سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): یکی از مهم‌ترین مسائل نوپدید مسئله حکومت و سیاست از منظر اسلام است. توجه به اهمیت این مسئله از زمان سید جمال‌الدین اسدآبادی در کانون توجه متفکران مسلمان قرار گرفت و جز شاگردان او مانند عبده و رشید رضا، بسیاری از متفکران مسلمان مانند کواکبی، علی عبد الرازق، مودودی، سید قطب و… در جهان عرب وکسانی چون میرزای نائینی و امام خمینی به بررسی ابعاد و زوایای گوناگون این مسئله پرداخته‌اند.
«سیاست در قرآن» اثر جدیدی است که با سعی و اهتمام حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید ابوالفضل موسویان به نگارش درآمده است. این کتاب در قالب در چهار بخش تدوین شده است که هر بخش به تناسب مطالب دارای چندین فصل است.
در بخش اول پس از بیان مفاهیم تفسیر و سیاست به‌ضرورت تفسیر موضوعی، رابطه دین و سیاست پرداخته است و روش‌های تفسیری را واکاوی کرده است. مؤلف در مورد رابطه دین و سیاست می‌نویسد: دین و حکومت از دیر باز با یکدیگر تعامل داشته‌اند. دین از مؤثرترین و مستعدترین نیروی وحدت‌بخش در حیات انواع دولت‌ها بوده است، این حضور بر حسب دوره تاریخی و موقعیت جغرافیایی صورت‌های گوناگون به خود گرفته است.
در بخش دوم نخست به‌ضرورت حکومت و حکومت مطلوب در قرآن، آن گاه به اصل عدم‌پذیرش ولایت هیچ‌کس به‌عنوان اصل اولی و معنای ولایت و امامت و ولایت معصومان و ولایت در دوران غیبت و حدود ولایت توجه شده است. مولف در مورد ضرورت حکومت می‌نویسد: از آنجایی‌که انسان آزاد آفریده شده است، کسی حق دخالت در کار او را ندارد و نمی تواند او را به کاری که نمی‌خواهد وادار کند یا از کاری که می‌خواهد، باز دارد یا برای او تصمیم بگیرد یا بدون دخالت و خواست او چیزی را در ملک او داخل یا خارج کند؛ بنابراین، انسان در انجام کارهای خود مستقل و آزاد است، سرنوشت او به خودش سپرده شده و تمام افراد بشر بر سرنوشت خود حاکم هستند؛ اما از آنجاکه انسان مدنی بالطبع است و زندگی جمعی دارد و جامعه بدون حکومت به هرج‌ومرج و ضایع شدن حقوق افراد ضعیف منجر می‌شود وجود حکومت امری ضروری دانسته شده است.
در بخش سوم روش‌های مطلوب حکومت از منظر قرآن مورد توجه مولف قرار گرفته است، وی در این فصل می‌نویسد: بیعت را با شرایطی مورد تأیید و امضا قرار داد و آیاتی دال بر آن نازل گردید. معصومان نیز به پیروی از قرآن کریم با اینکه از جانب خداوند به ولایت منصوب شده بودند، اما این روش را که جنبه ارزشی نیز دارد و احترام به آرای عمومی است، تأیید وبر آن تأکید کردند و سیره معصومان هم بر این قرار گرفت که هرگاه حاکمیت آنان از سوی مردم مورد قبول واقع می‌شد، به اعمال ولایت و اداره امور می‌پرداختند و بر این امر اصرار داشتند که رضایت مردم وجود داشته باشد. هرگز حاضر نشدند به این دلیل که حکومت حق آنان است و به مصالح مردم بهتر از خودشان آگاه‌اند، اعمال ولایت کنند.
در بخش چهارم نوع روابط مسلمانان با غیرمسلمانان در داخل کشور اسلامی و خارج از آن مورد توجه مولف قرار گرفته است، وی در این بخش می‌نویسد: اسلام به انسان، نگاهی فرا دینی دارد و با اینکه راهنمایی‌های لازم را کرده است، اما حق تعین سر نوشتش را به خود او واگذار کرده است. برای این موجود – فارغ از دین و مذهبش – نسبت به سایر موجودات تفاوت‌هایی قائل شده است، بر همین اساس وظایفی را برای مؤمنان در رابطه با انسان قرار داده است، مانند حفظ کرامت انسانی آنان و رفتار نیکو داشتن با آنان، رعایت عدالت نسبت به آنان و همچنین رعایت حقوق شهروندی آنان.
این کتاب در پی آن است که اولاً مباحث سیاسی قرآن، مباحث ارشادی است نه مولوی، وحی صرفاً به کمک عقل آمده است و هرگز نخواسته است عقل بشر را تعطیل کند و راهی تعبدی و غیرقابل‌فهم پیشروی انسان قرار دهد. ثانیاً حکومت مورد تأیید دین حکومتی عرفی و مردمی است که نباید نقش مردم در آن کم‌رنگ شود. به عبارتی اگر حکومت با همه ویژگی‌هایی که قرآن برای آن مطرح کرده است تشکیل شود؛ ولی مورد قبول مردم آن جامعه نباشد و بر آنان تحمیل شود در فرهنگ قرآن این حکومت، حکومت طاغوت است در این راه نویسنده در حد وسع خود به تبیین تمام آیات سیاسی قرآن پرداخته از روایات و سیره معصومان نیز کمک گرفته است و پس از بیان تفسیر و روش‌های گوناگون تفسیری، ابتدا به بیان ضرورت حکومت و شواهدی که از قرآن و روایات برای آن بیان شده به حکومت مطلوب از دیدگاه قرآن و ویژگی‌های آن می‌پردازد.
کتاب «سیاست در قرآن» تالیف سید ابوالفضل موسویان در ۳۸۴ و قیمت ۲۱۵ هزار تومان از سوی مرکز انتشار دانشگاه مفید به چاپ رسیده است.
نظر شما