای جامعه با نیازهای اطلاعاتی متفاوت همچون بانوان خانه‌دار، سالمندان، گروه‎های خاص: نابینایا و ناشنوایان، صاحبان مشاغل بومی و خانگی، کودکان و نوجوانان باشد.

به گفتۀ راهب، کتابخانۀ مرکزی با خدماتی همچون مرجع مجازی و پیک کتاب، این امکان را فراهم می‎‌کند تا کتاب در سبد امانی خانواده‎‌های بوشهری قرار گرفته و هر زمان که بخواهند به اطلاعات چاپی و غیرچاپی موردنیاز دسترسی داشته باشند.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر تأکید کرد: با احداث این کتابخانه، منابع اطلاعاتی جدید و پرمخاطب وارد استان شده و در زنجیرۀ مطالعاتی مراجعه‌‎کنندگان این کتابخانه‌‎های عمومی قرار می‎‌گیرد. دسترسی به منابع جدید نیازی دیرینه، متداول و متوالی خوانندگان است که با تأمین منابع موردنیاز مخزن کتابخانۀ مرکزی برطرف خواهد شد. امید است که دسترسی به منابع اطلاعاتی موردنیاز و روزآمد شوق خواندن و کسب آگاهی را در هم‌‎استانی‎‌ها دو چندان کند و پاسخگوی نیازهای مطالعاتی و پژوهشی آنان باشد.

وی ادامه داد: پیش‌‎بینی نگهداری منابع چاپی و غیر چاپی، جمع‌‎آوری منابع چاپی، امکانات مجازی و دیجیتالی اعم از پایگاه‌‎های علمی و کتب و مجلات الکترونیکی، ارائه خدمت به محققان و پژوهشگران، دیجیتا‎ل‌سازی منابع، تولید کتاب ناشنوایان، تولید منابع صوتی، خدمات فراکتابخانه‌ای، کتابفروشی و برخی خدمات اختصاصی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد کتابخانه مرکزی است.

راهب در معرفی بیشتر فعالیت‌های کتابخانۀ مرکزی توضیح داد: کتابخانه مرکزی بخش‌های متعددی را دربرمی‌گیرد که پیش از این با توجه به محدودیت فضا در کتابخانه‌های عمومی وجود نداشته‌اند. خدمات مرتبط با بخش‌های مرجع، منابع الکترونیکی، مخزن، کودک، نوجوان، نشریات ادواری، اتاق علم، نابینایان، ناشنوایان، نسخ خطی و چاپ سنگی، استان‌شناسی، اتاق اسباب‌بازی، کلاس آموزشی، کلاس آموزشی مبتنی بر رایانه، سالن‌های مطالعه، سالن مطالعه پژوهشگران، تالار محققان، سالن مطالعه گروهی، گالری، اتاق مطالعه VIP و همچنین بخش مدیریت پایگاه‌های اطلاعاتی بخشی از خدمات این کتابخانه خواهد بود.

به گفتۀ وی، اتاق علم، ساختکده، اتاق مادر و کودک، تالار پژوهشگران و … از جمله خدمات نوینی است که ارائه آن در کتابخانه مرکزی استان مورد انتظار است. در مجموع کتابخانۀ مذکور با مساحت مناسبی که دارد، به طور بالقوه می‌تواند به عموم هم‌وطنان، پژوهشگران، متخصصان علوم مختلف، دانشجویان و دانش‌آموزان استان خدمات‌رسانی کند. تلاش ما این است که در صورت تخصیص به موقع اعتبارات، در حداقل زمان ممکن ساخته شده و به بهره‌برداری برسد.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر در خصوص این‌که راه‌اندازی این کتابخانه تا چه میزان سرانۀ فضای کتابخانه‌ای استان را ارتقاء خواهد داد، گفت: در حال حاضر سرانۀ فضای کتابخانه‌ای استان به‌‎ازای هر ۱۰۰ نفر ۲.۱ متر مربع است و سرانۀ تعداد کتابخانه هم ۱.۵۹ باب است. با احداث کتابخانه مرکزی حدود یک چهارم فضای کنونی به کتابخانه‎‌های عمومی استان زیربنا افزوده می‌‎شود و سرانۀ زیربنا به ۲.۷ مترمربع به ازای هر ۱۰۰ نفر و سرانه تعداد کتابخانه به ۱.۶۱ باب کتابخانه خواهد رسید که این میزان رشد در زیربنای کتابخان‎ه‌های عمومی استان درخورتوجه و کم‌سابقه است و معادل احداث ۳۰ کتابخانه روستایی یا ۱۶ کتابخانه شهری موجود است.